İçeriğe atla

Nurikabe

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Nurikabe, (Japonca: 塗壁, "Sıvalı Duvar") Japonya'nın Kyūshū bölgesinin kuzeyinde görülen bir tür yōkai'dir. İnsanların geceleri yolda yürümelerini engelleyen, gözle görülmez bir duvara benzeyen bir yōkai olduğu söylenir.[1]

Genel bakış

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fukuoka vilayeti, Onga ilçesinin kıyı bölgesindeki bir efsaneye göre gece yolda yürürken önünüzde aniden görünmez bir duvar belirir ve ilerlemenize engel olur. Duvarın yanından geçmeye çalışsanız bile, duvar her iki yöne doğru uzamaya devam eder ve ilerleyemezsiniz. Tekme atmak veya üst kısmını itmek işe yaramaz, ancak alt kısmını bir çubukla iterseniz duvarın kaybolacağı söylenir.[1][2]

Ōita vilayetinde, hayvanların sebep olduğu bir yōkai'den bahseden benzer bir efsane halk arasında anlatılır. Ōita vilayeti Usuki şehrinde 1968'de yayınlanan "Usuki Shidan" (Usuki'nin Tarihi Hikâyeleri) adlı kitapta ve yine Ōita vilayetinde 1986'da yayınlanan "Ōitakenshi Minzokuhen" (Ōita Vilayeti Tarihinde Halk Hikâyeleri) kitabında, gece yürüyenlerin aniden önünü göremez hale geldiğini anlatan gizemli bir olaydan bahsedilir. Buna sebep olan gizemli varlık, Ōita vilayetinin birçok yerinde "Tanuki no Nurikabe" (Rakun Köpeği Duvarı) olarak adlandırılırken, bugünkü Bungotakada ilçesinde ise "Itachi no Nurikabe" (Gelincik Duvarı ) olarak bilinir. Efsaneye göre rakun köpekleri testislerini büyüterek gece yürüyenlerin önüne bir duvar gibi geçer ve onlarla karşılaşan insanların önlerini görmelerini engellermiş. Tanuki no Nurikabe veya Itachi no Nurikabe ile karşılaşanlar oldukları yerde oturup sigara içerlerse tekrar önlerini görebilecekleri ve yürümeye devam edebilecekleri söylenir.[3]

Yine, Ōita vilayetinin bugünkü Saikishi ilçesinde halk arasında anlatılan bir hikâyeye göre Nurikabe, Nanamagari adı verilen bir yamaçta Azukiarai (Fasulye Yıkayan) adlı bir diğer yōkai ile birlikte ortaya çıkar ve gece vakti yürüyenlerin önünü bir anda zifiri karanlığa boğar. Anlatılanlara göre gerçekte bir rakun köpeğidir ve insanların kimonolarının arkasındaki obi adı verilen kuşağa biner. Sırtına bindiği kişilerin arkasından iki eliyle uzanır ve insanların gözlerini kapatarak önlerini görmelerini engeller. Kuşağı önden bağlayarak rakun köpeğinden kaçınılabileceği söylenir.[4]

Çağdaş popüler kültürde Nurikabe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Shigeru Mizuki'nin 1960'larda yayınlanan"GeGeGe no Kitarō" adlı mangasında, Nurikabe ana karakter Kitarō'nun bir arkadaşı olarak yer alır. Gerçekte Nurikabe efsanesi bazı bölgelerle sınırlı olduğu için, geçmişte nispeten bilinmeyen bir yōkai idi. Buna karşın "GeGeGe no Kitarō" serisinde yer almasının ardından hızla ün kazanmıştır.[5] İri vücutlu ve sakin bir kişiliğe sahip olarak tasvir edildiği manganın etkisiyle popülerleşmiş ve "En Sevilen Yōkai'ler Listesi"nde sürekli üst sıralarda yer almaya başlamıştır.[6] "GeGeGe no Kitarō"daki Nurikabe, rakibini vücudunun içine hapsetme yeteneğine sahiptir. Bu sebeple Heisei dönemi ve sonrasındaki yōkai araştırmalarında zaman zaman Nurikabe'nin istediği her şeyi vücudunun içine hapsedebildiğinden bahsedilir.[7]

2004 yılında yayınlanan "Petopeto-san" adlı bilimkurgu romanı ve anime dizisinde Nurikabe, yōkai olan iki güzel kız kardeşi olarak tasvir edilir ve "Nurikabe Kardeşler" olarak adlandırılır. Heisei döneminden başlayarak yōkai’leri yok etmek yerine yōkai’ler ile beraber yaşamayı vurgulayan eserler artmıştır ve "Petopeto-san" da bunlara örnek gösterilebilir. Aynı zamanda yōkai gibi gizemli varlıkların etrafında şekillenen bir karakter kültürünün de örneğidir.[8]

"Ninja Sentai Kakuranger" ve "Kamen Rider Hibiki" gibi tokusatsu (yoğun efekt kullanılan) televizyon dizilerinde, ana karakterlerin düşmanı olarak yer alır. Bu tür dizilerdeki Nurikabe karakteri her ne kadar efsanelerden esinlenilerek oluşturulmuşsa da dış görünüşü ve kişiliği dizinin içeriğine uygun olarak şekillendirilmiştir.[9]

Benzer hikâyeler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Nobusuma (Sürgülü Kapı)
Kōchi vilayeti Hata ilçesinde görülen bir yōkai’dir. Adını geleneksel Japon evlerinde görülen bir tür ahşap kapı olan “fusuma”dan alır. Efsaneye göre geceleri yürüyenlerin önünde fusumaya benzer bir duvar belirir. Her yöne doğru sonsuza dek devam eden bu duvarın Nobusuma olduğunu fark edenler aniden bayılır. Yolunuzu kestiğinde, sakin kalıp bir sigara içerseniz kendiliğinden kaybolacağı söylenir.[10] Bugünkü Gifu vilayeti, Gujō ilçesi ve Fukui vilayeti Ōno ilçesinde de, özel bir adı olmasa da, rakun köpeklerinin yolu fusuma ile kapatıp yoldan geçenleri engellediğine dair benzer hikayeler anlatılır.[11] Kabenuri (Duvar Boyayan)
Kumamoto vilayeti doğumlu bir halk bilimci olan Maruyama Manabu 1969'da "Kabenuri" adlı bir yōkai efsanesini hakkında yazmıştır. Efsane, gece yolda siyah bir duvarın ortaya çıktığını ve yolu kapattığını anlatır.[12] Maruyama'nın raporunda efsanenin tam olarak nerede ortaya çıktığı belirtilmemiştir.
Ōita vilayeti Usuki ilçesinde yōkai’ler ile şehrin tanıtımını yapan “Usuki Miwari Kulübü” tarafından yapılan bir çalışmaya göre, Kabenuri Usuki ilçesinin efsanelerinde de yer alır. Oldukça ünlü olan Kabenuri'nin turizm amaçlı kartpostalları satılır.
Nuribō (Boyacı Keşiş)
Yerel tarihçi Asataro Yamaguchi tarafından yazılan bir kitaba göre, bugünkü Nagasaki vilayeti İki ilçesinde geceleri dağ yollarında ortaya çıktığı söylenir.[13] Kunio Yanagida, "Yōkai Meii" (Ünlü Yōkai Terimleri) kitabında Nuribō’yu Nurikabe'ye benzer bir varlık olarak olarak sınıflandırır[1], ancak neye benzediğini detaylı olarak ele almadığından neden böyle düşündüğü belirsizliğini korumaktadır[3][14] (Yollarda ortaya çıkması veya isim benzerliği gibi nedenlerle Nurikabe'ye benzetildiğine dair açıklamalar vardır).
Showa ve Heisei dönemlerinden itibaren yōkai ile ilgili literatürde, gri bir yaratık olduğu anlatılır. Bir sopayla vurursanız veya yol kenarındaki bir taş üzerine oturup sigara içerseniz kısa bir süre sonra kaybolduğu söylenir.[2]
Shimābū
Kagoshima vilayetinin Amami Adaları'nda bulunan Kikaijima Adası'nda görülür. Geceleri yolda yürüyenlerin gözlerinin önünde aniden geniş dalları olan ağaca benzer bir varlık belirir ve yolu kapatır.[15] Michifusagi (Yol Kesen)[16]
Niigata ve Nagano vilayetleri arasındaki sınırda bulunan Naeba Dağı'nda 1957 yılının bir yaz akşamı alacakaranlık vaktinde yaşlı bir adamın karşılaştığı söylenen bir varlıktır. Yaşlı adam bir gün balık avından dönerken, yol üzerinde daha önce hiç görmediği bir şelale ortaya çıkar ve yolunu keser. Arkasına döndüğünde ise daha önce hiç görmediği büyük bir çam ağacı ve yüksek bir kayalık belirdiğini görür. Şelale ve kayalık giderek yaşlı adama yaklaşır ve arada kısılan adam hareket edemez hale gelir. Yaşlı adam tüm geceyi orada geçirmek zorunda kalmış, güneş doğduğunda gizemli varlıklar ortadan kaybolmuştur.[17][18] Shigeru Mizuki'nin Rabaul'daki deneyimi
Shigeru Mizuki kitabında, İkinci Dünya Savaşı'nda Papua Yeni Gine'nin Rabaul adlı kasabasında askerlik yaparken tıpkı Nurikabe'ye benzer bir varlıkla karşılaşma deneyimini anlatır. Düşman birliklerinin saldırısına uğradığı bir gün, Mizuki yoldaşlarından ayrı düşer ve tek başına derin bir ormanlık bölgeye kaçar. Kaçtığı sırada önünde birden katılaşmış kömür katranına benzer bir varlık belirir ve onu durdurur. Sağı solu duvarlarla çevrilir ve hareket edemez. Hayretler içinde kalmıştır. Ancak yorgunluktan birkaç dakika dinlenmeye karar verince duvarın ortadan kaybolduğunu görür.[16];[19] Aokigahara Ağaç Denizi'nin görünmez duvarı
Bir medyuma göre, bir televizyon programı çekimi için Aokigahara Ağaç Denizi'ne girdiklerinde, çekim ekibinin önünde bir duvar belirmiştir. Ağaç Denizi'nde intihar edenlerin hayaletlerinin ekibin daha fazla ilerlemesini engellemek için bu duvar yaratmış olabileceğini anlatır.[20]

Bunların yanı sıra yollarda ortaya çıkıp insanların yolunu kesen yōkai'lere örnek olarak "Tsuitatedanuki" (Paravan Rakunu) ve görünen ve "Kayatsuri Tanuki" (Cibinlik Rakunu) gösterilebilir.[2] Çin'de de “Kidashō” adlı benzer bir yōkai vardır.

Yōkai Çizimleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Brigham Young Üniversitesi Harold B. Lee Kütüphanesi'nde üzerinde "Nurikabe" yazan yōkai çizimi.
Referans: "Inou Mononokeroku"daki tuhaf duvar çizimi.[21]

Nurikabe'nin görünümü halk arasında, manga sanatçısı Shigeru Mizuki'nin yōkai çizimleri ve özellikle de "GeGeGe no Kitarō" adlı mangasındaki, gözleri ve ayakları olan devasa bir duvara benzeyen Nurikabe karakteri ile özdeşleşmiştir. Fakat bu tasvir efsaneden esinlenilerek oluşturulmuş bir kurgu ürünü olup Nurikabe'nin bu şekilde göründüğünü doğrulayan eski bir çizim bulunmamaktadır.[3][22]

Ağustos 2007'de, Kawasaki Şehir Müzesi’nden Goichi Yumoto elinde bulundurduğu "Bakemonozukushi Emaki" (Çeşitli Canavarların Resimli Yazması) adlı eserdeki çizimleri arasında "Nurikabe"nin de bir çiziminin yer aldığını duyurmuştur. Ne var ki çizimin üzerinde adı belirtilmediği için hangi yōkai olduğu kesinlik kazanmamıştır. Ancak Ocak 2007'de Amerika Birleşik Devletleri'nin Utah eyaletindeki Brigham Young Üniversitesi Harold B. Lee Kütüphanesi'nde, L. Tom Perry Özel Arşivi’ne dahil Harry F. Bruning Koleksiyonu'nda bulunan bir eser ile bahsi geçen yazmadaki çizimin tutarlık gösterdiği görülmüştür. Harry F. Bruning Koleksiyonu’nda bulunan eserde çizimin "Nurikabe" olarak adlandırılmış olması sayesinde çizimin gerçekten de Nurikabe'ye ait olduğu kanıtlanmıştır. Çizimde bir komainu'ya (Japon geleneklerine göre tapınak girişlerinde heykelleri bulunan aslan-köpek görünümlü efsanevi bir varlık) veya köpeğe benzeyen üç gözlü bir varlık resmedilmiştir.[5][22][23]

Nurikabe'nin resimli bir yazma eserde tespit edildiğinin duyurulmasıyla birlikte, bazı medya organları Edo dönemine ait başka bazı resimli yazmalarda da Nurikabe'nin resmedilmiş olduğunu duyurdular. Shigeru Mizuki de bu önemli belgeler karşısında duyduğu sevinci belirtti.[5][22] Bu gelişmelerin ardından 2007'den sonra yayınlanmış yōkai ile ilgili literatürde, Nurikabe'nin bu tasvirinin (komainu veya köpeğe benzeyen üç gözlü varlık) kullanıldığı örnekler mevcuttur.[7]

Bununla birlikte, yōkai araştırmacıları Natsuhiko Kyogoku, Katsumi Tada, Kenji Murakami ve resimli yazmadaki çizimin keşfi ile ilgili haberi yayınlayan Asahi Shimbun gazetesinden Osamu Kato, bu varlığın efsanede anlatılan Nurikabe olup olmadığının kesin olarak söylenemeyeceği konusunda aynı fikirde olduklarını "KWAI" adlı yōkai araştırmaları dergisinin düzenlediği bir toplantıda dile getirmişlerdir. Bu belirsizliğe sebep olarak birkaç açıklama öne sürerler. Onlara göre; aynı adı taşıyan farklı yōkai’lerin varlığı ile ilgili başka örnekler bulunduğu için, efsanede geçen Nurikabe ve çizimdeki varlığın tesadüfen isim benzerliği olabilir. Bir diğer teoriye göre ise Nurikabe adının yazılı olduğu yazma ya da ismin kendisinin yalnızca Kyūshū bölgesinde yayılmış olması ve zamanla geceleri insanların yolunu kesen varlıklar için kullanılan bir terime dönmüş olması olasılıkları da gözardı edilemez. Bu açıklamadan dört yıl sonra Goichi Yumoto, aynı dergide, resimli yazmada görülen Nurikabe ile Kyūshū bölgesindeki efsanelerde geçen Nurikabe'nin aynı varlık olup olmadığının hala  kesinleşmediğini söylemiştir.[3]

Edo dönemi hayalet hikayelerinden oluşan "Inou Mononokeroku" (İnou Hayalet Kayıtları) adlı kitap dizisindeki çeşitli resimlerin arasında, bir evin duvarında gözleri ve ağzı olan ve insanlara kaşlarını çatarak bakan gizemli bir varlık resmedilmiştir. Resimli yazmadaki çizimin keşfinden önce bu varlığın aslında Nurikabe olduğu düşünülüyordu.[24]

Dipnot

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c 柳田 1956, s. 206
  2. ^ a b c 多田 1990
  3. ^ a b c d 湯本他 2011, s. 262
  4. ^ 加来宣幸・土屋北彦編, (Ed.) (1979). 日本の民話. 36. 未來社. ss. 413-414. 
  5. ^ a b c 京極他 2008
  6. ^ 宮本幸枝・熊谷あづさ (2007). 日本の妖怪の謎と不思議. 学習研究社. s. 17. ISBN 978-4-056-04760-8. 
  7. ^ a b 妖怪ドットコム 2008
  8. ^ 京極夏彦他 (2009). 兵庫県立歴史博物館・京都国際マンガミュージアム編 (Ed.). 図説 妖怪画の系譜. ふくろうの本. 河出書房新社. ss. 134-137. ISBN 978-4-309-76125-1. 
  9. ^ 山口 2007b
  10. ^ "妖怪名彙". 民間伝承. 民間伝承の会. 第4巻 (第2号): 8. Kasım 1938. NCID AN00236605. 
  11. ^ 宮本常一 (1992). "越前石徹白民俗誌". 宮本常一著作集. 36. 未來社. s. 111. ISBN 978-4-624-92436-2. 
  12. ^ 谷川健一 編『日本民俗文化資料集成8 妖怪』三一書房 1988年 51頁 ISBN 4-380-88527-5 （丸山学「妖怪」 初出は、1969年『民俗えっせい』）
  13. ^ 山口麻太郎 (1975). "続壱岐島方言集". 和歌森太郎編 (Ed.). 山口麻太郎著作集. 第2巻. 佼成出版社. s. 232. 
  14. ^ "「ヌリボー」の増殖と変容". www.youkai.org. www.youkai.org. 25 Haziran 2001. 8 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2010. 
  15. ^ 大藤時彦他 (1955). 民俗学研究所編 (Ed.). 綜合日本民俗語彙. 第2巻. 柳田國男監修. 平凡社. s. 715. 
  16. ^ a b 千葉 1991
  17. ^ 大塚安子他 (1989). 山村民俗の会編 (Ed.). 山の怪奇・百物語. シリーズ山と民俗. エンタプライズ. ss. 129-132. ISBN 978-4-7825-2021-5. 
  18. ^ 山村民俗の会会員・大塚安子の採録による原典には妖怪の名称はない。「道塞ぎ」の名は後掲『妖怪お化け雑学事典』による。
  19. ^ 水木しげる (1994). 図説 日本妖怪大全. 講談社+α文庫. 講談社. s. 337. ISBN 978-4-06-256049-8. 
  20. ^ "妖怪ぬりかべ やさしい民俗". www7a.biglobe.ne.jp. 2005. 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2014. 
  21. ^ 杉本好伸編, (Ed.) (2004). 稲生物怪録絵巻集成. 国書刊行会. s. 266. ISBN 978-4-336-04635-2. 
  22. ^ a b c "ゲゲゲの「ぬりかべ」、こんな姿? 江戸期の絵巻に登場". 朝日新聞デジタル. 朝日新聞社. 7 Ağustos 2007. 1 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2008. 
  23. ^ 湯本豪一 (2013). 今昔妖怪大鑑. パイインターナショナル. s. 38. ISBN 978-4-756-24337-9. 
  24. ^ 中村友紀夫他編, (Ed.) (1999). 妖怪の本 異界の闇に蠢く百鬼夜行の伝説. New sight mook. 学習研究社. s. 105. ISBN 978-4-05-602048-9. 

Ek kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nurikabe&oldid=33839206" sayfasından alınmıştır