Kuzey Afrika tarihi

Kuzey Afrika haritası

Kuzey Afrika tarihi ilk avcı göçebeleri gelişinden başlayıp Mısır ve Kartaca gibi antik uygarlıklara ev sahipliği yaparken daha sonraları Roma, Bizans, Arap ve Osmanlı fetihlerine uğramış Avrupa kolonileşmesi ve modern devletlerin ortaya çıkışı izlemiştir. Tarih boyunca Kuzey Afrika kıpti, arap, latin, berberi ve benzeri etnik zenginliğe sahip olarak birçok farklı kültürden medeniyetlere ev sahipliği yaptı. Amon inancı, Atenizm, kartaca dini, Hristiyanlık ve İslam gibi birçok inanç Kuzey Afrika'nın düşünce hayatını şekillendirdi.

Tarih Öncesi

Bilinen en eski insan yerleşimleri Kuzey Afrika'da MÖ 260.000 yıllarında başladı. Önceleri Sahra’daki iklim bugünkünden çok farklıydı. Daha sonraları Mezoloiktik dönemde Capsian kültürü yaşandı. Sahra çölleştikten sonra insanlar Nil nehrinin çevresine göç etti. MÖ 3000 yıllardan beri Kuzey Afrika'da berberi varlığı söz konusuydu.

Antik Çağ

Mısır piramitleri

Roma İmparatorluğu haritası

Kuzey Afrika antik çağlardan beri çok fazla medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Kuzey Afrika'nın genelinde Antik çağda berberilerin elinde olmuştur. Akdeniz kıyıları Yunan ve Fenike kolonileştirilmesine uğradı. Mısır toprakları Aşağı ve Yukarı diye ayrık olan Mısır 3100'lü yıllarda firavun Menes ve Narmer tarafından birleştirildi. Daha sonraları Mısır Eski Krallık dönemini yaşadı. Eski Krallık döneminden sonra siyasal karışlıklığın yaşandığı Orta Krallık Dönemi gerçekleşti. Firavun Ahmosis tarafından Yeni Krallık dönemi başladı. Yeni Krallık döneminde Mısır altın çağını yaşadı. Yeni Krallık döneminde Mısır, Orta doğuda emperyalist bir politika izledi. Ayrıca Yeni Krallık döneminde Akhenaton tarafından dini reform gerçekleştirildi. Sudan’da ise Kuş krallığı hüküm sürdü. Kuş krallığı Mısır'ı işgal etti. Daha sonraları Mısır,Asur, Babil, Ahameniş devleti ve Makedonya işgaline uğradı. Makedonya işgalinin ardından Ptoleimos hanedanlığı tarafından yönetilen Mısır, VII. Kleopatra’nın intiharının ardından Roma eyaleti oldu. Tunus'ta ise bir Fenike kolonisi olan Kartaca şehri daha sonraları Libya, Tunus, Cezayir, Fas, Malta, İtalya ve İspanya'ya sahip olup daha sonraları Pön savaşları ile yıkılararak Roma kontrolüne girmiştir. Roma Kuzey Afrika'ya hakim olmuştur İmparatorluk ikiye bölününce Kuzey Afrika Batı Roma ve Bizans arasında paylaştırılmıştır. Batı Roma'nın elindeki Afrika toprakları Vandal işgaline uğramış ve İmparatorluk çöktükten sonra İlk çağ sona ermiştir. Ayrıca Roma'nın hakimiyeti döneminde Kuzey Afrika'da Hristiyanlık yayıldı.

Orta Çağ

Bizans’ın en geniş sınırları

Eyyubiler

Bizans, Vandal krallığını yıkarak Kuzey Afrika'daki hakimiyetini genişletti. Daha sonraları 7. yüzyılda Güneybatı Asya'da, Arap Yarımadası'nda Muhammed tarafından İslam kuruldu. Muhammed'in ölümünden sonra Dört Halife dönemi yaşandı ve bu dönemde İslam, Kuzey Afrika'da yayıldı. Emevi ve Abbasi hanedanlıkları Kuzey Afrika'da hakimiyet kurdular. Arap hakimiyeti sürecinde Kuzey Afrika'da Araplaşma süreci gerçekleşti. Abbasi hanedanlığı Kuzey Afrika'dan çekildikten sonra Müslüman Arap ve Berberi krallıklar kuruldu. Daha sonraları Fatımi hanedanlığı Kuzey Afrika'da hakimiyetini sağladı. Kuzey Afrika, Haçlı Seferlerine de sahne oldu. Haçlı seferlerine karşı savaşan Kürt devleti Eyyubiler ile Türk ve Çerkez devleti Memlükler Mısır'da kuruldu.

Yeni Çağ

Yavuz Sultan Selim

Memlük Devleti Yavuz Sultan Selim tarafından fethedilerek Osmanlı sınırları içine katıldı bu sayede halifelik Osmanlı Devleti'ne geçti. Osmanlı daha sonraları Kuzey Afrika'da daha fazla genişledi. Yeni Çağ'da Fas'ta, Fas Devleti ve Sudan'da Funj Devleti varlık gösterdi.

Yakın Çağ

19. yüzyılda başlayan Napolyon Savaşları Kuzey Afrika'yı da vurdu ve Napolyon Mısır'a saldırdı ama Napolyon, Cezzar Ahmet Paşa'ya yenildi. Mısır'da Mehmet Ali paşa kendini Mısır valisi ilan ederek Orta Doğunun bir kısmı ve Sudan'ı ele geçirerek Kavalalı hanedanlığını başlattı. Daha sonraki dönemlerde Mısır'da Süveyş kanalı açıldı ve belli bir süre sonra bölge Birleşik Krallık sömürgesine girdi. Cezayir ve Tunus Fransız sömürgesine. Trablusgarp İtalyan ve Fas İspanyol sömürgesine girdi. I. Dünya Savaşı'nda Almanya ve Osmanlı Devleti, Mısır'ı almak için Kanal Cephesi'ni açtılar ama başarısız oldular. Almanya ve İtalya Kuzey Afrika'da hakimiyet sağlamak için Kuzey Afrika cephesini açtılar ayrıca Almanya Fransa'yı işgal etti için Fransa'nın Kuzey Afrika kolonilerinde hakimiyet sağladı. Kuzey Afrika cephesinde Mihverler yenildi. Daha sonraları Kuzey Afrika devletleri bağımsız oldular.