İçeriğe atla

Azerbaycan sanatı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Azerbaycan sanatı, Azerbaycan ve İran Azerbaycanı'nın eski tarihi boyunca gelişmiştir. Azeriler, büyük bir bölümü uygulamalı sanat eserleri olan zengin ve farklı bir kültür ortaya koymuşlardır. Köklerini eski çağlardan alan bu sanat biçimi, mücevher yapımı, metal üzerine kazıma, ahşap, taş ve kemik oymacılığı, halı yapımı, bağlama, desen dokuma ve baskı, örgü ve nakış gibi çok çeşitli el sanatları ile temsil edilmektedir. Azerbaycan milletinin kültür ve hatıralarının temsili olan bu süsleme sanatlarının her biri oldukça popülerdir. Azerbaycan'da sanat ve zanaatın gelişmesiyle ilgili birçok ilginç gerçek, buraları farklı zamanlarda ziyaret eden çok sayıda tüccar, seyyah ve diplomat tarafından nakledilmiştir.

Tarih öncesi sanat

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kobustan'daki kaya resimleri

Büyüyü, eski insanların totem kavramlarını, dini geleneklerini ve Paleolitik çağdaki ilkel sanatla ilgili etkileşimlerini yansıtan görüntüler Kobustan kanıtlarında kayalara kaydedilen av sahnelerinde görülmektedir. Erkekler ve kadınlar, balıkçılık sahneleri, kayalarda dans eden insanların görüntüleri, dörtnala at avcıları, oraklı bir orakçının yalnız figürü, "yallı"yı hatırlatan insanların çember dansları, kürekçili tekneler, güneş işaretleri ve çeşitli vahşi hayvanlar tasvir edilmiştir.[1]

Ordubad Rayonu topraklarındaki Gemikaya Petroglifleri, MÖ 4.-1. yüzyıllara tarihlenmektedir. Bazalt kayalarda geyik, keçi, boğa, köpek, yılan, kuş, fantastik varlık ve ayrıca insan, araba ve çeşitli sembollerin resimlerinin yer aldığı yaklaşık 1.500 adet kabartma ve oyulmuş kaya resmi bulunmuştur.[2]

Antik dönem

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arkeolojik kazılarda bulunan Kafkas Albanyası kültürüne ait seramik buluntular çeşitli şekillere, mükemmel formlara ve ince süslemelere sahiptir. Azerbaycan'ın Şehtakhty ve Gizilvang gibi farklı oblastlarında bulunan seramik ürünler için boyalı süs ve anlamsal motif çeşitleri tipiktir.

Şehtakhty köyünde bulunan büyük bir gemi ve Mingeçevir'de bulunan siyah-cilalı zoomorfik kaplar Azerbaycan'ın en ünlü seramik eşyalarıdır. Üzerinde dallı boynuzları olan geyik figürlü eşsiz bir riton kupası en ilginç buluntudur. Dolanlar köyü mezarlarından iki başlı geyik figürü, Çovdar köyünde bronz kuş figürleri, altın süslemeler ve Mingeçevir'de geyik başlı riton bulunmuştur.

Azerbaycan'ın çeşitli rayonlarında, özellikle Nahçıvan ve Kabala'da sütunların temelleri bulunmuştur. Bitki resimlerinin detayları ise Kazah Rayonu'nda bulunan taş temeller üzerine boyanmış ve M.Ö. 4.-3. yüzyıllara aittir. Arkeologlar tarafından keşfedilen Zengilan, Konakkent, Şamahı rayonlarındaki mağara evleri, Kazah Rayonu'ndaki mağara sığınakları, Küçük Kafkasya ve Nahçıvan yaylalarının serf ve Siklopean yapıları da çok ilginçtir.

Orta Çağlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Mingeçevir Rayonu'nun Sudagilan yerleşimindeki bir tapınakta 5.-6. yüzyıllara ait taş başlık, Kafkas Albanyası yazıtlı.[3]

Eski şehirlerin gelişmesi ve yeni şehirlerin ortaya çıkışı, karavan ticaretinin gelişmesini ve el sanatları üretiminin genişlemesini destekledi. Birçok şehir halı dokuma, sanatsal seramik kavanoz üretimi, altın ve gümüş eşya üretimi ile gelişti.

Kafkas Albanyası'nın varlığı döneminde görsel sanatlarda gravür ve heykel desenleri geniş ölçüde yayıldı.[3]

Mingeçevir Rayonu'nun Sudagilan yerleşiminde bulunan 5-6. yüzyıllara ait bir taş başlık, o dönemin en ünlü buluntularından biriydi. Bartim köyünde bulunan ve 2-4. yüzyıllara tarihlenen bir kupa, Moskova Tarih Müzesi'nde muhafaza edilmektedir.

Nahçıvan'daki Mümine Hatun Türbesi üzerindeki süsleme, 12. yüzyıl.

7. yüzyılda Arapların Kafkasya Albanyası'nı ele geçirmesi, görsel sanatların daha da gelişmesinde büyük önem taşıyordu. Modern Azerbaycan topraklarında Müslüman - İran ve Arap kültürleri yayılmaya başladı. Camiler, türbeler, kaleler ve diğer kült mimari anıtların yapımını, çeşitli desen ve süslemelerle bezemeleri, kaligrafi unsurları (kitabesi), çini ve kabartmaları takip etti. Canlı varlıkların imgelerinin İslam tarafından kısıtlanması, süsleme sanatlarının gelişimini teşvik etti. Selçuklu Atabeg döneminde inşa edilen Nahçıvan'daki Mümine Hatun Türbesi üzerindeki süslemeler ve Pirsaat Nehri kıyısında hanegah o dönemin ilginç anıtlarıdır.

"Divanhane". Bir dekorasyon parçası. Bakü'de Şirvanşahlar Sarayı, 15. yüzyıl

Arap Halifeliğinin zayıflamasından sonra Azerbaycan topraklarında bir dizi küçük devlet ortaya çıktı. Berde, Şamahı, Beylagan, Gence, Nahçıvan ve Şabran gibi şehirlerde yerel sanat okulları açıldı. Nahçıvan, Şirvan - Abşeron ve Tebriz mimarlık okulları bunların en önemlileridir. "Nahçıvan ekolü" anıtları ve yapıları, başlangıçta tek renkli, ancak daha sonra çok renkli olan seramik detaylarıyla öne çıkmaktadır. Süs motifleri genel olarak pişmiş tuğla ve kiremitten oluşuyordu. Mimari elemanlarda nadiren kullanılan plastikli düzgün taş duvarlar "Şirvan-Abşeron mimarlık okuluna" aittir. Bu mimarlık okuluna ait yapılarda taş oyma sanatı desenleri, geometrik ve bitkisel bezemeler önemli yer tutmaktadır.

L.Bretatsinki ve B.Weymarn'a göre Şirvanşahlar Sarayı'ndaki "divanhane"nin sanatsal değeri, kompozisyonun mükemmelliği, mimari formların tektoniği, resim ustalığı ve süs eşyalarının kullanımı ile öne çıkmaktadır.

Bakü Körfezi'nde 13. yüzyılda inşa edilen Şirvanşahlar'ın Sabayil Kalesi adı verilen mimari anıtında insan ve hayvanların (kaplan, deve, at, boğa ve kuş) yazıtları ve resimli taşları bulunmuştur.[4] Derin oyma tarzında yapılmıştır ve friz özelliği taşımaktadır. Bu anıt, yazıtların ve göze çarpan görüntülerin binaların dekoratif tasarımında belirleyici bir faktör olduğu bir heykel sanatı modelidir. Eski Kafkasya Albanyası'nın kültürel gelenekleri, taşların kabartmalarında görülmektedir.[5]

Friz özelliği taşıyan Bayil taşları, o dönemde karada bulunan görkemli mimari kara anıtlarında dekoratif unsurlardan oluşuyordu.

Şabran ve Baylağan'daki arkeolojik kazılarda bulunan seramik eşyalar, Orta Çağ'da görsel sanatların üst düzey gelişiminin de kanıtını sunmaktadır.

15. yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan halıları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan halıları, halı dokumacılığının eski bir merkezi olan Azerbaycan'ın bir ürünüdür. Azerbaycan eski zamanlardan beri çok çeşitli zanaatların merkezi olarak bilinmektedir. Azerbaycan topraklarındaki arkeolojik kazılar, iyi gelişmiş tarım, hayvancılık, metal işleme, çanak çömlek ve seramik ve son olarak M.Ö. 2. bin yıl öncesine kadar uzanan halı dokumacılığına tanıklık etmektedir. I. İsmail'in Safevi hanedanını ele geçirmesinden sonra halı dokumacılığının gelişimi hızlandı.

Azerbaycan halıları birkaç büyük grup ve çok sayıda alt grup altında toplanabilir. Azerbaycan halısının gerçek bilimsel araştırması, önde gelen bilim adamı ve sanatçı Latif Karimov'un araştırmalarıyla gerçekleştirilmiştir. Dört büyük halı grubunu Azerbaycan'ın dört coğrafi bölgesi ile ilişkilendiren onun sınıflandırmasıydı. Kuba-Şirvan, Gence-Kazak, Karabağ ve Tebriz.[6]

Karabağ halısı, şu anki Dağlık Karabağ ve bitişiğindeki ova bölgelerini ('Karabağ ovaları') kapsayan Karabağ bölgesinden adını alan ve Azerbaycan'da dokunan beş büyük bölgesel halı grubundan biridir. Karabağ halıları 33 kompozisyona sahiptir. Yerel koyun yününün özellikleri nedeniyle Karabağ halıları kalın tüylü, yüksek ve kabarıktır. Bu halılar canlı ve neşeli renkleriyle dikkat çekmektedir. Madalyonsuz, madalyonlu, namazlık ve konulu olmak üzere dört gruba ayrılırlar. Karabağ'ın dağlık kesiminde halılar Malybeili, Murathanlı, Taşbulak, Cebrail, Goradis ve diğer birçok köyde yapılmıştır.

17. yüzyıldan 18. yüzyıla

[değiştir | kaynağı değiştir]
Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi'nde Safevi dönemine ait bir bakır küp

Tebriz minyatür resim okulu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Çağ'da Azerbaycan topraklarında İran minyatürü gelişiyordu. İnsanların, hayvanların ve manzaraların minyatür resimlerinin bulunduğu el yazmaları o zamanlar popülerdi. Firdevsî, Nizami, Sadi, Hafız, Cami, Nevai, Amir Khusrau Dehlavi ve diğerlerinin şiirsel eserlerinin kahramanları, İran minyatür sanatçılarının yaratıcılığında önemli bir yer tutmuştur.[7] 15. yüzyılın ortalarında Karakoyunlu ve Akkoyunlu devletlerinin topraklarına yayılan yeni bir minyatür üslubu - "Türkmen üslubu" geliştirildi.[3] Bu tarzın bu tür minyatürleri, Tebriz'de ve modern Azerbaycan topraklarında bulunan diğer şehirlerde yapıldı. Şamahı - Şirvanşahlar Hükûmeti'nin başkenti onlardan biriydi. 14. yüzyılın başlarında Reşîduddîn'in atölyelerinde çalışan sanatçıların oluşturduğu bu eski tarzın izleri, 15. yüzyıl Bakü sanatçısı Abdulbaki Bakuvi'nin oluşturduğu minyatürlerde görülebilir. 1468 tarihli "Doğu Şiiri'nin Antolojisi" veya "Şamahı Antolojisi" için Londra'daki British Museum'da kaydedilen resimler, Şamahı ve Bakü sanatçısı tarafından oluşturulan en iyi minyatürlerdir. Abdulbaki Bakuvi ("Ahır" ve "İki emir") tarafından boyanmış ve İstanbul Topkapı Müzesi'nde saklanan tek figürlü ve iki figürlü portreler Bakü'nün minyatür sanatına aittir. Uzakdoğu resminin etkisi, o dönemin birçok minyatür sanatçısının yaratıcılığında hissedilebilir.

Türkiye - İran savaşları ve hanlıklar arasındaki feodal çekişmeler, 17.-18. yüzyıllarda görsel sanatların gelişimini olumsuz etkiledi. Ancak görsel sanatların renkli başyapıtları yaratılmaya devam edildi ve 1797'de Şiraz'dan Mimar Khadali Zeynalabdin tarafından yaptırılan Şeki Hanları Sarayı bu başyapıtlardan biridir. Abbasgulu, Usta Gambar Karabaği, Aligulu, Gurban Ali, Shukur ve diğerleri gibi ustaların oluşturduğu bu dekoratif tablolar, parlak ve rengârenk renklerle oluşturuldu. Sarayın duvarlarına insan ve hayvan resimleri ile savaş ve av sahneleri resmedildi.

Anıtsal kısıtlamalalar, genel bir düşüş yaşadı. 18. yüzyılda, esas olarak bitki motiflerinden oluşan kompozisyonlardan oluşan duvar resimleri, zengin kasabalıların evlerinde görülürdü.[8] Ulusal sanatlar silahlar ve kavanozlar için süslemeler oluşmasını destekledi. Lahij'de bulunan bakır bir kavanoz ve silah, oldukça sanatsal süslemelere sahiptir.

19. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dekoratif sanat

[değiştir | kaynağı değiştir]
Erivan Kalesi'ndeki Sardar'ın Erivan Sarayı'ndaki portreler Mirza Kadim İrevani tarafından boyanmıştır.
Usta Gambar Karabaği'nin hayat ağacı.

19. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar, sanatsal eğitimi olmayan birkaç dekoratif sanat sanatçısı ünlüdür. Sanat eğitimi almamış, şair, müzik teorisyeni ve hattat olarak da tanınan Mir Muhsin Nevvab, dönemin en ünlü sanatçıları arasındaydı. Onun oluşturduğu süslemeler sanat alanında önemlidir. Süs duvar resimleri, çiçek ve kuş resimleri, kendi el yazmalarından yapılan resimler ("Bahr-ül Khazan" (Keder denizi), 1864) tipik eserleri arasındadır.[9]

Usta Gambar Garabaghi, ulusal duvar resmi geleneklerini kullandı (1830'lar-1905). Şeki Hanlar Sarayı'nın restorasyonundaki çalışmaları, Şuşa ve diğer şehirlerdeki Mehmandarov ve Rustamov evlerinin iç mekanlarındaki resimleri ile ünlüdür. Yaptığı resimler duvarların düzlüğünü bozmadı, ancak mimari detaylarını vurguladı. Yeni çalışmaları, gerçekçi özelliklerin büyümesiyle öne çıktı.[10]

Şair Hurşidbanu Natevan tarafından yapılan manzaralar, çiçek resimleri ve dekoratif uygulamalı sanat desenleri ile dikkat çekti. Şiirlerini de lirik sanat motifleriyle süsledi.[11]

Avazali Muğanlı ("Kelile ve Dimne", 1809), Mirza Aligulu ("Şehnâme", 1850), Necefgulu Şamahili ("Yusuf ve Züleyha", 1887) ve diğerleri gibi sanatçılar o dönemin Azerbaycan minyatür ressamları arasında ünlüdür.

Şövale boyama

[değiştir | kaynağı değiştir]
Mülteci Kadın, Bahruz Kangarli. 1920.
Azeri kadın, Abbas Huseyni. 1908

Azerbaycan'ın yeni ilerici görsel sanatları, 19. yüzyılda gelişmede bir gecikmeyle karşılaştı. Gerçekçi şövale resminin gelişimi son derece yavaştı.[9] Azerbaycan görsel sanatlarında şövale resminin doğuşu bu dönemde başlamıştır, ancak Erivan'da yapılan portreler gibi o döneme ait eserler, "orta çağ doğu minyatürünün geleneklerine sıkı sıkıya bağlıydı".[10]

Profesyonel sanat eğitimi almamış ressam Mirza Kadim İrevani, çoğunlukla portre sanatçısı olarak ünlenmiştir. "Dansçı", "Derviş", "Güçlü Adam" ve "Süvari" en sevilen eserleridir. Eserleri Azerbaycan Ulusal Sanat Müzesi'nde bulunmaktadır. Genç bir adam portresi, oturan bir kadın portresi ve diğerleri bu eserler arasındadır. Orta Çağ'ın doğu minyatürünün geleneklerine sıkı sıkıya bağlı eserleri olan İrevani, Azerbaycan'da gerçekçi şövale resminin temellerini attı.[9]

Altın Kadın kemeri. shabaka tekniği. Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi
Elmas, zümrüt, yakut ile altın broş. Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi

İrevan'daki Serdar Sarayı'ndaki resimlerin yanı sıra "Feth Ali Şah", "Abbas Mirza", "Mah Talat Hanım" ve "Vajullah Mirza" portreleri Mirza Kadim İrevani'nin ünlü eserleri arasındadır. Bu portrelerin yanı sıra “Bilinmeyen savaşçı”nın bir portresini de yaptı.[9] Saray 1914'te yıkılmış ve sarayın duvarlarındaki dört büyük portre ile Şuşa'daki evlerin duvarlarındaki resimler de silinmiştir.

Mir Muhsun Nevvab'ın 1902'de suluboyayla boyanmış ve şimdi Bakü'deki Azerbaycan Ulusal Sanat Müzesi'nde saklanan "Timur'un portresi" de meşhurdur.

20. yüzyılın başlarında "Molla Nasraddin" dergisinin çıkması ve kitap yayıncılığının gelişmesi ile hicivli grafik türleri ortaya çıktı. O. Schemrling, I. Rotter, A. Azimzade ve K. Musayev gibi derginin sanatçıları bu sanat alanında aktif olarak çalıştı. Azim Azimzade, Azerbaycan'ın hiciv grafiklerinin kurucusudur.[12] Toplumsal eşitsizlik, cehalet, fanatizm ve Çarlığın baskılarıyla alay eden keskin karikatürleri ve groteskleri de ünlüdür. Kadın özgürlüğüne, ateizme ve siyasi motiflere adanmış "Yüz tür" adlı suluboya resim serisi ve Mirza Alekber Sabir'in "Hophopname" koleksiyonundaki çizimler ünlüdür.

Bahruz Kangarlı, Azerbaycan'ın gerçekçi şövale sanatlarının kurucularından biri olan eksik mesleki eğitim alan ilk Azerbaycan sanatçısıdır (1926). Eserleri arasında "Ay Işığında Yılanlı Dağı", "Şafaktan Önce" ve "Bahar" gibi eserler oluşturdu. Ayrıca "Mülteciler" dizisinde talihsiz insanların portrelerini ve "Çöpçatanlık" ve "Düğün" dizisinde günlük yaşam kompozisyonlarını ortaya koydu. Yirmi manzaradan oluşan "Nahçıvan Hatırası" albümü Azerbaycan Ulusal Sanat Müzesi'nde yer almaktadır.

Kangarlı, 1910'da Nahçıvan'da sahnelenen "Ölüler" (C. Memmedkuluzade), "Hacı Gara" (M. F. Ahundov ), "Peri Jaud" (A. Hagverdiyev) kostümlerinin ana hatlarını çizdi.

Ayrıca bakınız: Azeri ressamlar listesi

20. yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti

[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan'ın ulusal niteliklerinin (milli arması ve ulusal bayrak) oluşturulduğu Azerbaycan Bağımsızlık Müzesi, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin kurulmasının ardından 1919 yılında Bakü'de kurulmuştur. Müzede tarihî eserlerin korunmasına yönelik toplantılar yapıldı. O zaman Füyuzat [az] dergisi, Azerbaycan'da yağlı boya resim sanatının öncüsü ve dönemin önde gelen filozof, gazeteci ve sanatçısı Ali bey Hüseynzade tarafından yayınlandı.[13] Huseynzade'nin en ünlü eserleri "Bibi-Heybat Camii" ve "Şeyhül İslam'ın Portresi"dir.  [ az ]

Sovyet Azerbaycanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

1920'de Azerbaycan'da Sovyet rejiminin kurulmasından sonra Azerbaycan'da yeni tür sanatlar oluşmaya başladı. Yeni görsel sanat türlerinin yaratıldığı ilk sanat okulu 1920 yılında Bakü'de açıldı.[14]

"Köyde Tatil". Azim Azimzade . 1930'lar.

1930'larda Azim Azimzade, Farhad Khalilov, H. Khaligov, I. Akhundov, A. Hajiyev, M. A. Vlasov, K. Kazimzade, A. Memmedov ve diğerleri gibi sanatçılar grafik alanında çalıştı. Azerbaycanlı ve yabancı yazarların kitaplarına resimler yapıldı. O zamanın gerçek temalarının pankartları da yapıldı.

1928'de Azerbaycan Genç Sanatçılar Birliği'nin ilk resim sergisi açıldı. 1930'larda Azerbaycan Devrimci Görsel Sanatlar Birliği sergisi büyük bir başarıya ulaştı.

1932'de Azerbaycanlı Sanatçılar Komitesi kuruldu. O dönemde S. Şerifzade'nin "Üzüm Hasadı", H. Hagverdiyev'in "Azim Azimzade'nin Portresi" ve Gazanfar Khaligov'un "Nizami Gencevi'nin Portresi" gibi eserler meşhurdu. Mikayil Abdullayev, B. Mirzazade, B. Aliyeva, Settar Behlulzade ve K. Khanlarova'nın eserleri de dikkat çekici idi. Azerbaycanlı sanatçıların ilk kongresi 1940'ta yapıldı.

İkinci Dünya Savaşı sırasında genellikle siyasi afişler ve hiciv karikatürleri yapılmıştır. H. Khaligov, I. Akhundov, A. Hajiyev ve S. Sharifzade gibi tanınmış sanatçılar bu tür politik afişlerin oluşturucularıydı.

Azerbaycan görsel sanatlarında olgunluk aşaması 1950'li yılların ortalarında başlamıştır. Mikayil Abdullayev, Tahir Salahov, Vidadi Narimanbekov, Settar Behlulzade, Togrul Narimanbekov, Keyser Kaşıyeva ve diğerleri 20. yüzyılın ikinci yarısında Sovyet Azerbaycan'ın ünlü sanatçılarıydı.[15][16] Tahir Salahov, Sosyalist Gerçekçiliğin parlak kesinliklerinden çok işçi yaşamlarının acımasız gerçeklerine daha gerçekçi bir "şiddetli gerçekçilik" versiyonuna öncülük ettiği için dikkat çekmektedir.[17]

B. Aliyev, I. Feyzullayev, A. Mammadov, A. Verdiyev ve diğerleri eserlerinde emek ve sanayi konularını resmetmişlerdir. Ancak Elbey Rzaguliyev, T. Sadighzade, Arif Huseynov, K. Necafzade ve diğerlerinin eserleri, Azerbaycan halkının tarihi geçmişine, gelenek ve göreneklerine, savaşa ve barışa adanmıştır. J. Mirjavadova, N. Rahmanova, K. Ahmadova, G. Yunusova, S. Veysova, A. Ibrahimova, I. Mammadova, S. Mirzazade, F. Hashimova, F. Gulamova, A. Samadova ve diğerleri mitolojik resimler çizdi.

Maral Rahmanzade, profesyonel sanat eğitimi alan ilk Azerbaycanlı kadın sanatçı oldu ve şövale boyama ve kitap resimleme alanında büyük başarılar elde etti.

21'inci yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bağımsız Azerbaycan

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bakü Modern Sanat Müzesi

21. yüzyılın başlangıcı bir istikrar ve canlanma dönemi olarak düşünülebilir. Teymur Daimi'nin uluslararası serginin kataloğu için 2001'de yazdığı ve 2012'de Strazburg'da İngilizce ve Fransızca olarak yayınlanışı örnek olarak gösterilebilir.[18]

Kültürde bütünleştirici süreçlerin aktivasyonu, Avrupa Konseyi'ne katılmak, Azerbaycan Devlet Sanat Akademisi'ni kurmak, büyük ölçekli etkinlikler düzenlemek, "zamanın kanatları" olarak yeni sanat grupları oluşturmak" (2012 yılında Kasım ayında Yarat çağdaş sanat mekanını oluşturan çekirdek ve ana kadrosunun dağılmasından sonra, hem ulusal hem de uluslararası olarak Azerbaycan sanatı için bir platform oluşturmuştur.[19][20]).

Kız Kulesi Uluslararası Sanat Festivali, 2000 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan ve Bakü'nün simgesi sayılan Bakü'nün Eski Şehrindeki Kız Kulesi'nin küresel tanıtımı amacıyla 2010 yılından beri düzenlenmektedir.[21] Azerbaycan, 2012 yılında ülkenin ilk modern sanat festivali olan 012 Bakü Halk Sanat Festivali'ni düzenledi.[22]

2000'li yıllardan itibaren Güzel sanat fotoğrafçılığı Azerbaycan'da popüler hale geldi ve Rena Efendi gibi isimler Londra ve New York'ta sergilere ev sahipliği yaptı.[17]

İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi'ne 2010 yılında Azerbaycan'da Azerbaycan halı dokuma sanatı eklendi.[23] Azerbaycan halk uygulamalı sanatı, sosyo-ekonomik önemi dikkate alındığında, Azerbaycan halkının halı dokuma geleneklerini korumak, incelemek, tanıtmak ve geliştirmek için hükûmetin özel ilgisine konu olmuştur.[23][24] Bu kapsamda Aralık 2004'te "Azerbaycan Halı Sanatının Korunması ve Geliştirilmesi Hakkında Kanun" kabul edildi,[25] Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi[26] ile[26] Mayıs'ta Halı Dokumacı Günü kutlanmaya başlandı. Avusturyalı mimar Franz Janz tarafından haddelenmiş halı şeklinde tasarlanan Azerbaycan Halı Müzesi, 2007-2014 yılları arasında inşa edildi.[27] Ayrıca, Azerbaycan Cumhuriyeti'nde 2018-2022 Halı Sanatının Korunması ve Geliştirilmesi Devlet Programı da Şubat 2018'de Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından onaylandı.

Azerbaycan'ın Azerbaycan ve Batı Sanatı müzeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "UNESCO World Heritage: Gobustan Rock Art Cultural Landscape" [UNESCO Dünya Mirası: Gobustan Kaya Sanatı Kültürel Çevresi] (İngilizce). UNESCO World Heritage Center. 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Наскальные рисунки Гямигая" [Gamigaya kaya resimleri] (PDF) (Rusça). IRS Heritage. 8 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  3. ^ a b c Бретаницкий, Л. С.; Веймарн, Б. В. "Очерки истории и теории изобразительных искусств" [Güzel sanatların tarihi ve teorisi üstüne yazılar] (PDF). Искусство Азербайджана (Rusça). 15 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  4. ^ "Художественная энциклопедия: Азербайджанская Советская Социалистическая республика" [Sanat ansiklopedisi: Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti] (Rusça). Академик. 8 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Искусство Ближнего и Среднего Востока: Искусство АзербайджанаАкадемия" [Yakın ve Orta Doğu Sanatı: Azerbaycan Sanatı]. ВСЕОБЩАЯ ИСТОРИЯ ИСКУССТВ [Genel Sanat Tarihi]. 2. SSCB Sanat Akademisi. 11 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2014. 
  6. ^ "Art - KMT". www.kmt.az. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2014. 
  7. ^ G.Fehervari. Art and architecture // Peter Malcolm Holt, Ann K. S. Lambton, Bernard Lewis. The Cambridge history of Islam, vol. 2. Cambridge University Press, 1977. 0-521-29138-0, 9780521291385. Стр. 738 "In miniature painting, Herat remained the centre only for a few years after Shah Ismail's occupation of the city. Artists, like Bihzad and many of his pupils, moved to the new capital, Tabriz. Thus Tabriz became once more a centre of Persian painting. Another new centre emerged in Bukhara, which was very active during the tenth/sixteenth and early eleventh/seventeenth centuries. Illumination of manuscripts of the Shah-namа and Khamsa of Nizami continued. Bihzad's style was followed for quite a long time. Upon the moving of the capital to Isfahan under Shah 'Abbas I, a new school of painters was founded there which excelled not only in miniature painting, but also in the production of bookbindings and in lacquer-works as well."
  8. ^ "Архитектура и изобразительное искусство" [Mimarlık ve güzel sanatlar] (Rusça). Российские универсальные энциклопедии. Брокгауз-Ефрон и Большая советская энциклопедия объединенный словник. 11 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  9. ^ a b c d "Гюнай Джафарова. Творчество М. К. Эривани нашедшее отражение в исследованиях К.Керимова." 8 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2014. 
  10. ^ a b Всеобщая история искусств [Genel Sanat Tarihi]. 5. Moskova: Искусство. 1964. 8 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Rusça 
  11. ^ "Живопись Азербайджана" [Azerbaycan Resmi] (Rusça). 26 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  12. ^ "Азимзаде Азим Аслан оглы в Большой советской энциклопедии" [Büyük Savyet Ansiklopedisi:Azimzade Azim Aslanoğlu] (Rusça). 26 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  13. ^ The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture [Grove İslam Sanatı ve Mimarisi Ansiklopedisi] (İngilizce). 2. Oxford University Press. 2009. s. 513. ISBN 9780195309911. 
  14. ^ "Изобразительное искусство в XIX — первой половине XX века". 20 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2022. 
  15. ^ "Azerbaijani Artists". www.arthistoryarchive.com. 15 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2014. 
  16. ^ "Ressamlık". www.azerbaijans.com. 17 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2014. 
  17. ^ a b "Azeri Artists Take on the World". www.nytimes.com. 13 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2014. 
  18. ^ "Изобразительное искусство Азербайджана конца II начала III тысячелетия | Сообщество любителей изящных искусств". www.baku.ru. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2019. 
  19. ^ "YARAT Contemporary Art Organisation". artdubai.ae. 6 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2014. 
  20. ^ "Art market: Azerbaijan in the spotlight". www.telegraph.co.uk. 10 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2014. 
  21. ^ "Maiden Tower International Art Festival". www.heydar-aliyev-foundation.org. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2014. 
  22. ^ "Azerbaijan stages first art festival". www.theartnewspaper.com. 21 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2014. 
  23. ^ a b "UNESCO - Traditional art of Azerbaijani carpet weaving in the Republic of Azerbaijan". ich.unesco.org (İngilizce). 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2019. 
  24. ^ "On the approval of the State Program for the "Protection and development of carpet art in the Republic of Azerbaijan 2018-2022"". Ministry of Justice of Azerbaijan - Database of Regulatory Legal Acts. 9 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2019. 
  25. ^ "Law "On the protection and development of carpet art of Azerbaijan"". Ministry of Justice of Azerbaijan - Database of Regulatory Legal Acts. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2019. 
  26. ^ a b "Azerbaijan celebrates Carpet Weaver Day | Vestnik Kavkaza". vestnikkavkaza.net (İngilizce). 5 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2019. 
  27. ^ "Azerbaijan National Carpet Museum". azcarpetmuseum.az. 15 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2019. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Azerbaycan_sanatı&oldid=33325802" sayfasından alınmıştır