Fei Xiaotong
Fei Xiaotong 费孝通 | |
|---|---|
Fei, Londra Ekonomi Okulunda | |
| Doğum | 2 Kasım 1910 Wujiang, Jiangsu, Çing Hanedanı |
| Ölüm | 24 Nisan 2005 (94 yaşında) Pekin, Çin  |
| Milliyet | Çinli |
| Meslek | Antropolog, Sosyolog |
| Tanınma nedeni | Sosyolojik ve antropolojik çalışmaları |
| Makale serilerinden |
| Sosyoloji |
|---|
 |
|
Konular |
Fei Xiaotong veya Fei Hsiao-tung (2 Kasım 1910 - 24 Nisan 2005),[1][2][3] Çinli sosyolog ve insanbilimci.
Çin'deki etnik gruplar üzerine yaptığı araştırmalarla tanınmıştır. Çin'deki sosyolojik ve antropolojik çalışmalara iyi bir dayanak oluşturmasının yanı sıra Çin'in sosyal ve kültürel fenomenlerinin uluslararası topluluklarda tanınmasını sağladı. Ölümünden önce Pekin Üniversitesi'nde Sosyoloji Profesörü olarak görev yapmaktaydı.[4]
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Fei Xiaotong, 2 Kasım 1910'da Jiangsu eyaletine bağlı Wu Jiang bölgesinde doğdu. Onun dünyası siyasal yozlaşma ve sefillikle dolu bir dünyaydı. Seçkin ancak zengin olmayan bir ailede büyüdü. Babası, Fei Pu'an (Çince: 费朴安) Çin klasik bilimleri üzerine eğitim gördü, Shengyuan memurluk derecesini kazandı, Japonya'da okudu ve bir ortaokul kurdu. Annesi Yang Renlan (Çince: 杨纫兰) Hristiyan bir resmi hükûmet görevlisinin kızıydı ve oldukça eğitimli bir kişiydi. Ayrıca Fei'nin de gittiği bir anaokulu kurmuştur. Kardeşleri arasında Çinli politikacı Yang Qianli (Hong Kong'lu yönetmen ve söz yazarı Evan Yang'ın babası), mimar Yang Xiliu, Çinli-Amerikalı animatör Cy Young ve girişimci Yang Xiren bulunmaktadır.[5]
Akademik Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
1933'te Yenching Üniversitesi (şimdiki adı Pekin Üniversitesi) sosyoloji lisans programını bitirdi. 1935'te Tsinghua Üniversitesi'nden Sosyoloji yüksek lisans derecesi aldı.
1936'da İngiltere'ye geldi ve Londra Ekonomi Okulu'nda Bronisław Malinowski'nin öğrencisi oldu. Fei bir topluluğun çeşitli "parçalarının" karşılıklı olarak kurduğu fonksiyonel ilişkiye ve o toplumun üyeleri için kültürün anlamı üzerine odaklandı. Yapısal işlevselciliği birleştiren araştırma yöntemleri tasarladı. Fei 1938'deki doktora tezini Çin'in Kaixiangong köyündeki saha çalışmalarına bağlı olarak yazdı; 1939'da "Peasant Life in China" (Çinli Köylülerin Yaşamı) adıyla yayımladı ve antropoloji doktoru oldu.
Görüşleri iki ana başlıkta incelenebilir:
Kırsal Kalkınma Görüşü
[değiştir | kaynağı değiştir]Fei'ye göre Çin'in nüfusunun çokluğuna ters orantılı biçimde arazisi azdı. Buna paralel olarak köylerdeki nüfusta çok fazlaydı. Köylerdeki nüfusun kentlere göç ettirilmesi görüşüne karşı olarak kırsal kalkınmayı savunmuştur. Ona göre kırsal kesimlerde sanayileşme artar ve ekonomik durum iyileştirilirse işsizlik ve fakirlik sorunu daha iyi şekilde çözülecekti. Sonraki yıllarda bu görüşlerine yönelik öz eleştiride bulunmuştur.[6]
Etnik Araştırması
[değiştir | kaynağı değiştir]Çinli tarihçi Gu Jiegang, Çin'de yaşayan herkesin Çin milleti olduğunu savunuyordu. Ona göre Çin'in yaşayış tarzı olarak farklı olan halklarını da dahil etmek üzere herkes Çin milleti adı altında birleştirilmeliydi. Fei Xiaotong bu görüşe karşı çıkmıştır. Ona göre bir milleti oluşturan etmenler kültür ve kan bağı idi. Çin'de çok farklı halkların bir arada yaşadığını, bu halkları birleştirmek amacıyla farklı kültürleri yok etmeye gerek olmadığını savunuyordu. Bunun yerine halklar arasındaki siyasi ve sosyal eşitsizlikleri ortaya çıkaran faktörleri ortadan kaldırmayı savunmuştur. Çin Komünist Partisi'nin iktidara gelmesi sonrası bu görüşleri değişmiş; Çin Halk Cumhuriyeti'ndeki azınlıklar ve milliyetler sosyolojisi üzerine araştırmalar yapmıştır. Bu süreçte Çin'deki farklı azınlıkların kültürü, dili, yaşam tarzı hakkında bilgi sahibi olmuştur.[6]
Sonraki Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1950'ler ve 1960'lar: Politik Baskılar
[değiştir | kaynağı değiştir]1949'da Çin'in kurulmasının ardından Fei, ulusal entelektüel ve ideolojik yaşamda önemli bir rol oynadı ve kısa zamanda siyasi görevleri artmaya başladı. 1951'de Pekin'de bulunan "Merkezi Milliyetler Enstitüsü" (bugün Merkezi Milletler Üniversitesi) başkan yardımcılığına getirildi. 1954'te Milliyet İşleri Komisyonu üyesi olarak 1. Ulusal Halk Kongresi'ne katıldı.
Ne var ki, çok geçmeden sosyoloji bölümü burjuva bilimi olduğu gerekçesiyle kapatıldı. Fei, artık ders veremiyor ve yayımları gitgide azalıyordu. 1956-1957 yılları arasındaki Yüz Çiçek Kampanyası sırasında tekrar, sosyolojinin restorasyonunu temkinli bir şekilde öneren konuşmalar yaptı. Ancak bu atmosfer 1957'de aniden Sağcı Karşıtı Hareket ile değişti. Bu süreçte sağcı olarak fişlenenler arasında yer aldı ve dışlandı. Fei, "halka karşı suçlarını" itiraf etmesi için sayısız toplantıda ayakta ve başı öne eğik biçimde durdu. Yüzlerce makale ile meslektaşları da dahil olmak üzere ona saldırıyor ve bu saldırılar acımasızca ve dürüst olmayan şekilde yapılıyordu. Fei, toplumdan dışlanmış, aşağılanmış, izole edilmiş; öğretmekten, araştırmaktan ve bunları yayımlamaktan aciz bir hale düşmüştü. Bu dışlanma ve baskı Çin Kültür Devrimi sırasında zirveye ulaştı. Kızıl Muhafızlar tarafından fiziki saldırılara uğradı, tuvalet temizlemeye zorlandı ve intiharı dahi düşündü. Hayatının en verimli yılları basit bir ifadeyle kaybolup gidiyordu.
1970'ler ve 1980'ler: Bir "İkinci Hayat"
[değiştir | kaynağı değiştir]1970'lere gelindiğinde Uluslararası alanda tanınan Fei, yabancı misafirler ağırlamaya başladı ve Mao'nun ölümünden sonra Çin sosyolojisinin restorasyonunu yönetmesi istendi. Amerika Birleşik Devletlerini tekrar ziyaret etti ve yeni Çinli sosyologlar yetiştirmesi için Amerikalı sosyal bilimcilerin Çin'e gelmesini sağladı. 1980'de resmen itibarı iade edildi. Dörtlü Çete'nin televizyonda naklen yayınlanan yargılamasında yargıçlardan birisiydi.
"İkinci Hayatı", önemli makam sahipleri ve politika belirleyicileriyle temasları her kamu entelektüelleri gibi daha fazla olduğu bir dönemdi. Onun hızlı yükselişinin etkisi, özellikle yüz milyonlarca köylünün ekonomik olarak iyileşmesini sağlayan kırsal kalkınmayı teşvik etmesi için hükûmeti ikna etmesinde hissedildi. 1990'larda neredeyse her hafta adı gazetelerde anılıyor ve yüzü televizyonlarda gözüküyordu. Çin'in tamamını gezdi; Amerika, Kanada, Avrupa, Japonya, Avustralya ve daha birçok yere yurt dışı ziyaretlerinde bulundu. Uluslararası alanda ödül yağmuruna tutuldu. Uygulamalı Antropoloji Derneği (SFAA) Malinowski Ödülü; Kraliyet Antropoloji Enstitüsü (RAI) Huxley Memorial Madalyası;[7] Hong Kong Üniversitesi fahri doktorası; Japonya, Filipinler ve Kanada gibi ülkelerde onursal ödüllere layık görüldü.
Fei, aynı zamanda, Lewis H. Morgan'ın aşamacı evrimsel görüşünü takip eden, Çin tarihindeki etnik gruplar üzerine etkili teorileriyle de tanınır. Hong Kong'daki Tanner Konferansındaki "Çin Milliyetinin Yapılandırılmasında Çoğulluk ve Birliktelik" çalışması bunun temsili bir örneğidir. Fei'ye göre Huaxia kavramı Çin Hanedanı döneminde etkili olmuş gerçek bir etnik grup Han Ulusuyla ortaya çıkmıştır. Daha sonrasında Han, Çin'in kuzey sınırındaki Qiang gibi etnik göçebeleri cezbeden ve asilime eden tarım toplumuyla "Öz Merkezcil Kuvvet" haline gelmiştir.[8] Fei, Çinliliği bir kartopuna benzetmektedir.[9]
1990'lar ve 2000'ler
[değiştir | kaynağı değiştir]Her şeyden önce Fei, "ikinci hayat"ında yazarlıkta ilerleme kaydetmişti. Çoğu eski kitabı bu dönemde tekrar basıldı ve büyük kemiyette yeni kitaplar ve makaleler yayımladı. Defaatle Çin modernleşmesinin başarılı olmasında sosyoloji ve antropolojiyi savundu. Köydeki saha çalışmasını, öğrencilerini ve öğretmenlerini hatırladı. Kırsal kalkınma, kasabalar, ulusal azınlıklar ve gelişmekte olan sınır bölgeleri hakkında kitapları ve makaleleri vardı. Entelektüellerin tarafını tuttu. Yurt dışı gezilerinde öğrendiklerini anlattı ve İngilizce'den yeni çeviriler yaptı. Küçük şiir kitapları da vardı. Yeni yazılarının öncekilerden bir farkı vardı: siyasal ihtiyat. Zira Fei son zamanlarında ateşle oynamayı göze alamayacak kadar az bir zamanı vardı.
24 Nisan 2004 tarihinde 94 yaşında öldüğü sırasında Pekin Üniversitesinde Sosyoloji Profesörü olarak görev yapıyordu. 80'lerden beri ders verdiği ve yönettiği Sosyoloji Bölümü tarafından kendisine anma töreni yapıldı.[10]
Bunların yanında siyasi görevler alan Fei Xiaotong; 1987-1996 yılları arasında Çin Demokratik Birliği başkanlığı da yapmıştır.
Kariyer Noktası
[değiştir | kaynağı değiştir]Başlıca Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Peasant Life in China: A Field Study of Country Life in the Yangtze Valley. Preface by Bronislaw Malinowski. London: G. Routledge and New York: Dutton, 1939. Japonca tercümesi de bulunmaktadır.
- Fei & Chang Chih-I《Zhang Zhiyi 张之毅》, Earthbound China: A Study of Rural Economy in Yunnan. University of Chicago Press, 1945. ISBN 9780415605458
- China's Gentry: Essays in Rural-Urban Relations. Chicago: University of Chicago Press, 1953.
- Neidi de nongcun, "Çin’in İç Bölgelerinde Köyler"《內地的農村》(Villages of the interior). Shanghai: Shenghuo, 1946.
- Shengyu zhidu, "Üreme Sistemi",《生育制度》 (The institutions for reproduction). Shanghai: Shangwu, 1947.
- From the Soil ,"Kırsal Çin", (Xiangtu Zhongguo, 《鄉土中國》). Shanghai: Guancha, 1948. (Translated as From the Soil: The Foundations of Chinese Society, U. of California Press, 1992)
- Xiangtu chongjian, "Kırsalın Yeniden İnşası",《鄉土重建》 (Rural recovery). Shanghai: Guancha, 1948.
- Small Towns in China: Functions, Problems & Prospects. Beijing: New World Press, 1986.
- Fei Xiaotong wenji, "Fei Xiatotong Külliyatı" 《费孝通文集》 (Collected works of Fei Xiaotong), 15 vols. Beijing: Qunyan chubanshe, 1999.
- Küreselleşme ve Kültürel Özbilinç, İpekyolu Kültür ve Edebiyat, 2021. ISBN 9786059914505
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1980: Bronislaw Malinowski Ödülü
- 1981: Huxley Memoraial Madalyası
- 1988: Britannicca Ansiklopedisi Ödülü
- 1993: Fukuoka Amerika ve Asya Kültürü Ödülü
- Hong Kong Üniversitesi fahri doktora ödülü
- Macau Üniversitesi fahri doktora ödülü
- 1994: Ramon Magsaysay Ödülü
Siyasi Pozisyonları
[değiştir | kaynağı değiştir]- 6. Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı başkan yardımcılığı
- 7. ve 8. Ulusal Halk Kongresi Daimi Komitesi başkan yardımcılığı
- Hong Kong Anayasa Hazırlık Komitesi başkan yardımcılığı
- Çin Demokratik Birliği başkanlığı
- Danıştay Uzmanlar Bürosu müdür yardımcılığı
- Ulusal Etnik İşler Komitesi başkan yardımcılığı
- Demokrat Birlik Merkez Komitesi başkanlığı
Ayrıca Bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- R. David Arkush, Fei Xiaotong and Sociology in Revolutionary China. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981.
- Pasternak, Burton, "A Conversation with Fei Xiaotong," Current Anthropology 29:637-62 (1988).
- "Fei Xiaotong [Hsiao-tung Fei]," American Anthropologist, 108.2:452–461 (2006).
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Fei Xiaotong". Encyclopaedia Britannica. 22 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Fei Xiaotong". The Guardian. 2005. 29 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Fei Xiaotong's life: China's true story". China Daily. 27 Nisan 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Boorman, Howard L. (1968). ""Fei Hsiao-tung". Biographical Dictionary of Republican China. II. New York: Columbia University Press. ss. 17-19.
- ^ "同里骄杨" (Çince). 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Mihrullah Tevekkül QARLUQ (Mayıs 2015). "Çin'deki Azınlık Sosyolojisi Üzerine Nitel Bir Araştırma". Niğde: T.C Niğde Üniversitesi SBE Sosyoloji ABD Sosyoloji Bilim Dalı. ss. 77-81. 22 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ "Huxley Memorial Medal and Lecture Prior Recipients". Royal Anthropological Institute. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Dru C. Gladney. Muslim Chinese: Ethnic Nationalism in the people's Republic (2 ed.). Harvard University Asia Center. ss. 72–73.
- ^ Abdürreşit Celil Karluk. "Çinlilerin Millet Düşüncesi ve Ötekilere Bakışı". s. 73. 22 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ NY Times. "Fei Xiaotong, 94, a Pioneer in Chinese Anthropology, Is Dead". 10 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
