Jump to content

Mërgata shqiptare

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Mërgimi i shqiptarëve në Greqi

Mërgata shqiptare (ose Diaspora shqiptare), i njohur si Gurbeti ose Kurbeti, është term me të cilin përfshihen të gjithë shqiptarët të cilët jetojnë dhe veprojnë jashtë trojeve autoktone shqiptare.

Mërgata shqiptar me kalimin e kohës ka shkuar gjithnjë e më tepër duke u rritur. Edhe tek Shqiptarët, sikurse tek popujt tjerë të botës ka pasur migrim të popullsisë. Nga këta banorë që kanë migruar për shkaqe të ndryshme në vende të ndryshme të botës, shpesh herë janë krijuar grupe të organizuara në shoqata kulturore.

Në historinë e kombit shqiptar aktiviteti i këtyre grupeve të mërgatës, jo rrallë ka luajtur një rolë të madh në vendimet të ndryshme politike që janë marrë mbi qeverisjen e tokave Shqiptare. Po ashtu ka raste ku nga këto grupe janë iniciuar edhe veprime të cilat kanë ndikuar në gjuhën dhe kulturën shqiptare.

Qendrat e mërgatës shqiptare kanë lëvizur varësisht nga zhvillimet e përgjithshme botërore. Kështu që nga fillimi i shekullit I në pjesë të ndryshme të Italisë së sotshme, bashkëvendësit janë organizuar në grupe të ndryshme, disa nga këto grupe në fillim kanë pasur ndikim në vendimet e Romës e me kalimin e kohës edhe kanë marrë pozicione qeverisëse në udhëheqjen e perandorisë Romake.

Fazë tjetër e krijimit të grupeve të diasporës është perandoria e Bizantit. Edhe këtu edhe pse në histori deri më tani nuk flitet për ndonjë organizim të diasporës, vetë fakti i prezencës së personave me prejardhje nga territoret shqiptare në qarqet e udhëheqjes së perandorisë Bizantine, lë të kuptoi për një formë të organizimit të këtyre personave në Stambollin e sotshëm.

Me pushtimin e Ballkanit nga Perandoria Osmane, diaspora në Itali organizohet në atë shkallë saqë këtu mund të flitet për një koloni. Në anën tjetër edhe diaspora në perandorin Osmane luan një rolë gjithnjë e më të madh.

Para shkatërrimit të perandorisë Osmane qendra e mërgatës nuk duket si e koncentruar në njërin nga metropolet po ajo disi shpërndahet dhe shkon duke u rritur ndikimi i saj. Këtu janë prezentë grupet e organizuara në Stamboll, Bukuresht dhe Misir në Egjiptin e sotshëm.

Gjatë zhvillimit industrial të Evropës Perëndimore si duket mërgata në këtë anë të botës nuk ka qenë aq prezentë dhe e organizuar. Kështu vërehet një organizim në Shtete e Bashkuara të Amerikës gjatë kohës më të re.

Me fillimin e kryengritjes në Kosovë, mërgata shqiptare në Evropën Perëndimore katapultohet për nga numri. Kjo rritje e numrit të mërgimtarëve ka sjellë nevojën e një organizimi i cili kryesisht është bërë në grupe në nivele të qyteteve të cilat kanë bashkëpunuar ndërmjet tyre në nivel të shtetit ku kanë qenë. Gjatë kësaj kohe financimi i këtyre gupeve është bërë vetëm nga vetë amtarët dhe ndikimi i shteteve ku ato grupe kanë vepruar ka qenë i vogël.

Pas luftës organizimi i mërgatës në Evropën Perëndimore bëhet kryesisht nga studentët ndërsa në Shtetet e Bashkuara të Amerikës duket se kjo ndihmohet edhe nga aktivistë atdhetarë.

Me zbulimin e internetit komunikimi i mërgatës me vendlindjen edhe pse nuk është në shkallën më të lartë ai zhvillohet në një masë të pa parë deri më tani.

Përhapja

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në Ballkan

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në Bosnje dhe Hercegovinë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Bosnje dhe Hercegovinë

Shqiptarët janë pakicë etnike në Bosnje dhe Hercegovinë.[1] Sipas censusit të fundit të popullsisë në vitin 1991, në Bosnje dhe Hercegovinë jetonin 4,922 shqiptarë,[2] por sot llogaritet të jenë nga 8 deri në 12 mijë.[3][4]

Në Greqi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Greqi

Shqiptarët në Greqi ndahën në disa komunitete të ndryshme, si rezultat i valëve të ndryshme të mërgimit.

Shqiptarët mërguan për herë të parë në Greqi gjatë fundit të mesjetës (fundi i shekullit 13). Pasardhësit e popullsisë shqiptare që u vendos në Greqi gjatë mesjetës janë arvanitët. Sot, ata flasin një nën-dialekt të veçantë të toskërishtes, që njihet si arbërisht (me shkronja greke: αρbε̰ρίσ̈τ; greqisht: αρβανίτικα, arvanitika).

Shqiptarët çamë janë një grup që mërgoi gjatë së njëjtës periudhë në Greqi, që dikur banonin pjesën bregdetare të Epirit, të njohur si Çamëri, në Greqi veriperëndimore. Ata u dëbuan me dhunë nga nga Çamëria gjatë Luftës së Dytë Botërore nga grekët.

Krahas këtyre dy grupeve, një valë e madhe e mërgimtarëve nga Shqipëria u vendosën në Greqi, për shkaqe ekonomike, pas rënies së komunizmit (1991), dhe formuan komunitetin më të madh të mërgimtarëve në vend, i cili numëron nga 480,824[5] deri në 600,000 njerëz.

Në Kroaci

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Kroaci

Shqiptarët janë pakicë autoktone në Kroaci, të njohur nga Kushtetuta e Kroacisë. Si të tillë, ata zgjedhin një përfaqësues të veçantë për Parlamentin e Kroacisë, të ndarë me katër pakica të tjera.[6]

Në censusin e vitin 2011 në Kroaci jetonin 17,513 shqiptarë, ose 0.41% e popullsisë së përgjithshme. Sipas fesë, shqiptarët në Kroaci janë kryesisht myslimanë (9,594 ose 54.8% prej tyre) ose katolikë (7,109 ose 40.6% prej tyre).[7]

Në Mal të Zi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Mal të Zi

Shqiptarët janë pakica më e madhe jo-sllave në Mal të Zi. Numri i përgjithshëm i shqiptarëve në Mal të Zi është 30,439 banorë, që përfaqëson rreth 5% të popullsisë. Pakica shqiptare jeton kryesisht në pjesët juglindore dhe lindore të vendit, gjëgjësisht në komunat: Ulqin (71%), Plavë (19%), Tivar (6%), Podgoricë (5%) dhe Rozhajë (5%).[8] Qyteti më i madh shqiptar në Mal të Zi është Ulqini.

Në Maqedoni

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Maqedoninë e Veriut

Shqiptarët janë grupi i dytë më i madh etnik në Maqedoninë e Veriut. Numri i përgjithshëm i shqiptarëve në Maqedoni është 509,083 banorë, që përfaqëson rreth 25% të popullsisë. Shqiptarët jetojnë kryesisht në pjesët veriperëndimore dhe perëndimore të vendit. Numri më i madh i shqiptarëve jeton në komunat: Tetovë (70%), Gostivar (67%), Dibër (58%), Strugë (57%), Kërçovë (55%), Kumanovë (26%) dhe Shkup (20%).[9]

Në Serbi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Serbi

Shqiptarët në Serbi janë një pakicë etnike, që përbëjnë një komunitet me nga 50,000 deri 80,000 banorë.[10][11][12][13] Sipas censusit të vitit 2002, në Serbi u deklaruan 61,647 shqiptarë (ose 0.82% e popullsisë), nga këto 59,952 (ose 1.10%) në Serbinë Qendrore dhe 1,695 (0.08%) në Vojvodinë.[14][15] Shumica e shqiptarëve bojkotuan censusin e vitit 2011, që rezultoi në regjistrimin e vetëm 5,809 shqiptarëve në Serbi.[16]

Shqiptarët në Serbi përbëjnë me shekuj në jug të vendit një popullsi autoktone. Ata sot, kryesisht jetojnë në Luginën e Preshevës, një trevë kufitare në mes Kosovës dhe Republikës së Maqedonisë, dhe sipas censusit të vitit 2002 në dy komuna përbëjnë shumicën e popullsisë, në komunën e Preshevës (89.10%) dhe të Bujanocit (54,69%), ndërsa përbëjnë një pakicë të konsiderueshme në komunën e Medvegjës (26.17%).[15]

Përveç këtyre trevave, shqiptarët jetojnë edhe në jugperëndim të Serbisë, gjegjësisht në Sanxhakun e Pazarit të Ri. Popullsinë e Peshterrit e përbëjnë kryesisht boshnjakët që janë kryesisht pasardhës të shqiptarëve. Për shkak të çështjeve politike që lidhen me shqiptarët pas Luftës së Dytë Botërore, banorët shqiptar kanë deklaruar veten e tyre si boshnjakë për të shmangur diskriminimin. Gjuha shqipe ende flitet nga disa fshatarët shqiptarë në Peshterr.[17][18] Në Serbi është shumë e përhapur ndjenja antishqiptare, apo albanofobia.

Në Turqi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Turqi

Shqiptarët në Turqi përbëjnë një pakicë kombëtare në Turqi, e cila nuk është e njohur zyrtarisht. Kjo pakicë përbëhet nga shqiptarë të cilët erdhën në Turqi gjatë periudhës osmane, kryesisht shqiptarë nga Kosova dhe Maqedonia e sotme, nga Çamëria, si dhe në numër më të vogël nga Shqipëria dhe Mali i Zi i sotëm, të cilët mërguan si pasojë e persekutimit serb dhe grek pas fillimit të Luftërave Ballkanike.[19] Numri i shqiptarëve në Turqi llogaritet të jetë nga 500 mijë deri në 1.3 milionë,[20] ndërsa sipas disa burimeve tjera nurmri i personave me prejardhje shqiptare është rreth 5 milionë.[21][22][23]

Në Evropë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në Austri

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Austri

Shqiptarët në Austri përbëjnë një komunitet mërgimtarësh me rreth 35,000[24] deri 85,000[25] banorë, shumica e të cilëve vijnë nga Kosova, ndërsa një pakicë vjen nga Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut. Sipas censusit të vitit 2001, në Austri jetojnë 28,212 folës amtarë të gjuhës shqipe.[26]

Refugjatët shqiptarë në Portin e Barit më 8 gusht 1991.

Në Itali

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Itali

Shqiptarët në Itali ndahën në dy komunitete, si rezultat i valëve të ndryshme të mërgimit.

Komuniteti i parë i shqiptarëve që u vendosën në Itali janë arbëreshët, të cilët sot jetojnë në Italinë jugore, gjëgjësisht në rajonet: Pulia, Bazilikata, Molize, Kalabria dhe Sicilia.[27] Arbëreshët u vendosën në Itali në mes shekujve 15 dhe 18, si pasojë e sundimit osman në Shqipëri. Numri i tyre varion nga 80,000 deri në 100,000.[28]

Komuniteti i dytë janë mërgimtarët shqiptarët që u vendosën në Itali pas rënies së komunizmit në Shqipëri, gjëgjësisht pas vitit 1990. Sipas të dhënave të Institutit Kombëtar të Statistikave të Italisë, më 1 janar 2014, në Itali banonin 502,546 banorë me origjinë nga Shqipëria.[29]

Në Mbretërinë e Bashkuar

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Mbretërinë e Bashkuar

Shqiptarët në Mbretërinë e Bashkuar përbëjnë një komunitet prej 70,000 deri 100,000 banorësh.[30] Sipas censusit të vitit 2011, në Angli e Uells jetonin 13,415 banorë të lindur në Shqipëri dhe 28,446 të lindur në Kosovë,[31] në Skoci 196 nga Shqipëria dhe 215 nga Kosova[32] dhe në Irlandën Veriore 55 nga Shqipëria dhe 44 nga Kosova.[33]

Në Zvicër

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Zvicër

Shqiptarët në Zvicër janë që nga viti 1990 një ndër grupet më të mëdha të emigrantëve në vend, kryesisht të ardhur nga Kosova dhe Maqedonia e Veriut, ndërsa një numër i vogël edhe nga Shqipëria. Aktualisht, Zvicra është kthyer në një nga qendrat më të rëndësishme të mërgatës shqiptare. Llogaritet të ketë nga 94,937 deri në 300,000 shqiptarë në Zvicër.

Në Afrikë e Azi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Një arnaut në Kajro (Jean-Léon Gérôme)

Në Egjipt

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Egjipt

Shqiptarët mërguan për herë të parë në Egjipt si ushtarë dhe mercenarë në gjysmën e dytë të shekullit 18, duke bënë emër dhe duke fituar respekt në luftën osmane për të dëbuar trupat franceze në vitet 1798–1801. Mehmet Ali Pasha (1769–1849) themeloi dinastinë shqiptare të Egjiptit, e cila zgjati deri në vitin 1952. Në shekullin 19 dhe fillimin e shekullit 20, shumë shqiptarë të tjerë u vendosën në Egjipt për arsye ekonomike dhe politike. Pas rënies së dinastisë, me Revulucionin egjiptian të vitit 1952, komuniteti shqiptar u zvogëlua dhe humbi ndikimin.

Në Siri

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Siri

Shqiptarët në Siri përbëjnë një komunitet prej rreth 5,000 deri 10,000 banorësh,[34][35] kryesisht të vendosur në Damask dhe në qytetet Hama, Halep dhe në Latakije.[36] Shqiptarët mërguan për të parën herë në Siri në kohën e Perandorisë Osman, gjëgjësisht nga fundi i shekullit 19 dhe fillimi i shekullit 20.[34] Vala më e madhe e mërgimit në Siri ishin vitet 1912–1913, ku shqiptarë mërguan për t’i shpëtuar represionit serb të kohës.[37]

Në Amerikë e Oqeani

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Shtetet e Bashkuara

Në Shtetet e Bashkuara jetojnë rreth 201,118 amerikanë me origjinë shqiptare.

Në Kanada

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Kanada

Shqiptarët në Kanada përbëjnë një komunitet prej 31,030 banorësh, sipas censusit të vitit 2011.[38]

Në Australi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Australi

Shqiptarët në Australi përbëjnë një komunitet prej 13,142 banorësh, sipas censusit australian të vitit 2011.[39] Shqiptarët filluan të nguliten në Australi nga fillimi i viteve 20-të, duke ndaluar me Luftën e Dytë Botërore. Ngulitja rifilloi në vitin 1950 si pasojë e mbarimit të luftës dhe fillimit të regjimit komunist në Shqipëri. Në fillim të viteve 1990, shqiptarë mërguan në Australi nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi, si pasojë e luftërave dhe trazirave në Ballkan.

Në Argjentinë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për më shumë informacione shikoni artikullin Shqiptarët në Argjentinë

Shqiptarët në Argjentinë përbëjnë një komunitet prej rreth 50 mijë banorësh.[40] Shumica e shqiptarëve që mërguan në Argjentinë ishin arbëreshë nga Italia jugore, ndërsa rritja e numrit të mërgimeve kah Argjentina ndodhi në fillim të shekullit 20, me mbërritjen e rreth 20,000–30,000 shqiptarëve.[41]

Shoqatat dhe shoqëritë kulturore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjatë zhvillimeve historike nga Mërgata shqiptare janë themeluar shoqëri të ndryshme kulturore të cilat varësisht prej shkallës së zhvillimit të shoqërisë kanë pasur edhe gazetat e tyre. Në kohën më të re kjo bëhet duke prezantimin e fletëve elektronike dhe radio stacioneve elektronike. Disa gupe të mërgatës shqiptare që kanë arritur të organizohen në shoqëri kulturore janë:

Koha e Rilindjes Kombëtare
Emri lloji vendi nga deri organi informues shënim
Indivendeta Albánie Gazetë Bukuresht, Rum. 1900 - - Dervish Hima dhe
Jashar Erbara
Qarku i studentëvet shqiptarë
dhe maqedono-rumunë		 Shoqatë Bukuresht, Rum. 1899 1906 La Renaissance
albanaise		 (1902) Shpresa
Yll' i Shqipërisë Gazetë Bukuresht, Rum. 1897 - - Vissar Dodani dhe
Jorgji Meksi
Kalendai kombiar Gazetë Sofje, Bullgari 1897 - - -
La Nazione Albánese Gazetë Katanxaro, Ita. 1897 - - Aselmo Lorekios
Abania Gazetë Bruksen
Londër, An.		 1897 - - Faik Konica
Ndihma - Ajutorul Shoqatë human. Bukuresht, Rum. 1897 - -
Dëshira Shoqatë Sofje, Bullgari 1896 - -
Drenova Shoqatë human. Bukuresht, Rum. 1894 - - -
Shoqëria e boboshticarëve Shoqatë human. Bukuresht, Rum. 1894 - -
Shoqëria e të shtypurit Shkronja Shqipe Shoqatë1 Stamboll, Per.Osm. 1879 - Allfabetare Shoqëria e Stambollit
Pellazgu Gazetë2 (1x1javë) Lamia, Gr. 1860 - ndry. "Pellazgjotis"
Pellazgu Gazetë (1x2javë) Kajro, Egj. 1907 - - -
Kongresi i Dytë i Napolit Universitet lindor, Katedra e Gjuhës Shqipe Napoli, Ita. 1901 - -
Komiteti Qendror për Mbrojtjen e të
Drejtave të Kombësisë Shqiptare		 Komitet Kombëtarë
(Kryesi e Kuvendit)		 Stamboll, P.O. 18773 - - shkurt.
Komiteti i Stambollit
Shoqëria Vëllazëria Shoqatë Kajro, Egj. 1894 - -
Shoqërinë e Miqve - 1920
L'Albanese d'Italia" gazete Gazetë Palermo, Ita. 1848
Flamuri Arbrit - revistë Gazetë Ita. 1883 1885
Kongresi gjuhësor - Koriliano Kalabro, Ita. 1895
Kongresi gjuhësor arbëreshe - Ungra (Lungro), Ita. 1895
Komisioni për alfabetin - Stamboll, Per.Osm. - - -
Mbledhja e Bukureshtit - Bukuresht, Rum. - - - -
Deg' e shoqërisë së Stambollit
për vivlla shqipe		 Shoqatë Bukuresht, Rum. 1880 (1884) Shoqëria "Drita"
(1886)Shoqëria "Diturija"
  1. Është përdorur shprehja aktuale shoqat (përdoret edhe për fondacion) pasi që i përgjegjet shprehjen së vjetë shoqëri e cila ka ndryshuar botëkuptimi.
  2. Është fjala për gazeta, revista e lloja tjera të shtypit që nuk kanë qenë organ i ndonjë shoqate por pas tyre kanë qëndruar persona privat në kuptimin të pa lidhur me ndonjë shoqatë
  3. dhjetor 1877, kryesin e merr Abdyl Frashëri, si duket është data e themelimit.

Katalogje organizatash e shoqatat e prezantuara në internet

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Katalogje të përgjithshme
Kroaci
Itali
ShBA
Kanadë
Gjermani
Austri
Norvegji
Turqi
Francë
Zvicër

Shiko dhe këtë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Persona me prejardhje nga tokat shqiptare që kanë jetuar dhe kontribuar në kulturën shqiptare në:

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Nacionalne manjine u BiH – OSCE
  2. ^ I Z V J E Š T A J – BOSNE I HERCEGOVINE O ZAKONODAVNIM I DRUGIM MJEREMA NA PROVOĐENJU NAČELA UTVRĐENIH U OKVIRNOJ KONVENCIJI ZA ZAŠTITU NACIONALNIH MANJI – Këshilli i Evropës
  3. ^ Albanci u BiH: filigrani, pekari, Fishta i sarajevske „dase“ – Prometej
  4. ^ Shqiptarët e Bosnjës ruajnë identitetin kombëtar – TRT[lidhje e vdekur]
  5. ^ Announcement of the demographic and social characteristics of the  Resident Population of Greece according to the 2011 Population - Housing  Census Arkivuar 25 dhjetor 2013 tek Wayback Machine – Statistikat e Greqisë
  6. ^ "Pravo pripadnika nacionalnih manjina u Republici Hrvatskoj na zastupljenost u Hrvatskom saboru". Zakon o izborima zastupnika u Hrvatski sabor (në kroatisht). Croatian Parliament. Arkivuar nga origjinali më 14 shtator 2017. Marrë më 2011-12-29.
  7. ^ "4. Population by ethnicity and religion". Census of Population, Households and Dwellings 2011. Croatian Bureau of Statistics. Arkivuar nga origjinali më 14 tetor 2017. Marrë më 2012-12-17. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Stanovništvo Crne Gore prema polu, tipu naselja, nacionalnoj, odnosno etničkoj pripadnosti, vjeroispovijesti i maternjem jeziku po opštinama u Crnoj Gori – monstat.org
  9. ^ 2002 Census results
  10. ^ "South Serbia Albanians Seek Community of Municipalities". Marrë më 17 korrik 2013. South Serbia is home to 50,000 or so Albanians. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Partos, Gabriel (2 shkurt 2001). "Presevo valley tension". BBC. Marrë më 14 janar 2015. Initially, the guerrillas' publicly acknowledged objective was to protect the local ethnic Albanian population of some 70,000 people from the repressive actions of the Serb security forces. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ "The Presevo Valley of Southern Serbia alongside Kosovo The Case for Decentralisation and Minority Protection" (PDF). Marrë më 24 tetor 2013. The total population of the Valley is around 86,000 inhabitants of whom around 57,000 are Albanians and the rest are Serbs and Roma {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ "Yugoslavia: Serbia Offers Peace Plan For Presevo Valley". Marrë më 24 tetor 2013. The Serbian peace proposal calls for integrating the Presevo valley's 70,000 ethnic Albanian residents into mainstream Serbian political and social life. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ FINAL RESULTS OF THE CENSUS 2002 Republic Statistical Office Arkivuar 30 janar 2012 tek Wayback Machine[ [arkivuar]]
  15. ^ a b Popis stanovništva, domaćinstava i Stanova 2002. Knjiga 1: Nacionalna ili etnička pripadnost po naseljima (në serbisht). Statistical Office of the Republic of Serbia. 2003. ISBN 86-84443-00-09. {{cite book}}: Shiko vlerën e |isbn=: gjatësia (Ndihmë!)
  16. ^ "2011 Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Serbia: Ethnicity" (PDF). Belgrade: Statistical Office of the Republic of Serbia. 2012. Marrë më 17 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Andrea Pieroni, Maria Elena Giusti, & Cassandra L. Quave (2011). "Cross-cultural ethnobiology in the Western Balkans: medical ethnobotany and ethnozoology among Albanians and Serbs in the Pešter Plateau, Sandžak, South-Western Serbia." Human Ecology. 39.(3): 335. "The current population of the Albanian villages is partly “bosniakicised”, since in the last two generations a number of Albanian males began to intermarry with (Muslim) Bosniak women of Pešter. This is one of the reasons why locals in Ugao were declared to be “Bosniaks” in the last census of 2002, or, in Boroštica, to be simply “Muslims”, and in both cases abandoning the previous ethnic label of “Albanians”, which these villages used in the census conducted during “Yugoslavian” times. A number of our informants confirmed that the self-attribution “Albanian” was purposely abandoned in order to avoid problems following the Yugoslav Wars and associated violent incursions of Serbian para-military forces in the area. The oldest generation of the villagers however are still fluent in a dialect of Ghegh Albanian, which appears to have been neglected by European linguists thus far. Additionally, the presence of an Albanian minority in this area has never been brought to the attention of international stakeholders by either the former Yugoslav or the current Serbian authorities."
  18. ^ https://www.youtube.com/watch?v=d_UpMa_HKtc/ Top Channel Albania
  19. ^ Geniş & Maynard 2009, pp. 553–555. "Taking a chronological perspective, the ethnic Albanians currently living in Turkey today could be categorized into three groups: Ottoman Albanians, Balkan Albanians, and twentieth century Albanians. The first category comprises descendants of Albanians who relocated to the Marmara and Aegean regions as part of the Ottoman Empire's administrative structure. Official Ottoman documents record the existence of Albanians living in and around Istanbul (Constantinople), Iznik (Nicaea), and Izmir (Smyrna). For example, between the fifteenth and eighteenth centuries Albanian boys were brought to Istanbul and housed in Topkapı Palace as part of the devşirme system (an early Ottoman practice of human tribute required of Christian citizens) to serve as civil servants and Janissaries. In the 1600s Albanian seasonal workers were employed by these Albanian Janissaries in and around Istanbul and Iznik, and in 1860 Kayserili Ahmet, the governor of Izmir, employed Albanians to fight the raiding Zeybeks. Today, the descendants of Ottoman Albanians do not form a community per se, but at least some still identify as ethnically Albanian. However, it is unknown how many, if any, of these Ottoman Albanians retain Albanian language skills. The second category of ethnic Albanians living in modern Turkey is composed of people who are the descendants of refugees from the Balkans who because of war were forced to migrate inwards towards Eastern Thrace and Anatolia in the late nineteenth and early twentieth centuries as the Ottoman Empire dissolved. These Balkan Albanians are the largest group of ethnic Albanians living in Turkey today, and can be subcategorized into those who ended up in actual Albanian-speaking communities and those who were relocated into villages where they were the only Albanian-speaking migrants. Not surprisingly, the language is retained by some of the descendants from those of the former, but not those of the latter. The third category of ethnic Albanians in Turkey comprises recent or twentieth century migrants from the Balkans. These recent migrants can be subcategorized into those who came from Kosovo in the 1950s–1970s, those who came from Kosovo in 1999, and those who came from the Republic of Albania after 1992. All of these in the third category know a variety of modern Albanian and are mostly located in the western parts of Turkey in large metropolitan areas. Our research focuses on the history of migration and community formation of the Albanians located in the Samsun Province in the Black Sea region around 1912–1913 who would fall into the second category discussed above (see Figure 1). Turkish census data between 1927 and 1965 recorded the presence of Albanian speakers in Samsun Province, and the fieldwork we have been conducting in Samsun since September 2005 has revealed that there is still a significant number of Albanians living in the city and its surrounding region. According to the community leaders we interviewed, there are about 30,000–40,000 ethnic Albanian Turkish citizens in Samsun Province. The community was largely rural, located in the villages and engaged in agricultural activities until the 1970s. After this time, gradual migration to urban areas, particularly smaller towns and nearby cities has been observed. Long-distance rural-to-urban migration also began in later years mostly due to increasing demand for education and better jobs. Those who migrated to areas outside of Samsun Province generally preferred the cities located in the west of Turkey, particularly metropolitan areas such as Istanbul, Izmir and Bursa mainly because of the job opportunities as well as the large Albanian communities already residing in these cities. Today, the size of the Albanian community in Samsun Province is considered to be much smaller and gradually shrinking because of outward migration. Our observation is that the Albanians in Samsun seem to be fully integrated into Turkish society, and engaged in agriculture and small trading businesses. As education becomes accessible to the wider society and modernization accelerates transportation and hence communication of urban values, younger generations have also started to acquire professional occupations. Whilst a significant number of people still speak Albanian fluently as the language in the family, they have a perfect command of the Turkish language and cannot be distinguished from the rest of the population in terms of occupation, education, dress and traditions. In this article, we are interested in the history of this Albanian community in Samsun. Given the lack of any research on the Albanian presence in Turkey, our questions are simple and exploratory. When and where did these people come from? How and why did they choose Samsun as a site of resettlement? How did the socio-cultural characteristics of this community change over time? It is generally believed that the Albanians in Samsun Province are the descendants of the migrants and refugees from Kosovo who arrived in Turkey during the wars of 1912–13. Based on our research in Samsun Province, we argue that this information is partial and misleading. The interviews we conducted with the Albanian families and community leaders in the region and the review of Ottoman history show that part of the Albanian community in Samsun was founded through three stages of successive migrations. The first migration involved the forced removal of Muslim Albanians from the Sancak of Nish in 1878; the second migration occurred when these migrants’ children fled from the massacres in Kosovo in 1912–13 to Anatolia; and the third migration took place between 1913 and 1924 from the scattered villages in Central Anatolia where they were originally placed to the Samsun area in the Black Sea Region. Thus, the Albanian community founded in the 1920s in Samsun was in many ways a reassembling of the demolished Muslim Albanian community of Nish. This trajectory of the Albanian community of Nish shows that the fate of this community was intimately bound up with the fate of the Ottoman Empire in the Balkans and the socio-cultural composition of modern Turkey still carries on the legacy of its historical ancestor."
  20. ^ Türkiye'deki Kürtlerin sayısı! – milliyet.com.tr
  21. ^ Deliso 2007, p. 38.
  22. ^ Saunders 2011, p. 98.
  23. ^ Yenigun 2009, p. 184. "Turkey contains 5-6 million Albanians (more than in the Balkan area)"
  24. ^ Albanische Community in Österreich Arkivuar 4 maj 2016 tek Wayback Machine – medienservicestelle.at
  25. ^ Balkan-Krieg mitten in Wien – oe24.at
  26. ^ Bevölkerung 2001 nach Umgangssprache, Staatsangehörigkeit und Geburtsland, Statistik Austria (PDF; 41 kB)
  27. ^ Writers in transition: the proceedings of the First National Conference of Italian-Canadian Writers
  28. ^ Handbook of ethnotherapies, Christine E. Gottschalk-Batschkus, Joy C. Green, BoD – Books on Demand, 2002, ISBN 3-8311-4184-3, p. 110.
  29. ^ I cittadini non comunitari regolarmente soggiornanti – istat.it
  30. ^ "ALBANIA & KOSOVO MAPPING EXERCISE – International Organization for Migration" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 14 tetor 2015. Marrë më 28 qershor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ 2011 Census: QS213EW Country of birth (expanded), regions in England and Wales – Office for National Statistics
  32. ^ Country of birth (detailed) – National Records of Scotland
  33. ^ "Country of Birth - Full Detail: QS206NI – Northern Ireland Statistics and Research Agency". Arkivuar nga origjinali më 4 mars 2016. Marrë më 28 qershor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  34. ^ a b Shqiptarët në Siri: Asad po na vret, na shkatërroi shtëpitë Arkivuar 2 dhjetor 2016 tek Wayback Machine – shqiptarja.com
  35. ^ Bega: Dhjetë mijë arnautë që ruajnë gjakun shqiptar Arkivuar 12 mars 2016 tek Wayback Machine – shqiptarja.com
  36. ^ A ka shtet amë për “arnautët” e Sirisë? Arkivuar 2 dhjetor 2016 tek Wayback Machine – koha.net
  37. ^ Dr.Ramiz Zekaj: “Arnautët e Sirisë, një Shqipëri e vogël larg atdheut të tyre Arkivuar 13 gusht 2015 tek Archive.today – radiokosovaelire.com
  38. ^ 2011 National Household Survey: Data tables – Statistics Canada
  39. ^ "The People of Australia – Statistics from the 2011 Census" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 29 maj 2014. Marrë më 28 qershor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  40. ^ Largimet shqiptare dhe ku janë shpërndarë – albasoul.com
  41. ^ La Embajada de Albania en nuestro país pidió ayuda para los refugiados Arkivuar 19 korrik 2017 tek Wayback Machine – lanacion.com.ar


Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Mërgata_shqiptare&oldid=2715975"