1354

Događaji

8. 1. - Ubijen je Charles de la Cerda, konetabl Francuske, koji je bio u neprijateljstvu sa Karlom II., kraljem Navare.
početkom god. - Ibn Batuta se vratio u Maroko iz Malija, sa svog poslednjeg putovanja, zatim diktira svoja sećanja, koja će sa zapisima drugih putopisaca činiti "Rihlu".

februar - Matija Kantakuzin je krunisan za očevog savladara u Carigradu.
22. 2. - Ugovor iz Mantesa, između vladarâ Francuske i Navare, Jeana II i Karla II, o miru i savezu protiv Engleske (mada je ubijeni de la Cerda bio Jeanov miljenik). Sporazum kratko traje: Karlo sklapa sporazum sa vojvodom od Lankastera ove godine, opet sa Žanom sledeće, da bi i taj bio kratkotrajan.

2. 3. - Veliki potres je razorio Galipolj, grčki stanovnici ga napuštaju a ulaze Turci Osmanlije, na čelu sa Orhanovim sinom Sulejmanom - to je drugo mesto, prvo veće, koje drže na evropskoj strani.^[1]
- Tokom godine zauzimaju Kipselu na donjem toku Marice (ili 1356?) i Malgrad; pljačkaju obalom Mramornog mora do Carigrada.^[2]
10. 3. - Papin legat Egidio Albornoz je porazio gospodara Viterba Giovannija di Vica. Kasnije je poražen i gospodar Riminija Galeotto I Malatesta, potčinjavaju se još neki gradovi u Marki i Romanji.

13. 3. - Car Karlo IV je grofoviju Luksemburg, svog brata Vaclava, uzdigao u vojvodstvo.

april - Napuljska invazija Sicilije: uz pomoć anžujskih pristalica zauzimaju ostrvo, dok mladom kralju Luju ostaju samo Catania i Messina (najesen će povratiti veći deo Mazara del Vallo na zapadu).

30. 6. - Aleksije Moskovski je u Carigradu posvećen za mitropolita kijevskog i sve Rusije - litvanski kandidat Teodorit je isključen.

leto - U Avinjon stiže poslanstvo u ime cara Dušana, na čelu sa trogirskim biskupom Vartolomejem - Dušan obećava da će prići zapadnoj crkvi pod nekim uslovima. Papa odgovara 29. 8., ali Dušana naziva kraljem; papini legati kreću u Srbiju tek krajem godine (Dušan oseća pretnju Mađara i Turaka).^[2]
leto - Ugarski kralj Ljudevit je upao u Srbiju; Dušan je u avgustu pod Rudnikom u Brusnici. Savetuje se sa patrijarhom Joanikijem II u Žiči. Mađarska ofanziva je zaustavljena, njihova vojska trpi i od neke zaraze. Ovim je poremećeno približavanje Dušana i pape.^[2]

6. 8. - Strah od Turaka u Carigradu: po jednom mletačkom izveštaju, stanovnici bi pristali i na mletačku ili srpsku vlast, ako bi ih to spasilo.^[2]
9. 8. - Na povratku iz Srbije, umro je hrvatski herceg Stjepan, kraljev brat, sahranjen je u Zagrebu. Udovica Margareta stoluje u Zagrebu još 1355-56.^[3]
avgust - Cola di Rienzo se vratio u Rim - oduševljeno je dočekan, ali neuspesi i brutalnost okreću narod protiv njega.
31. 8. - Srpski državni sabor u Seresu (današnja grčka Makedonija) proglasio konačnu verziju Dušanovog zakonika (prvi deo u Skoplju 1349). Sudsko uređenje grčkih gradova prošireno na celu državu, kod Srba preovlađuje običajno pravo.^[2]

3. 9. - Patrijarh Joanikije II je umro u Polumiru na Ibru, na povratku u Peć (uvršten je među srpske svetitelje).
7. 9. - Umro je mletački dužd Andrea Dandolo. Za naslednika je izabran Marin Falier, koji će sledećeg aprila pokušati puč.

5. 10. - Umro je Giovanni Visconti, nadbiskup i gospodar Milana i još nekih gradova. Nasleđuju ga nećaci Matteo II (do 1355), Galeazzo II (do 1378) i Bernabò (do 1385).
8. 10. - Cola di Rienzo je ubijen od strane pobesnele rulje.
19. 10. - Ubijen je granadski emir Jusuf I - ludak ga je ubo u Velikoj džamiji tokom molitve na Ramazanski bajram. Nasleđuje ga sin Muhamed V (1354-59. i 1362-91). Njegov i očev period se smatraju kulturnim vrhuncem emirata.

4. 11. - Rat moreuza: pomorska bitka kod Sapijence na jugu Grčke je ubedljiva đenovska pobeda nad Mlečanima.
22. 11. - Građanski rat u Vizantiji: Jovan V Paleolog je ušao u Carigrad tokom olujne noći sa grupom sledbenika; gomila sutradan napada kuće Kantakuzenovih pristalica i arsenal; 24-tog je dogovoreno novo suvladarstvo.
29. 11. - Hilandarski iguman Sava je na saboru u Seru izabran za "patrijarha Srba i Grka" Savu IV (do 1375).

10. 12. - Jovan VI Kantakuzin je abdicirao, odlazi u manastir (monaško ime Joasaf Hristodul, piše istoriju, umire 1383). Matija Kantakuzin ostaje u Trakiji do 1356/57. Ana Savojska, majka Jovana V, drži dvor u Solunu do 1365.
- Smenjen je i patrijarh Filotej, vraća se Kalist I (1355-63, a Filotej će se vratiti 1364-76).
24. 12. - Papsko poslanstvo u Srbiju, na čelu sa padskim (Patti) biskupom Petrom Tomom, tek je sada dobilo propratno pismo.^[2]
1354/55 - Osmanlije upadaju i u Bugarsku.^[2]

Bosna:
- Umro je knez Vladislav Kotromanić, Stjepanov brat i Tvrtkov stric.
- Tvrkova majka Jelena Šubić se oslanja na mađarskog kralja, na zboru u Milama dobija podršku za sina. Vlatku Vukoslaviću, iz Ključa, su potvrđena prava i imanja.^[4]
- Iz odluka trogirske opštine se vidi da ima nereda u Hrvatskoj i Bosni.^[5]
c. Podignuta je crkva manastira Svetog Nikole u Psači, kod današnje Krive Palanke u Makedoniji.
Kalist Rasoder je ispisao Četvorojevanđelje za mitropolita Jakova Serskog (→ bg).
Vlaški vojvoda Nicolae Alexandru je postao ugarski vazal.
? - Orhan je zauzeo Ankaru, kojom je upravljalo Ahijsko bratstvo.
U Yuanskoj Kini je u toku pobuna Crvenih turbana.
- Zhang Shicheng je proglasio državu Da Zhao, drži grad Gaoyou (deo Yangzhoua), centar trgovine solju na Velikom kanalu. Yuanski državnik Toqto'a ga je trebao napasti, ali je smenjen nakon dvorskih intriga. Centralna vlada brzo slabi.
Tibet izmiče yuanskoj vlasti: Tai Situ Changchub Gyaltsen osniva dinastiju Phagmodrupa (do 1618).

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1354.

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1354.