Ferrara
Ferrara je grad u Sjevernoj Italiji, šesti po veličini grad regije Emilie-Romagne i glavni grad istoimene Provincije Ferrara.
Ferrara
Comune di Ferrara | |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 44°50′N 11°37′E / 44.833°N 11.617°E | |
| Država | 
|
| Regija | Emilia-Romagna |
| Provincija | Ferrara (FE) |
| Osnivanje | 7. vijek pne. |
| Površina | |
| - Ukupna | 404 km2 |
| Visina | 9 m |
| Stanovništvo (2008.) | |
| - Grad | 134425 |
| - Gustoća | 323 stanovnika/km2 |
| Vremenska zona | CET (UTC+1) |
| Poštanski broj | 44100 |
| Pozivni broj | 0532 |
| Službene stranice Ferrara | |
Ferrara je čuvena po izuzetnom vrednom i dobro očuvanom istorijskom jezgru, koje je danas pod zaštitom UNESKA. Posebno se treba istaći baština Dinastije Este, koji su ostavili brojne palače, crkve i veliko umetničko blago pohranjenog u njima. Zbog svega toga u Ferari je 2006. otvorena i italijanska filijala čuvenog muzeja Ermitaž.
Prirodne odlike
urediFerrara se nalazi na prelazu iz središnje ka severnoj Italiji. Od prestonice Rima grad je udaljen 440 km severno, a od Bolonje 50 km severoistočno.
Reljef: Ferrara se prostire u istočnom delu Doline Poa. Grad je na svega 9 metara nadmorske visine, u ravničarskom području, da bi se istočno od grada razvila delta reke Po močvarnog karaktera.
Klima: Klima u Ferari je prelazna između sredozemne i umereno kontinentalne klime.
Vode: Reka Po nalazi se svega 5 km severno od Ferare, a kroz grad je usmeren njen kanal Po di Volano.
Historija
urediPoreklo grada je nepoznato. Prvi put se pojavljuje u dokumentu langobardskog kralja Aistulfa iz 754. g., kada se Ferrara spominje kao deo Ravenskoga egzarhata. Deziderije je od pape tražio 757. g. vojvodstvo Ferraru. Posle 984. g. bila je feud Tedalda, grofa od Modene i Canose, nećaka od cara Otona I. Nakon toga postala je polunezavisna, a 1101. g. zauzela ju je nakon opsade grofica Matilda. U to vreme gradom je dominiralo nekoliko velikih porodica, a među njima su se isticali Adelardi. Kada je 1146. umro zadnji Adelardi, njegova imovina je prešla kao miraz u Dinastiju Este. Postojalo je razdoblje stalnih netrpeljivosti novodošle porodice i starih vladarskih porodica, ali nakon znatnih borbi 1242. Azzo VI iz Dinastije Este postao je podesta. Njegov nasljednik i unuk Obizzo II (1264.-1293.) postao je markiz i gospodar grada.
Nicolo III d'Este (1393.-1441.) veličanstveno je dočekivao nekoliko papa, pa je 1438. u Ferrari održan prvi dio Firentinskog Koncila.[1]
Njegov sin markiz Borso d'Este dobio je od cara Svetog Rimskog Carstva Friedricha III 1452. titulu Vojvode od Modene, a od pape Pavla II i titulu vojvode od Ferrare 1471.[1] Ercole d'Este (1471.-1505.) je ratovao sa Venecijom. Ercole je bio veliki mecena umetnosti i posle Medicija jedan od najznačajnih mecena u Italiji u 15 i 16. vijeku. Ferrara je tada postala kulturno središte, posebno poznato po muzici. Kompozitori iz cele Evrope su dolazili u Feraru, a posebno iz Francuske i Flandrije. Alfonso I od Este je isto tako bio značajan mecena umetnosti. On je najviše davao značaj instrumentalnoj muzici. Alfonso se oženio Lucreziom Borgiom i nastavio je sa uspehom rat sa Mletačkom republikom. Papa ga je ekskomunicirao 1509., a on je savladao papsku vojsku i obranio je Ravennu. Sa sledećim papama nije ratovao. Njegov sin Ercole II d'Este oženio se sa kćerkom francuskog kralja Louis XII. Njegov sin Alfonso II d'Este je uzdigao slavu Ferare i bio je mecena umetnosti i nauke. Posetioci su odsvakuda dolazili da slušaju Este muzičare.
Kada je umro Alfonso II d'Este bez muških naslednika tada je papa Klement VII polagao pravo na Ferraru kao upražnjeni feud. Od tada se Ferrara nalazila u Papskoj državi Papa Pavao V je sagradio zamak, a grad je bio u papskoj državi. Austrijanci su 1832. g. zauzeli tvrđavu. Od 1859. g. Ferrara postaje deo kraljevine Italije. Međutim, pripajanje Ferare matičnoj državi nije donelo gradu razvitak, već je grad počeo tavoriti u dalekoj provinciji. Tek je u drugoj polovini 20. veka došlo do osetnog napretka u Ferrari, najviše zahvaljujući naglom industrijalizovanju grada i okoline i izgradnji novih i savremenih puteva.
Stanovništvo
uredi2008. g. Ferrara je imala blizu 135.000 stanovnika za svega 50% više nego na početku 20. veka.
Grad danas ima značajan udeo imigrantskog stanovništva, doseljenika iz svih krajeva svega (10% gradskog stanovništva).
Znamenitosti
uredi| Renesansni grad Ferrara s deltom rijeke Po | |
|---|---|
| Registriran: | 1995. (19. zasjedanje) |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | ii, iii, iv, v, vi |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Stari, renesansni dio grada je na popisu UNESCO-ve svjetske baštine od 1995. god. Grad je još uvijek okružen s 9 kilometara starih bedema, većinom izgrađenih u 15. i 16. vijeku[2] One su, zajedno s onima u gradu Lucca, najbolje očuvane renesansne bedeme u italiji.
Najvažnija građevina je četverokutni Zamak Este (Castello Estense) s četiri tornja, izgrađen od cigle u samom centru grada, i okružen kanalom. Izgrađen je 1385. i djelomično obnovljen 1554. godine, dok su paviljoni na vrhu novijeg datuma.
U blizini se nalazi Bolnica sv. Ane (Santa Anna), u kojemu je pjesnik Torquato Tasso hospitaliziran za napada ludila od 1579.–1586. godine.
Gradska vijećnica, obnovljena u 13. vijeku, je prije bila rezidencija porodice Este.
U njenoj blizini se nalazi Katedrala San Giorgio započeta 1135. kad je dovršen donji dio fasada u romaničkom stilu. Prema izgubljenom natpisu iz crkve, gradio ju Guglielmo I Adelardi († 1146.), koji je i sahranjen u njoj. Gornji dio fasade, sa arkadama šiljastih lukova, je iz 13. vijeka. Donji dio portika i skulpture glavnog portala su potpisano djelo "artifexa" Nicholausa, koji se također spominje na izgubljenom natpisu kao jedan od arhitekata crkve. Polegnuti lavovi koji su činili bazu stupova su danas u narteksu crkve. Bogato razrađene skulpture Posljednjeg suda koje ukrašavaju drugi kat iznad trijema su iz 13. vijeka zvonik u renesansnom stilu i datira od 1451.–1493., dok je posljednji kat dodan krajem 16. vijeka. Enterijer je obnovljen 1712. u baroknom stilu.
Nadomak katedrale je univerzitet, koji ima fakultete prava, arhitekture, farmacije, medicine i prirodoslovlja; biblioteka ima vrijedne rukopise, uključujući originalne dijelove Orlando furioso i pisma T. Tassa. Među slavnim studentima tog univerziteta bili su: Nikola Kopernik (1503.) i Paracelsus. Univerzitetski botanički vrt (Orto Botanico dell'Università di Ferrara) slavan je u svijetu.
U Ferrari se nalaze brojne renesansne palače koje su često zadržale svoje dekoracije od terakote i iako su malenih dimenzija, nijedan tako mali grad nema toliki broj palača. Od njih su najznačajnije one u sjevernom dijelu grada (naročito one na raskršću dvije glavnih ulica), koje je dao izgraditi Ercole I. d'Este od 1492.–1505. godine prema planovima B. Rossettija, te stoga prozvane Ercoleovim dodatkom (Addizione Erculea).
Među najljepšim palačama je Dijamantna palača (Palazzo dei Diamanti) koja je dobila ime prema kamenim blokovima na fasadi u obliku dijamanta. U njoj se nalazi Nacionalna galerija slika s velikom kolekcijom slika ferrarske škole, koja je bila najvažnija u drugoj polovici 15. vijeka. Njoj su pripadali umjetnici: Cosimo Tura, Francesco Cossa i Ercole dei Roberti, a u 16. vijeku najistaknutiji su bili: Girolamo da Carpi, Benvenuto Tisio (il Garofalo), Lorenzo Costa i Dosso Dossi.
Gradski historijski arhiv čuva veliku količinu važnih dokumenata od 15. vijeka nadalje. Nadbiskupski historijski arhiv je još stariji i spominje se u dokumentima iz 955., a sadrži vrijedne dokumente koje su svećenici skupljali vijekovima.
Samostan Tijela Kristova (Monastero del Corpus Domini) sadrži grobnice porodice Este, Alfonsa I., Alfonsa II., Ercolea I., Ercolea II., i Lucrezie Borgia, Elenore Aragonske, i brojnih drugih.
-
Gradska vijećnica -
Korzo Ercolea I. d'Este -
Palazzo dei Diamanti
sjedište Nacionalne galerije slika -
Palazzo della Ragione -
Certosa di Ferrara
Ostale znamenitosti
uredi- Palazzo Schifanoia iz 1385. godine koju je gradio Alberto V. d'Este. U njoj se nalaze freske s prikazima života Borsa d'Este, horoskopski znakovi i alegorijski prikazi mjeseci u godini. Vestibul je ukrašen štuko dekoracijama koje je izveo Domenico di Paris iz Padove. U zgradi se također nalaze korske knjige s minijaturama i kolekcija novčića i renesansnih medalja.
- "Palača razuma" (Palazzo della Ragione), je izgrađena od 1315.-1326. god. u gotičkom stilu i obnovljena je nakon što je potpuno uništena u bombardiranju za vrijeme Drugog svjetskog rata.
- Jednostavna kuća književnika Ariosta, koju je podigao poslije 1526. i u kojoj je umro 1532. godine.
- Sinagoga i Židovski muzej se nalaze u samom srednjovjekovnom središtu, u blizini katedrale i Dvorca Estense. U toj istoj ulici se nalazio geto u kojemu su Židovi bili odvojeni od ostalog stanovništva Ferrare od 1627. do 1859. godine.
- Povijesno Gradsko kazalište (Teatro Comunale di Ferrara)
- Certosa di Ferrara
- Crkva sv. Franje (San Francesco di Ferrara), arhitekt Biagio Rossetti
- Crkva San Benedetto
- Crkva Santa Maria in Vado
- Crkva San Domenico
- Crkva San Paolo
- Renesansna crkva San Cristoforo
Ferrara u kulturi
urediU Ferrari su rođeni:
- fratar Girolamo Savonarola
- muzičar Girolamo Frescobaldi
- Giovanni Boldini (1852.) slikar
- Filippo De Pisis (1896) slikar
- Torquato Tasso, pesnik
- Michelangelo Antonioni, filmski reditelj
U Ferari su živeli sledeći slikari i umetnici:
Sport
urediLokalni nogemetni klub u Ferrari je Società Polisportiva Ars Et Labor 1907 kji je trenutno u talijanskoj ligi Lega Pro Prima Divisione (bivša treća liga Serie C1). Košarkašku klub Carife Ferrara je u sezoni 2007.-08. osvojio naslov druge talijanske lige (LegADue), čime je ušao u prvu ligu (Serie A).
Gradovi prijatelji
uredi
|
|
|
Galerija slika
uredi-
Romaneskna katedrala
-
Kastelo Estense
-
Sedište Muzeja Ermitaž-Italija
-
Palata Dijamanti
-
Gradski teatar
-
Palača Provincije Ferrara
-
Palata Banjo
-
Paulinska vrata
Reference
uredi- ↑ 1,0 1,1 „House of Este” (engleski). Encyclopaedia Britannica. Pristupljeno 4.3.2022.
- ↑ Službene stranice grada Arhivirano 2002-02-09 na Wayback Machine-u.