Wiwianit
 wiwianit z Dakoty (USA) | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
uwodniony fosforan żelaza(II): Fe |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
1,5−2[1] |
| Przełam |
nierówny |
| Łupliwość |
dobra |
| Układ krystalograficzny | |
| Gęstość minerału |
2,7 g/cm³[1] |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
biała lub bezbarwna; szybko utlenia się na niebiesko (błękit indygo), granatowo, zielono, czarno (kerczenit) |
| Rysa |
biała, jasnoniebieska, brązowawa |
| Połysk |
szklisty, perłowy, w skupieniach proszkowych – matowy |
Wiwianit (Vivianit) – szeroko rozpowszechniony minerał z gromady fosforanów. Nazwa została mu nadana w 1817 r. przez Abrahama Gottloba Wernera na cześć pochodzącego z Kornwalii polityka i przemysłowca walijskiego, Johna Henry'ego Viviana (1785–1855)[1].
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Zazwyczaj tworzy kryształy (wrosłe i narosłe) o pokroju tabliczkowym, słupkowym, pręcikowym, igiełkowym. Czasami tworzy kryształy izometryczne. Występuje w skupieniach naciekowych, ziarnistych, gwiaździstych, włóknistych, kulistych. Tworzy konkrecje, impregnacje w kościach i zębach skamielin (odontolit), naskorupienia. Jest strugalny, giętki, przezroczysty. Łatwo rozpuszcza się w kwasie solnym i azotowym. Barwi płomień na kolor niebieskozielony. Jest bardzo czuły na wpływy atmosferyczne; ulega rozpadowi, zmienia barwę. Należy trzymać go w szczelnych pojemnikach i chronić przed światłem.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Tworzy się w pobliżu powierzchni Ziemi jako minerał wtórny wielu rud. Powstaje w pegmatytach w wyniku przeobrażenia pierwotnych fosforanów. Występuje w osadach ilastych i innych sedymentacyjnych – składnik jeziornych rud żelaza. Jest rozpowszechniony w torfach, rudach darniowych, żelaziakach brunatnych (limonitach).
Miejsca występowania: St Agnes w Kornwalii (lokalizacja typu)[1]; ponadto: Boliwia – piękne przezroczyste kryształy (najwyższej jakości surowiec gemmologiczny), Kamerun – olbrzymie kryształy ok. 130 cm znaleziono w iłach (tworzy tu skupienia w kształcie gwiazdy), Japonia, Australia, USA, Niemcy.
W Polsce stanowi pospolity składnik torfów i rud darniowych na Pomorzu Zachodnim, Lubelszczyźnie, w okolicach Kielc. Występuje w okolicach Świdnicy, Wałbrzycha i Lubania (kryształy 1,5 cm) na Dolnym Śląsku, w okolicach Siedlec.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- ze względu na swą niebieską barwę był wykorzystywany do rzemieślniczego wyrabiania farb, używanych do malowania domów.
- niebieski barwnik farb zbliżony do błękitu pruskiego
- poszukiwany przez kolekcjonerów
- piękne kryształy, po oszlifowaniu, wykorzystywane są w jubilerstwie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J. Parafiniuk – Minerały systematyczny katalog 2004 – TG”Spirifer” W-wa 2005
- A. Bolewski, A. Manecki – Mineralogia szczegółowa – Wyd. PAE W-wa 1993
- A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa – Wyd. Geologiczne W-wa 1965
- W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd. ”Alma – Press” 2003
- Leksykon Przyrodniczy – Minerały i kamienie szlachetne –„Horyzont” 2002r