Tommy (album)

Tommy
	Wykonawca albumu studyjnego
	The Who
Wydany	23 maja 1969
Nagrywany	1968–1969
Gatunek	hard rock; art rock
Długość	75:00 (LPx2); 121:31 (Deluxe)
Wydawnictwo	Track, Polydor, Decca
Producent	Kit Lambert
	Oceny
	AllMusic ; Robert Christgau A-;
	Album po albumie

Tommy – czwarty album studyjny angielskiego zespołu rockowego The Who wydany 23 maja 1969 roku. Album jest jedną z dwóch pełnowymiarowych rock oper zespołu (druga to Quadrophenia wydana w 1973).

Tommy skomponowany został przez gitarzystę Pete’a Townshenda z pomocą Johna Entwistle’a w dwóch utworach i Keitha Moona w jednym utworze. Album zawiera także utwór „Eyesight to the Blind (The Hawker)” autorstwa Sonny Boya Williamsona II.

Album przedstawia historię tytułowego Tommy’ego, który w dzieciństwie był świadkiem jak kochanek matki zabija jego ojca. Na skutek wstrząsu psychicznego chłopak stracił wzrok, słuch i mowę, jednak dzięki doskonałemu zmysłowi dotyku został mistrzem flippera. W niedługim czasie stał się wielką gwiazdą i przywódcą, jednak finalnie Tommy zostaje porzucony przez swoich fanów i wielbicieli.

Tommy został napisany pod wpływem nauk i losów Meher Baba i jest jemu dedykowany.

Album osiągnął 4. miejsce na amerykańskiej liście pozostając na niej przez 126 tygodni. W Wielkiej Brytanii osiągnął natomiast miejsce drugie.

W 2003 album został sklasyfikowany na 96. miejscu listy 500 albumów wszech czasów magazynu „Rolling Stone”^[3].

Lista utworów

Wszystkie utwory są autorstwa Pete’a Townshenda z wyjątkiem:

Wydanie oryginalne

Strona A

1.	„Overture”	5:21

2.	„It’s a Boy”	0:38

3.	„1921”	2:49

4.	„Amazing Journey”	3:25

5.	„Sparks”	3:46

6.	„Eyesight to the Blind (The Hawker)” (Williamson)	2:13

		18:12

Strona B

1.	„Christmas”	4:34

2.	„Cousin Kevin” (Entwistle)	4:07

3.	„Acid Queen”	3:34

4.	„Underture”	10:09

		22:24

Strona C

1.	„Do You Think It’s Alright?”	0:24

2.	„Fiddle About” (Entwistle)	1:26

3.	„Pinball Wizard”	3:01

4.	„There’s a Doctor”	0:23

5.	„Go to the Mirror!”	3:49

6.	„Tommy, Can You Hear Me?”	1:36

7.	„Smash the Mirror”	1:35

8.	„Sensation”	2:27

		14:41

Strona D

1.	„Miracle Cure”	0:12

2.	„Sally Simpson”	4:12

3.	„I’m Free”	2:40

4.	„Welcome”	4:34

5.	„Tommy’s Holiday Camp” (Moon)	0:57

6.	„We’re Not Gonna Take It”	7:08

		19:43

Wydanie Deluxe

W 2003 roku Tommy został wydany jako hybrydowe SACD i DVD-Audio. Płyty zawierają utwory w systemie 5.1 oraz odrzuty z sesji.

Dysk 1

1.	„Overture”	5:21

2.	„It’s a Boy”	0:38

3.	„1921”	2:49

4.	„Amazing Journey”	3:25

5.	„Sparks”	3:46

6.	„Eyesight to the Blind (The Hawker)”	2:13

7.	„Christmas”	4:34

8.	„Cousin Kevin”	4:07

9.	„Acid Queen”	3:34

10.	„Underture”	10:09

11.	„Do You Think It’s Alright?”	0:24

12.	„Fiddle About”	1:26

13.	„Pinball Wizard”	3:01

14.	„There’s a Doctor”	0:23

15.	„Go to the Mirror!”	3:49

16.	„Tommy, Can You Hear Me?”	1:36

17.	„Smash the Mirror”	1:35

18.	„Sensation”	2:27

19.	„Miracle Cure”	0:12

20.	„Sally Simpson”	4:12

21.	„I’m Free”	2:40

22.	„Welcome”	4:34

23.	„Tommy’s Holiday Camp”	0:57

24.	„We’re Not Gonna Take It”	7:08

		1:15:00

Dysk 2

Pierwsze dwanaście utworów zawierają odrzuty z sesji oraz dema w systemie surround. Pozostałe utwory są stereo.

1.	„I Was” (poprzednio niewydane)	0:17

2.	„Christmas” (odrzut, poprzednio niewydane)	4:43

3.	„Cousin Kevin Model Child”	1:25

4.	„Young Man Blues” (Allison)	2:51

5.	„Tommy Can You Hear Me?” (wersja alternatywna, poprzednio niewydane)	1:59

6.	„Trying to Get Through” (poprzednio niewydane)	2:51

7.	„Sally Simpson” (odrzut, poprzednio niewydane)	4:09

8.	„Miss Simpson” (poprzednio nie wydane)	4:18

9.	„Welcome” (wersja alternatywna, poprzednio niewydane)	3:44

10.	„Tommy’s Holiday Camp” (wersja alternatywna, poprzednio niewydane)	1:07

11.	„We’re Not Gonna Take It” (wersja alternatywna, poprzednio niewydane)	6:08

12.	„Dogs, Part Two”	2:26

13.	„It’s a Boy” (poprzednio niewydane)	0:43

14.	„Amazing Journey” (poprzednio niewydane)	3:41

15.	„Christmas”	1:55

16.	„Do You Think It’s Alright?” (poprzednio niewydane)	0:28

17.	„Pinball Wizard”	3:46

		46:31

Film

Osobny artykuł: Tommy (film).

W 1975 roku Tommy został zaadaptowany jako film w reżyserii Kena Russella. W rolę Tommy’ego wcielił się Daltrey. W filmie zagrała także reszta zespołu oraz m.in. Ann-Margret jako matka Tommy’ego oraz Oliver Reed jako jej partner. Na planie w epizodach pojawili się też tacy artyści jak Elton John, Tina Turner, Eric Clapton, Arthur Brown oraz Jack Nicholson.

Twórcy

Roger Daltrey – wokal, harmonijka ustna
Pete Townshend – gitara, wokal, instrumenty klawiszowe
John Entwistle – gitara basowa, róg, wokal
Keith Moon – perkusja, wokal
Paul Townshend (brat Pete’a) – wokal wspierający
Simon Townshend (brat Pete’a) – wokal wspierający

Certyfikaty i sprzedaż

Kraj	Certyfikat	Sprzedaż
Francja (SNEP)	złota płyta^[4]	100 000+^[4]
Stany Zjednoczone (RIAA)	2x platynowa płyta^[5]	2 000 000+^[5]
Wielka Brytania (BPI) (edycja z 2013)	złota płyta^[6]	100 000+^[7]
Włochy (FIMI)	złota płyta^[8]	25 000+^[9]

Przypisy

↑ allmusic ((( Tommy > Overview )))
↑ Robert Christgau: The Who. robertchristgau.com. [dostęp 2023-12-07]. (ang.).
↑ Rolling Stone (USA) Lists – The Rolling Stone Top 500 Albums. rocklistmusic.co.uk. [dostęp 2010-05-22]. (ang.).
↑ ^a ^b Les Certifications & Les Ventes, InfoDisc, 1977 [dostęp 2023-12-05] (fr.). (Wybrać „The Who" w polu wyszukiwarki.)
↑ ^a ^b Gold & Platinum [online], RIAA, 8 lutego 1993 [dostęp 2023-12-05] (ang.).
↑ The Who – „Tommy” [online], BPI, 22 lipca 2013 [dostęp 2023-12-05] (ang.).
↑ Certification Levels [online], BPI [dostęp 2023-12-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-07] (ang.).
↑ Certificazioni [online], F.I.M.I. [dostęp 2023-12-05] (wł.). Zaznaczyć „Album e Compilation”, w rozwijanym menu „Anno” wybrać „Tutti gli anni”, w polu „Filtra” wpisać „The Who”.
↑ Certificazioni [online], F.I.M.I. [dostęp 2023-12-05] [zarchiwizowane z adresu 2022-01-10] (wł.).

Linki zewnętrzne

The Who – „Tommy” [online], Discogs [dostęp 2023-12-05] (ang.).

[1] usic ((( Tommy > Overview )))

[2] Robert Christgau: The Who. robertchristgau.com. [dostęp 2023-12-07]. (ang.).

[3] Rolling Stone (USA) Lists – The Rolling Stone Top 500 Albums. rocklistmusic.co.uk. [dostęp 2010-05-22]. (ang.).

[infodisc-4] Les Certifications & Les Ventes, InfoDisc, 1977 [dostęp 2023-12-05] (fr.). (Wybrać „The Who" w polu wyszukiwarki.)

[riaa-5] Gold & Platinum [online], RIAA, 8 lutego 1993 [dostęp 2023-12-05] (ang.).

[6] The Who – „Tommy” [online], BPI, 22 lipca 2013 [dostęp 2023-12-05] (ang.).

[7] Certification Levels [online], BPI [dostęp 2023-12-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-07] (ang.).

[8] Certificazioni [online], F.I.M.I. [dostęp 2023-12-05] (wł.). Zaznaczyć „Album e Compilation”, w rozwijanym menu „Anno” wybrać „Tutti gli anni”, w polu „Filtra” wpisać „The Who”.

[9] Certificazioni [online], F.I.M.I. [dostęp 2023-12-05] [zarchiwizowane z adresu 2022-01-10] (wł.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Albumy studyjne	My Generation A Quick One The Who Sell Out Tommy Who’s Next Quadrophenia The Who by Numbers Who Are You Face Dances It’s Hard Endless Wire Who
Albumy koncertowe	Live at Leeds Who’s Last Join Together Live at the Isle of Wight Festival 1970 BBC Sessions Blues to the Bush Live at the Royal Albert Hall Live from Toronto View from a Backstage Pass Greatest Hits Live
Kompilacje	Magic Bus: The Who on Tour Direct Hits Meaty Beaty Big and Bouncy Odds & Sods The Story of The Who Phases Hooligans Who's Greatest Hits Rarities Volume I & Volume II The Singles The Who Collection Who's Missing Two’s Missing Who’s Better, Who's Best Thirty Years of Maximum R&B My Generation: The Very Best of The Who 20th Century Masters The Ultimate Collection Then and Now The 1st Singles Box Greatest Hits
EP'ki	Ready Steady Who Tommy Won’t Get Fooled Again Wire & Glass
Encore Series	Encore Series 2002 Encore Series 2004 Encore Series 2006 Encore Series 2007
Ścieżki dźwiękowe	Tommy The Kids Are Alright Quadrophenia Amazing Journey: The Story of The Who
Single	„I Can’t Explain” „Bald Headed Woman” „Anyway, Anyhow, Anywhere” „My Generation” „Substitute” „A Legal Matter” „The Kids Are Alright” „I’m a Boy” „La-La-La-Lies” „Happy Jack” „Pictures of Lily” „The Last Time” „Under My Thumb” „I Can See for Miles” „Dogs” „Magic Bus” „Pinball Wizard” „I’m Free” „The Seeker” „Summertime Blues” „See Me, Feel Me” „Won’t Get Fooled Again” „Let’s See Action” „Behind Blue Eyes” „Baba O’Riley” „Join Together” „5:15” „Love Reign O’er Me” „The Real Me” „Squeeze Box” „Who Are You” „Athena” „Eminence Front” „It’s Not Enough”
Filmografia	Tommy The Kids Are Alright Quadrophenia Who’s Better, Who's Best Thirty Years of Maximum R&B Live Live at the Isle of Wight Festival 1970 Classic Albums: The Who – Who’s Next The Who & Special Guests: Live at the Royal Albert Hall The Who Special Edition EP Live in Boston Tommy and Quadrophenia Live The Vegas Job Amazing Journey: The Story of The Who The Who At Kilburn: 1977
Powiązane	Dyskografia The Who