Przejdź do zawartości

Pozytonowa tomografia emisyjna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maksimum emisji (MIP) dla rozpadu związku 18F-FDG
Obraz mózgowia wykonany metodą PET

Pozytonowa tomografia emisyjna[1][2], tomografia emisyjna pozytonowa[3], emisyjna tomografia pozytonowa, PET (od ang. positron emission tomography) – technika obrazowania, w której (zamiast, jak w tomografii komputerowej, zewnętrznego źródła promieniowania rentgenowskiego lub radioaktywnego) rejestruje się promieniowanie powstające podczas anihilacji pozytonów (antyelektronów). Źródłem pozytonów jest podana pacjentowi substancja promieniotwórcza (głównie 11
C, 68
Ga, 18
F)[4][5], ulegająca rozpadowi beta plus. Substancja ta zawiera izotopy promieniotwórcze o krótkim czasie połowicznego rozpadu, dzięki czemu większość promieniowania powstaje w trakcie badania, co ogranicza powstawanie uszkodzeń tkanek wywołanych promieniowaniem. Wiąże się także z koniecznością uruchomienia cyklotronu w pobliżu (krótki czas połowicznego rozpadu izotopów to także krótki maksymalny czas ich transportu), co znacząco podnosi koszty.

Obecnie praktycznie wszystkie dostępne skanery pozytonowej tomografii emisyjnej są urządzeniami hybrydowymi typu:

  • PET-CT, PET/CT, PET-TK – połączenie PET z wielorzędowym tomografem komputerowym
  • PET-MRI, PET/MRI – połączenie PET z rezonansem magnetycznym[6].

Dzięki połączeniu tych urządzeń w jedno można w jednym badaniu ocenić anatomię narządów pacjenta i zlokalizować precyzyjnie ewentualne ogniska gromadzenia radioznacznika PET[5].

Zasada działania

[edytuj | edytuj kod]

Powstające w rozpadzie promieniotwórczym pozytony, po przebyciu najwyżej kilku milimetrów, zderzają się z elektronami zawartymi w tkankach ciała, ulegając anihilacji, w wyniku której z pary elektron–pozyton powstają dwa kwanty promieniowania elektromagnetycznego (fotony) o energii 511 keV każdy, poruszające się w przeciwnych kierunkach (pod kątem 180°). Fotony te rejestrowane są jednocześnie przez dwa z wielu detektorów ustawionych pod różnymi kątami w stosunku do ciała pacjenta (najczęściej w postaci pierścienia), w wyniku czego można określić dokładne miejsce powstania pozytonów. Informacje te rejestrowane w postaci cyfrowej na dysku komputera, pozwalają na konstrukcję obrazów będących przekrojami ciała pacjenta, analogicznych do obrazów uzyskiwanych w obrazowaniu metodą rezonansu magnetycznego.

W badaniu PET wykorzystuje się fakt, że określonym zmianom chorobowym towarzyszy zmiana metabolizmu niektórych związków chemicznych, np. cukrów[a]. Ponieważ energia w organizmie uzyskiwana jest głównie poprzez spalanie cukrów, to w badaniach wykorzystuje się deoksyglukozę znakowaną izotopem 18F o okresie połowicznego rozpadu około 110 minut. Najczęściej stosowanym preparatem jest 18
F-FDG, ale także 68
Ga-PSMA (ang. prostate-specific membrane antigen)[7] oraz cholina i octan znakowane 11
C/18
F[5].

Schemat działania PET

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

PET stosuje się w medycynie nuklearnej głównie przy badaniach mózgu, serca, stanów zapalnych niejasnego pochodzenia oraz nowotworów. Umożliwia wczesną diagnozę choroby Huntingtona. Zastosowanie PET wpłynęło na znaczne poszerzenie wiedzy o etiologii i przebiegu w przypadku choroby Alzheimera, Parkinsona czy różnych postaci schizofrenii, padaczki.

Dzięki diagnostyce PET istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo rozpoznania nowotworów (w około 90% badanych przypadków). Takiego wyniku nie daje się osiągnąć przy pomocy żadnej innej techniki obrazowania. PET daje także możliwość kontroli efektów terapeutycznych w trakcie leczenia chorób nowotworowych, np. za pomocą chemioterapii, hormonoterapii lub radioterapii.

PET-CT w Polsce

[edytuj | edytuj kod]

Ośrodki PET-CT w Polsce:

  • województwo dolnośląskie
    • Wrocław (Dolnośląskie Centrum Medycyny Nuklearnej Affidea na terenie Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego)
    • Wrocław (pracownia PET-CT w Dolnośląskim Centrum Onkologii we Wrocławiu)
  • województwo kujawsko-pomorskie
  • województwo lubelskie
  • województwo lubuskie
    • Gorzów Wlkp. (Starmedica - Centrum Medyczne w Gorzowie Wlkp.)
  • województwo łódzkie
  • województwo małopolskie
    • Kraków (Medyczne Centrum Diagnostyczne Voxel Ośrodek PET-TK-MR w Krakowie na terenie 5 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SPZOZ)[12]
    • Kraków (Ośrodek Medycyny Nuklearnej PET - CT Kliniki Endokrynologii Szpitala Uniwersyteckiego)[13]
    • Kraków (Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Krakowie)
  • województwo mazowieckie
  • województwo opolskie
    • Opole (Zakład Medycyny Nuklearnej Voxel na terenie Opolskiego Centrum Onkologii w Opolu)[19]
  • województwo podlaskie
    • Białystok ul. Żurawia 71A (Bioskaner - Laboratorium Obrazowania Molekularnego i Rozwoju Technologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Sp. z o.o.)
    • Białystok (Medyczne Centrum Diagnostyczne Voxel na terenie Białostockiego Centrum Onkologii)
  • województwo podkarpackie
    • Brzozów (Medyczne Centrum Diagnostyczne Voxel na terenie Szpitala Specjalistycznego w Brzozowie)
  • województwo pomorskie
    • Gdańsk (Uniwersyteckie Centrum Kliniczne)
  • województwo śląskie
    • Katowice (Medyczne Centrum Diagnostyczne Voxel na terenie Uniwersyteckiego Centrum Okulistyki i Onkologii SPSK ŚUM)
    • Chorzów (Chorzowskie Centrum Pediatrii i Onkologii im. dr Edwarda Hankego)[20][21]
    • Gliwice (Narodowy Instytut Onkologii, im Marii Skłodowskiej Curie, Państwowy Instytut Badawczy, Oddział w Gliwicach)
  • województwo świętokrzyskie
    • Kielce (Świętokrzyskie Centrum Onkologii)
  • województwo warmińsko-mazurskie
    • Olsztyn (Affidea na terenie Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie)[22]
  • województwo wielkopolskie
  • województwo zachodniopomorskie
    • Szczecin (Newmedical - Centrum Diagnostyki Obrazowej w Szczecinie)
    • Koszalin (Międzynarodowe Centrum Onkologi Affidea w Koszalinie)[24]

Zagrożenia

[edytuj | edytuj kod]

PET nie jest techniką inwazyjną, jednak jej użycie wystawia pacjenta na pewną dawkę promieniowania jonizującego. Dawka ta jest na poziomie akceptowalnym dla technik diagnostycznych i przez ponad 50 lat stosowania metody nie stwierdzono efektów ubocznych jej stosowania. Kobiety w ciąży lub karmiące piersią powinny poinformować o swoim stanie lekarza oraz personel obsługujący aparat[25].

Korzyści

[edytuj | edytuj kod]

Pozytonowa tomografia emisyjna pozwala ocenić nie tylko kształt organów i tkanek, ale także ich funkcjonowanie. Zmiany w tkankach można zatem wykryć wcześniej, niż pozwala na to tomografia komputerowa bądź rezonans magnetyczny.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Są jednostki chorobowe w których metabolizm jest zwiększony (np. nowotwory) w innych (np. choroby demencyjne) może być obniżony.
  2. ↑ Pracownia w Łodzi mieści się w budynkach kompleksu szpitala MSWiA, jednak formalnie do szpitala nie należy – jest własnością krakowskiej spółki Voxel S.A.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Zarządzenie Nr 67/2011/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, § 5.
  2. ↑ Pozytonowa tomografia emisyjna w onkologii z użyciem radiofarmaceutyków alternatywnych do 18F-fluorodeoksyglukozy, Onkologia w Praktyce Klinicznej
  3. ↑ tomografia emisyjna pozytonowa, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-01-23].
  4. ↑ Junzhong Liu i inni, Influence of Four Radiotracers in PET/CT on Diagnostic Accuracy for Prostate Cancer: A Bivariate Random-Effects Meta-Analysis, „Cellular Physiology and Biochemistry”, 39 (2), 2016, s. 467–480, DOI: 10.1159/000445639, PMID: 27383216 (ang.).
  5. ↑ a b c B. Małkowski, J. Siekiera, Z. Wolski, Nowe możliwości diagnostyczne raka stercza i raka nerki za pomocą pozytonowej emisyjnej tomografii i komputerowej tomografii (PET/CT), „Przegl. Urolog.”, 2012/4 (74) [dostęp 2020-10-12].
  6. ↑ Pozytonowa tomografia emisyjna PET, Portal onkologiczny zwrotnikRAKA.pl
  7. ↑ Cristian Udovicich i inni, 68Ga-prostate-specific membrane antigen-positron emission tomography/computed tomography in advanced prostate cancer: Current state and future trends, „Prostate International”, 5 (4), 2017, s. 125–129, DOI: 10.1016/j.prnil.2017.02.003, PMID: 29188197, PMCID: PMC5693469 (ang.).
  8. ↑ Medyczne centra diagnostyczne Voxel w Łodzi. Voxel S.A.. [dostęp 2015-02-17].
  9. ↑ Badania nowoczesnym tomografem w szpitalnej pralni. Gazeta Wyborcza Łódź. [dostęp 2010-05-05]. (pol.).
  10. ↑ W Łodzi otwarto pierwszą w regionie pracownię PET-CT. Serwis Nauka w Polsce - PAP SA, 2010-12-21. [dostęp 2012-09-09].
  11. ↑ Joanna Barczykowska: Pracownia PET w szpitalu Kopernika. Łódzka onkologia gra w pierwszej lidze. Dziennik Łódzki, 2013-11-18. [dostęp 2017-09-25].
  12. ↑ PET-CT-MR w Krakowie. [dostęp 2011-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-04)].
  13. ↑ Otwarto kolejną pracownię PET-CT w Krakowie. 2012-06-06. [dostęp 2012-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-04)]. (ang.).
  14. ↑ Nukleomed - Medycyna nuklearna - PET-CT Warszawa [online], 12 listopada 2017 [dostęp 2023-03-06].
  15. ↑ PET/SCYNTYGRAFIA. CNarodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy. [dostęp 2020-04-05].
  16. ↑ PET/CT Affidea. affidea.pl. [dostęp 2007-12-30].
  17. ↑ Centrum Onkologii rozpoczyna działalność. www.cozadzien.pl, 2014-09-08. [dostęp 2014-09-16].
  18. ↑ Pierwsze badania PET w RCO. onkologiaradom.pl, 2018-04-20. [dostęp 2018-04-24].
  19. ↑ MEDYCZNE CENTRA DIAGNOSTYCZNE VOXEL W OPOLU | Voxel S.A. [online], www.voxel.pl [dostęp 2019-04-30].
  20. ↑ Chorzów: PET/CT już działa, wkrótce otwarcie nowego oddziału. www.rynekzdrowia.pl, 27-01-2011 15:07. [dostęp 2011-11-11].
  21. ↑ Pracownię PET - CT otwarto w Chorzowskim Centrum Pediatrii i Onkologii. www.tvp.pl, 14:20, 27.01.2011. [dostęp 2011-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-16)].
  22. ↑ Badanie PET zrobisz w Olsztynie. Zapłaci... pomorski NFZ. dziennikbaltycki.pl, 2011-10-14. [dostęp 2011-10-29].
  23. ↑ Affidea PET/CT. affidea.pl. [dostęp 2008-04-29].
  24. ↑ Otwarcie nowej pracowni pozytonowej tomografii emisyjnej Affidea PET/CT Koszalin. [dostęp 2024-04-07].
  25. ↑ Positron Emission Tomography – Computed Tomography (PET/CT). What are the benefits vs. risks?. Radiological Society of North America, Inc. (RSNA). [dostęp 2010-01-23]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Antymateria
Urządzenia
Antycząstki
Zastosowania
Instytucje
Znani uczeni

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pozytonowa_tomografia_emisyjna&oldid=74107496”