Języki ałtajskie
Języki ałtajskie – grupa języków, wcześniej traktowanych jako rodzina językowa. Obecnie uznaje się języki ałtajskie raczej za ligę językową, czyli zespół języków, których podobieństwa wynikają ze wzajemnych interakcji[1]. Badania przeprowadzone metodą triangulacji technik antropologicznych, językoznawczych i archeologicznych wskazują na wspólne źródło wszystkich języków – język transeurazjatycki[2].
Grupa języków ałtajskich dzieli się na trzy rodziny:
Językami ałtajskimi posługuje się ponad 152 mln osób, zamieszkujących rozległe obszary Azji, od Azji Mniejszej przez Azję Środkową i środkową Syberię, aż po chiński i rosyjski Daleki Wschód. Ze względu na swoje podobieństwo do języków uralskich łączone są w jedną ligę uralo-ałtajską. Do języków ałtajskich bywają zaliczane także języki japoński i koreański[3][4][5].
Języki ałtajskie z największą liczbą użytkowników to:
- turecki (ok. 80 mln),
- azerski (ok. 25 mln),
- uzbecki (18,5 mln),
- turkmeński (ok. 6,5 mln),
- tatarski (ok. 6 mln),
- ujgurski (ok. 6 mln),
- kazachski (ok. 5,3 mln),
- kirgiski (ok. 5 mln),[6]
- mongolski (ok. 4,5 mln).
Morfologicznie wszystkie języki ałtajskie należą do języków aglutynacyjnych. Ich cechą charakterystyczną jest również harmonia wokaliczna.
Klasyfikacja języków ałtajskich
[edytuj | edytuj kod]- języki ałtajskie (ok. 152 mln)
- języki turkijskie (ok. 145 mln)
- czuwaski (ok. 1,5 mln)
- języki wschodnioturkijskie
- uzbecki (ok. 15 mln)
- nowoujgurski (ze staroujgurskim †) (ok. 8 mln)
- języki północnoturkijskie
- języki południowoturkijskie
- turecki (ok. 80 mln)
- turkmeński (ok. 6,5 mln)
- azerski (ok. 25 mln)
- gagauski (ok. 175 tys.)
- krymskotatarski (ok. 300 tys.)
- krymczacki (ok. 100 osób)
- języki zachodnioturkijskie
- kirgiski (ok. 5 mln)
- kazachski (ok. 5,3 mln)
- kipczacki †
- baszkirski (ok. 1,4 mln)
- karakałpacki (ok. 350 tys.)
- karaimski (ok. 100)
- tatarski (ok. 6 mln)
- języki mongolskie
- języki tungusko-mandżurskie
- języki tunguskie
- ewenkijski (ok. 48 tys.)
- eweński (lamucki) (ok. 13 tys.)
- języki mandżurskie
- mandżurski
- nanajski (goldyjski) (ok. 9 tys.)
- udehejski
- języki tunguskie
- języki turkijskie (ok. 145 mln)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stanisław Godziński, Współczesny język mongolski, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 1998, ISBN 83-86483-82-2, OCLC 48970476.
- ↑ Martine Robbeets i inni, Triangulation supports agricultural spread of the Transeurasian languages, „Nature”, 2021, s. 1–6, DOI: 10.1038/s41586-021-04108-8, ISSN 1476-4687 [dostęp 2021-11-13] (ang.).
- ↑ Anatole Lyovin, Brett Kessler, William Ronald Leben, An Introduction to the Languages of the World, wyd. 2, New York: Oxford University Press, 2017, s. 135, ISBN 978-0-19-514988-3 (ang.).
- ↑ Ladislav Drozdík, Non-Finite Relativization: A Typological Study in Accessibility, Bratislava: Institute of Oriental Studies, Slovak Academy of Sciences, 2010 (Studia Orientalia Monographica 1), s. 14, ISBN 978-80-8095-066-8, OCLC 912637519 (ang.).
- ↑ L. Johanson, Altaic Languages, [w:] E.K. Brown, Sarah Ogilvie (red.), Concise Encyclopedia of Languages of the World, Amsterdam: Elsevier, 2009, s. 30–32, ISBN 978-0-08-087774-7, ISBN 978-0-08-087775-4, OCLC 318247422 (ang.).
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Kyrgyz, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).