Dmytro Manuilski

Dmytro Manuilski

Data i miejsce urodzenia	3 października 1883 Światec, gubernia wołyńska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	22 lutego 1959 Kijów, USRR, ZSRR
I sekretarz KC KP(b)U
Okres	od 15 grudnia 1921 do 8 maja 1923
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia (bolszewików) Ukrainy
Poprzednik	Feliks Kon
Następca	Emmanuił Kwiring
Minister spraw zagranicznych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej
Okres	od 12 lipca 1944 do 10 czerwca 1952
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Ukrainy
Poprzednik	Ołeksandr Kornijczuk
Następca	Anatolij Baranowski
Odznaczenia

Dmytro Zacharowycz Manuilski, znany również w polskiej literaturze jako Dymitr Manuilski (ukr. Дмитро Захарович Мануїльський, ps. Мефодій, Фома, Іван Безграмотний; ur. 21 września^?/3 października 1883 w Światcu, zm. 22 lutego 1959 w Kijowie) – ukraiński i radziecki polityk socjaldemokratyczny i komunistyczny, działacz państwowy. I sekretarz KC KP (b)U w latach 1921–1923. Minister spraw zagranicznych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w latach 1944–1952.

Życie i działalność

W 1903 podjął studia na Uniwersytecie Petersburskim, w tym samym czasie związał się z SDPRR. Wziął udział w drugim kronsztadzkim powstaniu marynarzy podczas rewolucji 1905 roku, brał też udział w przygotowaniu powstania marynarzy twierdzy Sveaborg, za co został w 1906 skazany na 5 lat zesłania do Jakucji. Od 1907 członek kijowskiego komitetu SDPRR, jeszcze w tym samym roku emigrował do Paryża, gdzie w 1911 ukończył prawo na Sorbonie.

Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu w maju 1917 wrócił do Rosji. Po przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej) został członkiem ludowego komisariatu aprowizacji. Od maja 1918 członek i zastępca przewodniczącego delegacji RFSRR na rozmowach pokojowych z Ukrainą, 12 czerwca 1918 wraz z Chrystianem Rakowskim podpisał rozejm między Rosją Sowiecką a Hetmanatem. Jeszcze w tym samym roku oddelegowany został na Ukrainę w celu ożywienia działalności ruchu bolszewickiego.

Grób i pomnik Manuilskiego w Kijowie na cmentarzu Bajkowa, wpisany na listę obiektów dziedzictwa kulturalnego Ukrainy

W latach 1919–1920 członek Wszechukraińskiego Komitetu Rewolucyjnego, a od 1920 do 1922 ludowy komisarz rolnictwa USRR. W latach 1920–1921 uczestniczył w negocjacjach pokojowych ze stroną polską w Rydze, zakończonych podpisaniem traktatu pokojowego kończącego wojnę polsko-bolszewicką. Od 1921 do 1923 pełnił funkcję I sekretarza KC KP(b)U oraz redagował wydawane w języku ukraińskim pismo „Komunista”. W latach 1920–1923 i 1949–1952 członek Biura Politycznego KC KP(b)U. Od 1924 w składzie jego prezydium.

Od 1928 do 1943 roku był sekretarzem Komitetu Wykonawczego Kominternu (IKKI), odpowiedzialnym m.in. za sprawy polskie i przewodniczącym delegacji ukraińskiej, współodpowiedzialny za stalinowskie represje w zagranicznych partiach komunistycznych. Sam przetrwał bez szwanku „wielki terror” lat 30.

Od lipca 1944 wiceprzewodniczący Rady Komisarzy Ludowych oraz komisarz ludowy spraw zagranicznych USRR. W kwietniu 1945 stał na czele ukraińskiej delegacji na konferencję w San Francisco, a rok później na paryską konferencję pokojowej. Brał udział w pierwszych sesjach plenarnych Zgromadzenia Ogólnego ONZ, gdzie atakował i ostro krytykował działaczy ukraińskiej emigracji.

W latach 1945–1946 zainicjował kampanię przeciwko „ukraińskiemu burżuazyjnemu nacjonalizmowi”. Rozpoczął szeroko zakrojoną kampanię prześladowania ukraińskiej inteligencji. Szykany i represje objęły wtedy m.in. słynnych ówczesnych historyków Mykołę Pietrowskiego i Iwana Krypjakewycza oraz reżysera Ołeksandra Dowżenkę, a także poetów Wołodymyra Sosiurę, Jurija Janowskiego i Maksyma Rylskiego.

Od 1946 do 1953 był jeszcze wicepremierem rządu USRR. Następnie przeszedł na polityczną emeryturę.

Cokół pozostały z obalonego pomnika Manuilskiego w Kijowie (istniejącego od 1966 do 2014)

Koperta FDC Poczty ZSRR z jego wizerunkiem z 1983

Został pochowany na cmentarzu Bajkowa w Kijowie. Jego pomnik i popiersie znajdujące się na grobie zostały wpisane na listę obiektów dziedzictwa kulturalnego Ukrainy (pod numerem 80-361-0381).

Ordery, odznaczenia i nagrody

• Order Lenina (trzykrotnie)
• Order Czerwonej Gwiazdy
• Medal „Za obronę Moskwy”
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Akademik Akademii Nauk USRR (1945).

Upamiętnienie

W 1966 Kijowie odsłonięto ponad pięciometrowy brązowy pomnik Manuilskiego. Tabliczka na cokole pomnika głosiła: „Wybitna postać w partii komunistycznej państwa radzieckiego i międzynarodowym ruchu komunistycznym Dmitrij Zacharowicz Manuilski”.

Po Euromajdanie w ramach spontanicznej symbolicznej dekomunizacji, która miała miejsce wówczas na Ukrainie, 22 lutego 2014 pomnik został zrzucony z cokołu i oblany żółtą farbą. Nie został odbudowany przez władze miasta.

W 1983 poczta ZSRR wydała kopertę FDC z jego wizerunkiem.

Linki zewnętrzne

• Мануильский Дмитрий Захарович. Хронос: Всемирная история в интернете. [dostęp 2015-06-29]. (ros.).