Dawid Razi’el
Dawid Razi’el (hebr.:דוד רזיאל, właśc.: Dawid Rosenson; ur. 19 grudnia 1910 w Smorgoniach, zm. 20 maja 1941 w Iraku) – syjonistyczny, żydowski działacz niepodległościowy, jeden z założycieli i czwarty z kolei przywódca konspiracyjnej żydowskiej organizacji wojskowej Irgun Cewai Leumi; lider ruchu Bejtar.
Pochodzenie i rodzina
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w 1910 roku w rodzinie Mordechaja i Blumy Rozensonów w Smorgoniach na terenie ówczesnego Imperium Rosyjskiego (obecnie na Białorusi); gdy miał trzy lata, jego rodzina wraz z nim wyemigrowała do Palestyny (wtedy należącej do Turcji). W czasie pierwszej wojny światowej jego rodzina, jak wszyscy znajdujący się wówczas na terenie ówczesnego państwa osmańskiego obywatele rosyjscy, została deportowana do Egiptu, skąd powróciła do Rosji, by w 1923 roku ponownie osiąść w (wtedy już brytyjskiej) Palestynie.
W okresie znacznie późniejszym, po powstaniu państwa Izrael, siostra Dawida, także syjonistka, Ester Razi’el-Na’or przez wiele lat była posłanką do Knesetu ramienia partii Herut.
Kształcił się w Tel-Awiwie i Jerozolimie, studiując filozofię i matematykę.
Działalność
[edytuj | edytuj kod]Po antyżydowskich pogromach, jakie w 1928 r. przeprowadzili Arabowie, przyłączył się do Hagany, a po zamieszkach z 1929 r. wraz z częścią działaczy wyszedł z tej organizacji i założył konspiracyjną organizację wojskową Irgun Cewai Leumi, na której czele stanął w 1937 r.
Nasilające się w latach 1936–1939 arabskie ataki na Żydów spowodowały, że Razi’el zdecydował o przyjęciu przez Irgun zasady „oko za oko” i rozpoczął działania odwetowe, zwykle o charakterze terrorystycznym, skierowane przeciwko Arabom. Duża liczba ofiar tej taktyki, w zdecydowanej większości niemających nic wspólnego z atakami na Żydów, spowodowała ostrą krytykę Razi’ela i Irgunu także wśród Żydów.
W maju 1939 r. aresztowany przez władze brytyjskie i osadzony w więzieniu, zwolniony w 1940 r., gdy w związku z wybuchem II wojny światowej Irgun zaprzestał ataków, by nie szkodzić interesom walczącej z Niemcami Wielkiej Brytanii.
W 1941 r., po wybuchu antybrytyjskiego powstania w Iraku, władze brytyjskie, mając na uwadze doświadczenie Razi’ela w organizowaniu działań terrorystyczno-dywersyjnych, poprosiły go o zorganizowanie niewielkiego oddziału bojowników, którzy mieliby przeprowadzić dywersyjną operację, mającą na celu zniszczenie wież wiertniczych w rejonie Bagdadu, które były obiektem zainteresowania Niemców. Razi’el postanowił osobiście uczestniczyć w tym przedsięwzięciu i wraz z grupą trzech osób 17 maja 1941 roku poleciał do Iraku, gdzie trzy dni później (20 maja) zginął od bomby, zrzuconej z niemieckiego samolotu.
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Pośmiertnie awansowany do rangi generała-majora Cahalu (armii izraelskiej).
Jego ciało pierwotnie pochowano na brytyjskim cmentarzu wojskowym w Iraku, skąd w 1955 roku przeniesiono je na Cypr, by w 1961 roku ostatecznie pochować je w Jerozolimie na Wzgórzu Herzla – cmentarzu, gdzie spoczywają szczątki wielu osób zasłużonych dla Izraela.
Na cześć Razi’ela nazwano jedną z osad w pobliżu Jerozolimy, jego imię noszą liczne ulice w izraelskich miastach, a ponadto w celu upamiętnienia bojownika poczta izraelska wydała znaczek z jego podobizną.
