Karnataka

Karnataka
ಕರ್ನಾಟಕ
	stan
	; Shola Grasslands i lasy w Parku Narodowym Kudremukh, w Ghatach Zachodnich
	Herb
Państwo	Indie
Siedziba	Bengaluru
Kod ISO 3166-2	IN-KA
Gubernator	Hansraj Bhardwaj
Premier	D.V. Sadananda Gowda
Powierzchnia	191 791 km²
Populacja (2011); • liczba ludności	; 61 130 704
• gęstość	318,7 os./km²
Języki urzędowe	kannada
	Położenie na mapie Indii;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Karnataka (hindi कर्नाटक, trb.: Karnataka, trl.: Karnāṭaka; kannada ಕರ್ನಾಟಕ; ang. Karnataka) – stan leżący na południu Indii, przed rokiem 1973 nosił nazwę Mysore po tym, jak powstał z wcześniej istniejącego na jego obszarze królestwa o tej samej nazwie w 1950 r.

Pochodzenie nazwy

Źródłem nazwy Karnataka (podobnie jak obowiązującego w niej języka kannada) są prawdopodobnie drawidyjskie słowa ka (czarny) i natu (kraj). Wiąże się to z czernią ziemi na wyżynie Dekanu.

Nazwa ta początkowo obejmowała mówiący językiem kannada rejon południowo-zachodniego Dekanu. Czas brytyjskiej kolonizacji poszerzył nazwę, obejmując nią także leżącą na południu równinę między Wschodnimi Ghatami i Wybrzeżem Koromandelskim, a więc tereny obecnie wchodzące w skład stanu Tamilnadu. Utworzony w 1956 roku kannadajęzyczny stan Mysore, w 1973 roku odzyskał pierwotną nazwę Karnataka.

Geografia

Karnataka sąsiaduje na zachodzie z Morzem Arabskim, z Goa na północnym zachodzie, z Maharashtrą na północy, z Andhra Pradesh na wschodzie, z Tamilnadu na wschodzie i południowym wschodzie i z Keralą na południowym zachodzie.

Karnatakę można podzielić na 3 części: równina wybrzeża (320 km długości, 48 do 64 km szerokości), Ghaty Zachodnie (osiągające wysokość do 1923 m) i płaskowyż Dekanu zajmujący największa część stanu. Z niego też biorą początek największe rzeki stanu: Kaveri, Kryszna i Tungabhadra.

Najwyższe wodospady w Karnatace - najwyższy w Indiach Kunchikal Falls na rzece Varahi, Meenmutty Falls, Meenmutty Falls, Barkana Falls na rzece Sita, Wodospad Dźog na Sharavathi, Soochipara Falls, Hebbe Falls. Te siedem wodospadów należy do dwudziestu najwyższych w Indiach.

Szczyty w Ghatach Zachodnich - Kemmangundi, Tadiandamol, Mullayanagiri, Baba Budangiri, Kudremukh, Pushpagiri, Kumara Parvatha.

Gospodarka

Karnataka jest jednym z najbardziej uprzemysłowionych stanów indyjskich (przy czym należy zauważyć szybki rozwój takich gałęzi przemysłu jak teleinformatyka i biotechnologia, to tutaj wytwarza się 35% całego oprogramowania w Indiach, a sam stan jest nazywany Doliną Krzemową). 90% produkcji złota w Indiach pochodzi z Karnataki. Wydobywa się tu także mangan. Uprawia się kawę, produkuje jedwab oraz wyroby z drzewa sandałowego.

W 2016 stan podpisał list intencyjny o współpracy gospodarczej z Wielkopolską^[2].

Podział administracyjny

dżinijski posąg Bahubali

Stan Karnataka dzieli się na następujące okręgi:

Największe miasta Karnataki

świątynia parsów w Bengaluru

W 2006 roku rząd Karnataki zdecydował o zmianie angielskich nazw 13 miast na nazwy w języku kannada. Rząd Indii nie wyraził na to jeszcze zgody^[3]. Nowe nazwy podano w nawiasie. Dane z 2001 roku.

	Miasto	Liczba mieszkańców		Miasto	Liczba mieszkańców
1	Bengaluru	4.292.223	9	Shimoga (Shivamogga)	274.105
2	Hubli-Dharwad (Hubbali-Dharwad)	786.018	10	Dasarahalli	263.636
3	Mysore (Mysuru)	742.261	11	Tumkur (Tumakuru)	248.592
4	Gulbarga (Kalburgi)	427.929	12	Bijapur (Vijayapura)	245.946
5	Belgaum (Belagavi)	399.600	13	Raichur	205.634
6	Mangaluru (Mangaluru)	398.745	14	Bommanahalli	201.220
7	Davanagere	363.780	15	Krishnarajapura	187.453
8	Bellary (Ballari)	317.000	16	Byatarayanapura	180.931
Źródło: www.bevoelkerungsstatistik.de

Demografia

kannada – 66,3%
urdu – 10,5
telugu – 7,0%
marathi – 3,6%
tamilski – 3,6%
tulu – 2,8%
hindi – 2,6%
konkani – 1,5%
malajalam – 1,3%
inne języki – 0,8%

Zgodnie z danymi statystycznymi (z 2001), na 52 mln 850.562 ludności 26 mln 898.918 (50,89%) jest płci męskiej, a 25 mln 951.644 (49,11%) żeńskiej, na 1000 osób płci męskiej przypada 964 żeńskiej.

Na km² przypada 275,6 osób, 33,98% mieszka w miastach.

83% to wyznawcy hinduizmu, 11% islamu, 4% to chrześcijanie, 0,78% - dżiniści, 0,73% - buddyści

chłopiec w świątyni

Edukacja

Wskaźnik alfabetyzacji: 66,6% - 76,1% dla mężczyzn i 56,9% dla kobiet (wyższy od przeciętnego dla Indii - 61,3% w 2001). W Karnatace znajduje się 16 wyższych uczelni. Najstarsza z nich to założony w 1916 roku Uniwersytet w Mysore. Trzy inne w stolicy Bengaluru - Bangalore University, University of Agricultural Sciences i Indian Institute of Science.

Godne uwagi w Karnatace

świątynia Vittala w Hampi

pałac Mysore nocą

Pochodzące z XIV wieku ruiny miasta Hampi, znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO

W Mysore, kiedyś stolicy południowych Indii obejmujących obok Karnataki, Tamilnadu i część Kerali, dawnej stolicy stanu znajduje się kompleks pałaców maharadży, które, mimo że nie są zabytkami starej daty, przyciągają turystów z Indii. Nad miastem góruje święta góra ze świątynią Chamundeshwari. Niedaleko - Srirangapatna - centrum religijne i kulturalne z godnymi obejrzenia świątyniami, meczetami, pałacami, twierdzą.
Dżinijska świątynia z ogromnym posągiem Bahubali (Gommateshvara) z X wieku w Shravanabelagola. Ponadto inne centra dżinistów - Moodabidri i Karkala
Stolica Bengaluru, zwana Doliną Krzemową Indii, słynie jako centrum przemysłu komputerowego. Znana też jest jako miasto ogrodów, dysponuje zbudowanym przez radżę kopią angielskiego zamku w Windsorze
Miejsca tybetańskich uchodźców (powstałe w 60. latach XX wieku) dysponujące świątyniami, jakie można spotkać tylko w północnych Indiach i Tybecie
Byłe stolice królestw rządzących północno-zachodnim Dekanem dynastii Chalukya (550-757 i ok. 973-1190) Badami, Aihole i Pattadakal
Belur i Halebidu - byłe stolice dynastii Hojsala rządzącej Karnataką w X-XIV wieku
Wspaniałe muzułmańskie budowle w miastach na północy stanu (Bijapur, Bidar i Gulbarga)
5 parków narodowych i największy wodospad Indii Kunchikal Falls na rzece Varahi i Wodospad Dźog na Sharavathi. Wodospady Park Narodowy Kudremukh należą do 1001 cudów natury świata^[4]. Wśród nich najpopularniejsze są wodospady: Shivanasamudra Falls, Abbey Falls, Magod Falls, Unchalli Falls, Gokak Falls w Belgaum.
Miejsca pielgrzymek hindusów z całych Indii - świątynie poświęcona Krysznie Udupi Sri Krishna Matha, Marikamba w Sirsi, Sri Manjunatha w Dharmasthala, Sri Subramanya w Kukke i Sharadamba w Shringeri
Święte miejsca lingajatów, przywiązanych do kultu Śiwy pod postacią lingi znajdują się w Kudalasangama i Basavana Bagewadi
Sławne plaże Karnataki znajdują się m.in. w Murudeshwara, Gokarna i Karwar.

Osobistości Karnataki

Kuvempu (1904 - 1994) - największy pisarz i poeta języka kannada w XX wieku
Anil Kumble (ur. 1970 w Bengaluru) - sławny indyjski krykiecista, kapitan drużyny narodowej
Atul Kulkarni - znany aktor indyjski ur. w Bengaluru (Hey Ram, Chandni Bar, Rang De Basanti)
Rama Raghoba Rane, ur. w 1918 roku w Karwar, bohater wojny z Pakistanem (1947-48)

Galeria zdjęć

wodospad Dźog na rzece Sharavathi
Vidhana Soudha - siedziba władzy stanu w Bengaluru
artysta Jakszagana
świątynia Keshava w Somanathapura koło Mysore
mauzoleum Mohammeda Adila Shaha, Gol Gumbaz z XVII wieku w Bijapur
wodospad Abbey
Magod Falls
Gokak Falls w Belgaum
Wodospady Siwasamudram na rzece Kaweri
wodospad Unchalli
Anil Kumble - sławny indyjski krykiecista, kapitan drużyny narodowej, ur. w Bengaluru
rzeka Kaweri
Talakaweri, źródło rzeki Kaweri
rzeka Kaweri w Srirangapatna koło Mysore
palmy kokosowe na plaży w Karwar
byk Nandi w Halebidu
Wisznu z Halebidu
Rama z Halebidu
Ganeśz Halebidu
świątynia Hoysaleshvara w Halebidu
Belur
Belur, ornament świątyni
zbiornik wodny w mieście dżinistów Shravanabelagola

Przypisy

↑ 3. Size, Growth Rate and Distribution of Population, [w:] 2011 Census of India, Office of the Registrar General & Census Commissioner, India [dostęp 2019-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-31] .
↑ RAK, Biznes ze stanem Karnataka, w: Monitor Wielkopolski, 11(186)/2016, s.3, ISSN 1642-0918
↑ The Hindu: Centre mum on ‘Bengaluru’, 18 grudnia 2007.
↑ Michael Bright, 1001 Natural Wonders of the World by Barrons Educational Series Inc., published by Quinted Inc., 2005

[census11-1] 3. Size, Growth Rate and Distribution of Population, [w:] 2011 Census of India, Office of the Registrar General & Census Commissioner, India [dostęp 2019-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-31] .

[2] RAK, Biznes ze stanem Karnataka, w: Monitor Wielkopolski, 11(186)/2016, s.3, ISSN 1642-0918

[3] The Hindu: Centre mum on ‘Bengaluru’, 18 grudnia 2007.

[4] Michael Bright, 1001 Natural Wonders of the World by Barrons Educational Series Inc., published by Quinted Inc., 2005

[1]

[2]

[3]

[4]