Lingua Graeca antiqua
| Lingua Graeca antiqua Ἑλληνικὴ γλῶσσα
| ||
|---|---|---|
| Taxinomia: | e linguarum Indoeuropaearum divisione sibi consistenti quam nonnulli Hellenicam appellant | |
| Status: | status antiquus linguae Graecae | |
| Sigla: | 1 —, 2 grc, 3 gko | |
| Usus | ||
| Aevum: | a saeculo VIII a.C.n. cognita | |
| Situs: | Graecia cum coloniis; etiam per regna Diadochorum imperiumque Romanum (praecipue orientale) adhibita temporibus nostris a multis eruditis cognita
| |
| Litterae: | Litterae Graecae | |
| Scriptura: | Graeca | |
 | ||
Lingua Graeca antiqua est linguae Graecae status, qui fere ab 800 a.C.n. usque ad Medium Aevum duravit. Re vera lingua Graeca antiqua est variorum sermonum sive dialectorum copia. Quarum dialectorum investigandarum potissimi fontes sunt inscriptiones, nonnulli auctores litterarii grammaticorumque glossae. Antiquissima Graecae linguae documenta sunt tabulae scriptura quae lineari B dicitur, exeunte secundo millennio exaratae. Lingua harum tabularum Mycenica (interdum etiam Achaica) appellatur. Aetate geometrica, saeculo fere octavo a.C.n., cum fines linguae Graecae latius cum colonis panderentur, fines dialectorum Graecarum etiam stabiliri coeperunt.
Cum de lingua Graeca loquamur, duas praecipue res significamus:
- Ramulum stemmatis linguarum Indoeuropaearum, subfamiliam Hellenicam vel Graecam, quae re vera ex multis linguis similitudine familiari inter se cohaerentibus constat.
- Dialectum Atticam Athenis adhibitam, nempe sermonem Aeschyli Sophoclis Euripidis tragoedorum, Aristophanis comoedi, Lysiae Isocratis Demosthenis rhetorum, Xenophontis rerum gestarum scriptoris, denique Platonis Aristotelis philosophorum. Atticum sermonem ferme instar linguae Graecae antiquae esse ex eo constat quod grammaticae ad linguam Graecam antiquam docendam conscriptae illo ipso sermone nituntur.
- Quod ad antiquissimam Graecam attinet, videas res ad linguam Mycenaeam et ad Proto-Graecam pertinentes.
- Quod ad aetatem Hellenisticam attinet, videas rem ad linguam communem sive Koine (Κοινήν) pertinentem.
Dialecti
[recensere | fontem recensere]
Alphabetum Graecum
Spatium dialectorum Graecarum solet in quattuor classes maiores dividi.[1]
Ionico-Attica
[recensere | fontem recensere]Nomen Ionico-Atticae vulgo usu receptum est, quia constat Atticam linguam prae omnibus aliis propinquam fuisse Ionicae. At antequam in maximam linguam litterariam crevit sermo Atticus, unius tantum urbis erat usus loquendi. Itaque pro Ionico-Attica lingua reapse praestat Atticam describi dialectum Ionicam continentalem. Ipsa Ionica dialectus est orientalis complectens oram Asiaticam ab Clazomenis fere ad Miletum, archipelagum Euboeamque insulam.
Aeolica
[recensere | fontem recensere]Aeolica sermones complectebatur praecipue Lesbiorum incolarumque orae Asiaticae a Smyrna septentriones versus usque ad Hellespontum. Sappho et Alcaeus, poetae Lesbii, Aeolice scripserunt magnamque habuerunt vim ad lyricam Graecam excolendam. Aeolica etiam apud Thessalos et Boeotos in usu habebatur, quamquam occidentalibus linguis vicinis mixta.
Dorica
[recensere | fontem recensere]De finibus et historia Doricae ambigitur. Arcadia excepta, Dorica in Peloponneso vigebat, unde per Cretam Theram Rhodum Coum usque ad meridionalem oram Asiae pertinebat; etiam in Sicilia et in Italiae parte meridionali Dorica vigebat. Dubium est, utrum etiam regiones Graeciae Caurinae fuerint Doricae, an ex propria dialectorum copia constiterit Graeca Caurina. Quod ad historiam attinet, secundum sententiam paene canonicam, Dores ab regionibus septentrionalibus in Balcanicam paeninsulam immigraverunt Peloponneso potiti. Sunt etiam qui Dores postea venisse negent.
Arcado-Cypria
[recensere | fontem recensere]Sermo Cyprius erat clara propinquitate Arcadico sermoni coniunctus, qui in media Peloponneso vigebat.
De grammatica
[recensere | fontem recensere]Lingua Graeca, modo omnium veterum linguarum Indoeuropaearum, maxime inflectitur. Maxime archaica est ob conservationem formarum Protoindoeuropaearum.
Alphabetum
[recensere | fontem recensere]- Vide Abecedarium Graecum.
Exemplum
[recensere | fontem recensere]Platonis Apologia Socratis his verbis incipit:
- Ὅτι μὲν ὑμεῖς, ὦ ἄνδρες Άθηναῖοι, πεπόνθατε ὑπὸ τῶν ἐμῶν κατηγόρων, οὐκ οἶδα· ἐγὼ δ' οὖν καὶ αὐτὸς ὑπ' αὐτῶν ὀλίγου ἐμαυτοῦ ἐπελαθόμην, οὕτω πιθανῶς ἔλεγον.
Alphabeto Latino:
- Hóti mèn humeîs, ō̂ ándres Athēnaîoi, pepónthate hupò tō̂n emō̂n katēgórōn, ouk oîda: egṑ d' oûn kaì autòs hup' autō̂n olígou emautoû epelathómēn, hoútō pithanō̂s élegon.
Latine:
- Quomodo vos, viri Athenienses, ab accusatoribus meis commoti sitis, nescio. Equidem ipse eorum opera paene sum mei oblitus, tam enim persuasibiliter locuti sunt.
De phonologia observationes
[recensere | fontem recensere]Tres series mutarum sunt: surda (π τ κ), aspirata (φ θ χ), et mediae (β δ γ).
Morphologia nominum
[recensere | fontem recensere]
Si plus cognoscere vis, vide etiam Declinatio prima linguae graecae antiquae, Declinatio secunda linguae graecae antiquae, et Declinatio tertia linguae graecae antiquae.Nomina sunt substantiva, adiectiva et pronomina, quae omnia numero, genere et casu declinantur.
Numeri
[recensere | fontem recensere]Lingua Graeca antiqua duo habet numeros grammaticos:
- Singularis: ὁ λύκος 'lupus'
- Pluralis: οἱ λύκοι 'lupi'
Tertius insuper numerus est
- Dualis: τὼ λύκω 'duo lupi'. Qui quidem numerus vim suam ab Protoindoeuropaea traditam paene omnino amiserat, quamquam interdum in usu habetur. Apud Homerum aliquantum plus valet.
Genera
[recensere | fontem recensere]In plurimis linguis Indoeuropaeis, nomina in genera grammatica dividuntur. Lingua Graeca tria habet genera:
Casus
[recensere | fontem recensere]Ex octo casibus Protoindoeuropaeis lingua Graeca quinque conservavit casus:
Articuli
[recensere | fontem recensere]Nomina Graeca definitos semper articulos habent, quae desunt linguae Latinae. Indefinitos si articulos adhibere velimus, nobis articuli deficiendi sunt.
| Masculinum | Femininum | Neutrum | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sing. | Dual. | Plur. | Sing. | Dual. | Plur. | Sing. | Dual. | Plur. | |
| Nominativus | ὁ | τώ | οἱ | ἡ | τώ | αἱ | τό | τώ | τά |
| Genitivus | τοῦ | τοῖν | τῶν | τῆς | τοῖν | τῶν | τοῦ | τοῖν | τῶν |
| Dativus | τῷ | τοῖν | τοῖς | τῇ | τοῖν | ταῖς | τῷ | τοῖν | τοῖς |
| Accusativus | τόν | τώ | τούς | τήν | τώ | τάς | τό | τώ | τά |
| Vocativus | ὦ | ὦ | ὦ | ὦ | ὦ | ὦ | ὦ | ὦ | ὦ |
Morphologia verborum
[recensere | fontem recensere]Verba Graeca genere, modo, tempore, persona, numero conjugantur.
Genera
[recensere | fontem recensere]Verbis Graecis sunt tria genera:
Modi
[recensere | fontem recensere]Tempora (et Aspectus)
[recensere | fontem recensere]Verba conjugantur aspectibus tribus; formae imperfectivae includunt praesentem, futurum, et imperfectum; formae perfectivae, restrictae ad aoristum, qui in indicativo, et perfecto perfectum atque plusquamperfectum includunt. Οmnes aspectus omnes modos habent, coniunctivo et imperativo futuro absentibus.
Personae
[recensere | fontem recensere]Notae
[recensere | fontem recensere]- ↑ "Dialecti Attica, Ionica, Dorica, Aeolica": Conradus Gesnerus, Mithridates: de differentiis linguarum (1555) textus f. 2r.
Nexus interni
Nexus externi
[recensere | fontem recensere]
- DiA. Morphologia Graeca
- Index dictionum in lingua Graeca antiqua — Victionarium
- Ethnologue: Commentarium de lingua Graeca Antiqua[nexus deficit] (Anglice)
- Erasmi Roterodamensis De recta latini graecique sermonis pronuntiatione dialogus
- 100 lectiones Linguae Graecae Antiquae (Germanice)
- Itinera electronica (Graece, Francogallice)