Perspectiva de xénero

Perspectiva de xénero é un termo empregado na política pública que significa basicamente achegarse a calquera fenómeno ou realidade social desde o xénero como unha construción social e as relacións de poder derivadas desa construción. Integrar a perspectiva de xénero na preparación dunha acción planificada (lei, política, programa) implica avaliar as súas implicacións para mulleres e para homes.

Serret Bravo sinala que analizar ou traballar calquera con perspectiva de xénero é o acto de aproximarse a unha realidade, poñendo atención á construción da categoría de xénero e as súas relacións de poder. Para explicala emprégase a metáfora das lentes, para expresar que como calquera perspectiva, sería como mirar a realidade cunhas determinadas lentes que permitirían ver cousas, que, sen elas, non sen poderían observar aínda que estivesen aí, que poderían pasar desapercibidas ou semellar inexistentes.

É un termo que se refire á consideración de diferenzas entre homes e mulleres nun determinado campo ou actividade, co obxectivo de telas en conta para atopar liñas de acción que eliminen as desigualdades. Este termo está intimamente relacionado co termo transversalización de xénero.

A idea básica da transversalización de xénero é que as políticas de igualdade non só se apliquen nun departamento específico de goberno, senón que o impregnen todo, e en calquera acción política, non importa cal sexa o campo e na fase en que estea, teña en conta as diferenzas entre homes e mulleres, as diferentes experiencias entre si e as distintas implicacións que o que se espera que poida ter en cada un destes dous grupos. ^[2]

Orixe

A orixe do concepto hai que buscala na IV Conferencia Internacional das Mulleres en Beijing en 1995, unha conferencia que supuxo un punto de inflexión na axenda mundial para a igualdade de xénero. Da conferencia naceu a Declaración e a Plataforma de Acción de Pequín adoptadas por todos os países membros (189). Esta declaración, especialmente dirixida ao apoderamento das mulleres, especifica a necesidade de ter en conta o impacto de xénero nas accións dos gobernos, en particular, no punto 38, os países comprometéronse a:

(...) Garantir que todas as políticas e programas reflictan unha perspectiva de xénero . E o punto 57 establece que o éxito das políticas e medidas dirixidas a apoiar ou fortalecer a promoción da igualdade de xénero e a mellora da condición das mulleres debe basearse na integración dunha perspectiva xénero nas políticas xerais relacionadas con todos os ámbitos da sociedade, así como a implementación de medidas positivas cun apoio institucional e financeiro adecuado a todos os niveis.

A perspectiva de xénero na Unión Europea

Despois da Conferencia de Pequín, a Unión Europea incorporou gradualmente o posicionamento de xénero nas súas accións. Así, en 2003, o Parlamento adoptou unha resolución sobre a integración da perspectiva de xénero internamente e creou un grupo de alto nivel sobre igualdade de xénero e diversidade para promover esta perspectiva. Tamén se creou a Comisión de Dereitos da Muller e Igualdade de Xénero (FEMMN), que é o principal organismo encargado de incorporar a perspectiva de xénero nos sectores políticos. Esta comisión pode introducir a perspectiva de xénero nos traballos doutras comisións sobre outras cuestións específicas.

Implicacións

A perspectiva de xénero é un xeito de achegarse á realidade e polo tanto é unha ferramenta para a súa comprensión. É unha ferramenta para axudar a identificar como afectan ou condicionan as intervencións ou accións a homes e mulleres. Adoptar esta perspectiva implica contrarrestar outras perspectivas presentadas e asumidas como neutrais ou obxectivas, ao considerar que axudarían a consolidar as desigualdades de xénero existentes. Ademais tamén implica:

a) Un obxectivo: a equidade de xénero.

b) Cambios funcionais e estruturais: reorganización, mellora, desenvolvemento e avaliación dos procesos de decisión política.

c) Procesos políticos (novas formas de pensar e abordar políticas, cambios na cultura organizativo-institucional) e técnicos (contando con ferramentas conceptuais e analíticas baseadas na análise de xénero).

d) Involucrar os "axentes ordinarios" das "políticas ordinarias"ː o proceso de elaboración das política se reorganiza de maneira que os seus axentes ordinarios saiban como incorporar unha perspectiva de xénero.

Algunhas referencias para aplicar a perspectiva de xénero

A perspectiva de xénero aplícase en función das premisas formuladas e asumindo as implicacións mencionadas e pódese aplicar a calquera intervención, proxecto ou política pública. Hai algúns enfoques para incorporar este aspecto inclusivo en ámbitos tan diversos como a xustiza, os orzamentos ou as avaliacións de emprego. A continuación móstranse algunhas referencias nas que se abordou a aplicación da perspectiva de xénero desde unha perspectiva aplicada.

Desde a Xustiza hai sentenzas onde se aplicou a perspectiva de xénero.

No ensino superior hai unha colección de guías que ofrecen exemplos de boas prácticas, recursos docentes e ferramentas de consulta para unha docencia universitaria sen nesgos de xénero en diferentes disciplinas e ámbitos de coñecemento.

A fenda salarial é un dos indicadores máis coñecidos de discriminación de xénero e ten que ver en gran medida con como as persoas avalían o seu traballo. Hai algúns sistemas que teñen en conta esta perspectiva á hora de realizar este proceso:

• Avaliación de postos de traballo con perspectiva de xénero
• Avaliación de postos de traballo con perspectiva de xénero
• OIT : Fomento da igualdade mediante avaliación non sexista do emprego

- Os orzamentos, especialmente os públicos, xogan un papel moi importante na corrección das desigualdades de xénero:

• Concello de Madrid
• Concello de Barcelona

Véxase tamén

Declaración de Pequín e Plataforma de Accións Arquivado 08 de abril de 2020 en Wayback Machine.

Informe sobre a situación da perspectiva de xénero na UE

Como planificar un proxecto desde a perspectiva de xénero (Murgibe)

Bibliografía

1. ↑ Serret Bravo, Estela ¿Qué es y para que sirve la perspectiva de género?, páx. 15.
2. ↑ Murgibe Como planificar un proyecto con perspectiva de género, páx. 8.
3. ↑ Poyatos i Matas, Glòria «Juzgar con perspectiva de gènero». IQUAL, Revista de género e igualdad, 2019, páx. 1-21.