Saltu al enhavo

Vitacoj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
(Alidirektita el Vitales)
Kiel legi la taksonomionVikipedio:Kiel legi la taksonomion
Kiel legi la taksonomion
Vitacoj
Uvoj de vina vito (Vitis vinifera)
Biologia klasado
Regno: plantoj Plantae
Subregno: trakeofitoj Tracheophyta
Superdivizio: spermatofitoj Spermatophyta
Divizio: angiospermoj Angiospermae
Klaso: dukotiledonoj Magnoliopsida
Subklaso: rozedoj Rosidae
Ordo: vitaloj Vitales
Familio: vitacoj Vitaceae
Juss. [1]
vito Vitis
L.
Aliaj Vikimediaj projektoj
vdr
Ilustraĵo
Vera vito
Ilustraĵo de genro Cissus

La vitacoj[2] (latine Vitaceae) estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo vitaloj (Vitales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 15 genrojn, kaj preskaŭ 1000 speciojn[1],[3]. Ĝia tipa genro estas vito[2].

Tiuj plantoj estas insekt- kaj mem-polenitaj. La tigoj estas lignecaj. La folioj ĝenerale entranĉitaj, kontraŭ tiuj kreskas ĉiroj aŭ infloreskoj. La korolo estas reduktita, la bero estas multgrajna.

Floroformulo: Ka3-7Ko3-7A37G(1-8), ovario supre staranta.

La vina vito estas kulturata jam 6-8000 jarojn. Ties praplanto estas verŝajne Vitus sylvestris.

Taksonomio

[redakti | redakti fonton]

Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (19 maj. 2020)[1],[3], jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj[4]:

*genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.
**genro akceptita en WFO sed ne en TPL. Tamen laŭ WFO, estas neniu akceptita specio en ĝi.


La familio havas ĉ. 50 speciojn kun 3 gravaj kulturitaj areoj.

  • La specioj de Nord-Ameriko havas malalt-kvalitajn berojn, sed ili rezistas al la vinberujaj malsanoj (filoksero, peronosporo (foliŝimo), melduo)
  • Specioj de Orient-Azio ne estas gravaj.
  • Specioj de la Mediteraneo: plej gravaj.

Oni plimultigas ilin per vegetativaj metodoj (vergoj)

  • vinberujo (vitoŝimo estas funga malsano de la vitofolioj) estas ĉirohava arbedo, preskaŭ ĉiuj devenas el al norda mezvarmaj regionoj. Ili havas manforme lobaj folioj kaj dolĉaj tre sukoplenaj beroj. Multaj specioj kulturataj por la bero (Vitis vinifera, labrusca), kiuj servas seke (sekvinbero) aŭ sukoplene kiel manĝaĵo aŭ donas bazmaterialon por vinproduktado (vinfarado).
    • sovaĝa vinberujo (Parthenocissus pubescens) estas ornamplanto kun adheraj disketoj.
  • ampelopso estas volvogrimpanta arbedo kun volvofadenoj sen disketoj por alfiksiĝo. Ili havas kvinpintajn foliojn similajn al tiuj de la vinberujo.

Referencoj

[redakti | redakti fonton]