Pistakujo

Por fruktoj de la pistakarbo: vidu sub pistakoj.

Kiel legi la taksonomion Pistakujo
Pistaka areto antaŭ maturigado de la frukto
Biologia klasado
Regno: Plantoj Plantae Divizio: Angiospermoj Magnoliophyta Klaso: Dukotiledonoj Magnoliopsida Ordo: Sapindaloj Sapindales Familio: Anakardiacoj Anacardiaceae Genro: Pistacio Pistacia Specio: P. vera
Dunomo
Pistacia vera L.
Aliaj Vikimediaj projektoj

La pistakujo, pistakarbo aŭ vera pistacio (Pistacia vera) estas malgranda falfolia arbo kiu altiĝas ĝis 10 metroj, kun nur 3-5-folieraj folioj kaj kun fruktoj (sekaj dupoj) enhavantaj manĝeblajn semojn (pistakoj) po unu. Endemia de Irano ĝis Centra Azio, kultivata en la varmaj regionoj (eĉ de Usono) por produktado de pistakoj.

Priskribo

La arbo havas deciduajn plum-similajn foliojn, kiuj estas egale aranĝitaj laŭlonge de la petiolo kaj longas inter 10 kaj 20 cm. La pistukarbo estas decidua kaj dioeca arbo (ĉiu individuo havas seksan unikecon). La arbo havas florojn kun petaloj kaj ili estas formitaj el hepato. La frukto estas glano kun longforma semo envolvita en malmola ŝelo kun mola verda kerno envolvita en ruĝbrun-purpura ŝelo. La kerno estas la manĝebla parto kaj ĝi havas unikan guston.

Post kiam la frukto estas plukita, ĝia haŭto sekiĝas, ŝanĝas koloron de verda al flava (en iuj specoj al ruĝflava nuanco) kaj parte malfermiĝas per si mem (vidu foton).

Estas kutime manĝi la pistakon kiel specon de nuksa manĝeto post kiam ĝi estis salita kaj rostita. La pistako troviĝas en sufiĉe multaj dolĉaj manĝaĵoj, kiuj devenas de arabaj landoj kiel baklavo, lukumo, Palestina Knafa kaj Turka Muhallebi.

Medicinaj Uzoj

Dioskorido, greka kuracisto, farmakologo kaj botanikisto de la unua jarcento, priskribis la arbon kaj rimarkis, ke ĝi kreskis en Petra, Judeo, Sirio kaj Kipro. Laŭ li, la rezino kutimis fortigi la stomakon, trakti la okulojn kaj orelojn kaj kiel laksigilo estis eltirita de ĝi. En la mezepoko la frukto estis uzata kiel kuracilo por lakso, kiel utila agento por la stomako kaj kiel ingredienco en kuracilo por fortigi seksan deziron. Semoleo estis menciita kiel ingredienco en la apoteko por fortigi la koron, prokrasti maljuniĝon, fortigi la sencojn kaj fortigi la seksforton de viroj. La rezino estis uzata kiel kuracilo por fortigi la penison kaj ŝrumpi la kronon. En popola medicino hodiaŭ la semoj estas uzataj por vizaĝpurigado.

Distribuado de pistakia produktado en la mondo en 2005:

Lando	produktado (per tunoj)
Irano	190,000
Usono	140,000
Turkio	60,000
Sirio	60,000
Ĉinio	34,000
Grekio	9,500
Italio	2,400
Uzbekio	1,000
Toniso	800
Pakistano	200
Madagaskaro	160
Kirgizio	100
Maroko	50
Kipro	15
Meksiko	7
Maŭricio	5