Hermann von Helmholtz

Hermann von Helmholtz
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Hermann Ludwig Ferdinand Helmholtz
Jaiotza	Potsdam, 1821eko abuztuaren 31
Herrialdea	Prusiako Erresuma ; Alemaniar Inperioa
Heriotza	Charlottenburg (en) eta Berlin, 1894ko irailaren 8a (73 urte)
Hobiratze lekua	Friedhof Wannsee, Lindenstraße (en)
Familia
Ezkontidea(k)	Olga von Helmholtz (en) (1849 - 1859); Anna von Helmholtz (1861 -
Seme-alabak	ikusi Richard von Helmholtz; Robert von Helmholtz (en) ; Ellen von Siemens-Helmholtz (en) ; Friedrich Julius von Helmholtz (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Hermann-von-Helmholtz-Gymnasium (en) ; Frederiko Gilen Unibertsitatea ; Pépinière (en)
Tesi zuzendaria	Johannes Peter Müller
Doktorego ikaslea(k)	Henry Augustus Rowland; Friedrich Schottky (mul) ; Gabriel Lippmann; Heinrich Hertz; Albert Abraham Michelson; Michael Idvorsky Pupin; Friedrich Goltz (mul) ; Wilhelm Wien; Loránd Eötvös; Otto Lummer (mul) ; Wilhelm Wundt; Theodor des Coudres (mul) ; Arthur Gordon Webster (en) ; Max Wien (mul)
Hizkuntzak	alemana
Irakaslea(k)	Johannes Peter Müller
Ikaslea(k)	ikusi Ágost Heller; Aleksey Sokolov; Theodor Leber (mul) ; Heinrich Hertz; William James;
Jarduerak
Jarduerak	fisikaria, oftalmologoa, musikologoa, musikaren teorikoa, unibertsitateko irakaslea, psikologoa, fisiologoa, biofisikaria, filosofoa, anatomista, naturalista, mediku militarra eta patologoa
Lantokia(k)	Bonn; Heidelberg; Königsberg eta Berlin
Enplegatzailea(k)	Bonngo Unibertsitatea ; Charité ; Physikalisch-Technische Bundesanstalt (en) ; Königsbergeko Unibertsitatea ; Berlingo Humboldt Unibertsitatea ; Heidelbergeko Unibertsitatea ; Frederiko Gilen Unibertsitatea ; Deutsche Physikalische Gesellschaft (en)
Lan nabarmenak	ikusi energiaren kontserbazio;
Jasotako sariak	ikusi Copley Domina (1873) ; Faraday Lectureship Prize (1881) ; Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena ; Bavarian Maximilian Order for Science and Art (1866) ; Matteucci domina (1868) ; Albert Medal (1888) ; Croonian Medal and Lecture (1864) ; Foreign Member of the Royal Society (1860ko maiatzaren 24a) ;
Kidetza	Royal Society; Prusiako Zientzien Akademia; Suediako Zientzien Errege Akademia; San Petersburgoko Zientzien Akademia; Hungariako Zientzien Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Linzeen Akademia; Royal Physiographic Society in Lund (en) ; Poznań Society of Friends of Learning (en) ; Zientzien Bavariar Akademia; Zientzien Errusiar Akademia; Amerikako Sozietate Filosofikoa; XL izeneko Zientzien Akademia Nazionala; Académie Nationale de Médecine (en) ; Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Belgikako Medikuntzako Errege Akademia; Accademia delle Scienze di Torino; Edinburgoko Errege-elkartea; Royal Swedish Academy of Music (en) ; Royal Society of Sciences in Uppsala (en)

Hermann von Helmholtz (Potsdam, Alemania, 1821eko abuztuaren 31 – Charlottenburg, Alemania, 1894 irailaren 8a) fisikaria eta fisiologoa izan zen.

Bizitza

Potsdamen sendagile militar izan zen (1843), eta gero anatomia eta fisiologia irakasten jardun zuen Könisbergen (1849), Bonnen (1855) eta Heidelbergen (1858). Azkenik, fisikako irakasle izan zen Berlinen, 1871. urtetik aurrera. 1847an argitaratu zuen txosten batean, energiaren iraupenaren hastapena azaltzearekin batera, fenomeno fisikoak energia-motaren aldaketa besterik ez direla frogatu zuen. Energia potentzialaren kontzeptua azaldu eta energiaren iraupen-hastapena aldarrikatu zuen. Helmholtzen zientzia-ekarpenak hainbat alorretara hedatu ziren: elektrizitatea, dinamika, optika, akustika, etab.

1858an isurkarietako zurrunbiloen legeak azaldu zituen. Hotsen tinbrea elkarrekiko harmonikoen bidez definitu zuen (1862). Argiaren barreiadura aztertu zuen (1875), eta alor horretako lanak garrantzi handikoak ziren Lorentzen elektroien teoria moldatzerakoan. Difrakzioak mikroskopioan zuen eragina ere ikertu zuen. Geometria sailean, berriz, zientzia horren alderdi enpirikoari buruzko liburu bat idatzi zuen (1868). Fisiologiaren alorrean, ikustezko eta entzutezko sentipenak aztertu zituen, nerbio-bulkaden abiadurari dagokiona batez ere.

Eragina

1960ko hamarkadan, Eibarko ingeniari batzuek Helmholtz enpresa sortu zuten Eibarren organo elektronikoak egiteko, eta fisikariaren omenez aukeratu zuten izena. Organoez gain, telebistak ere egin zituzten^[1].

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Hermann von Helmholtz

↑ (Gaztelaniaz) «Cuando Eibar se puso a fabricar órganos» El Diario Vasco 2018-10-09 (Noiz kontsultatua: 2021-10-29).

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Datuak: Q60024
Multimedia: Hermann von Helmholtz / Q60024

[1] (Gaztelaniaz) «Cuando Eibar se puso a fabricar órganos» El Diario Vasco 2018-10-09 (Noiz kontsultatua: 2021-10-29).

[1]

Hermann von Helmholtz
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Hermann Ludwig Ferdinand Helmholtz
Jaiotza	Potsdam, 1821eko abuztuaren 31
Herrialdea	Prusiako Erresuma Alemaniar Inperioa
Heriotza	Charlottenburg ^(en) eta Berlin, 1894ko irailaren 8a (73 urte)
Hobiratze lekua	Friedhof Wannsee, Lindenstraße ^(en)
Familia
Ezkontidea(k)	Olga von Helmholtz ^(en) (1849 - 1859) Anna von Helmholtz (1861 -
Seme-alabak	ikusi Richard von Helmholtz Robert von Helmholtz ^(en) Ellen von Siemens-Helmholtz ^(en) Friedrich Julius von Helmholtz ^(en)
Hezkuntza
Heziketa	Hermann-von-Helmholtz-Gymnasium ^(en) Frederiko Gilen Unibertsitatea Pépinière ^(en)
Tesi zuzendaria	Johannes Peter Müller
Doktorego ikaslea(k)	Henry Augustus Rowland Friedrich Schottky ^(mul) Gabriel Lippmann Heinrich Hertz Albert Abraham Michelson Michael Idvorsky Pupin Friedrich Goltz ^(mul) Wilhelm Wien Loránd Eötvös Otto Lummer ^(mul) Wilhelm Wundt Theodor des Coudres ^(mul) Arthur Gordon Webster ^(en) Max Wien ^(mul)
Hizkuntzak	alemana
Irakaslea(k)	Johannes Peter Müller
Ikaslea(k)	ikusi Ágost Heller Aleksey Sokolov Theodor Leber ^(mul) Heinrich Hertz William James
Jarduerak
Jarduerak	fisikaria, oftalmologoa, musikologoa, musikaren teorikoa, unibertsitateko irakaslea, psikologoa, fisiologoa, biofisikaria, filosofoa, anatomista, naturalista, mediku militarra eta patologoa
Lantokia(k)	Bonn Heidelberg Königsberg eta Berlin
Enplegatzailea(k)	Bonngo Unibertsitatea Charité Physikalisch-Technische Bundesanstalt ^(en) Königsbergeko Unibertsitatea Berlingo Humboldt Unibertsitatea Heidelbergeko Unibertsitatea Frederiko Gilen Unibertsitatea Deutsche Physikalische Gesellschaft ^(en)
Lan nabarmenak	ikusi energiaren kontserbazio
Jasotako sariak	ikusi Copley Domina (1873) Faraday Lectureship Prize (1881) Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena Bavarian Maximilian Order for Science and Art (1866) Matteucci domina (1868) Albert Medal (1888) Croonian Medal and Lecture (1864) Foreign Member of the Royal Society (1860ko maiatzaren 24a)
Kidetza	Royal Society Prusiako Zientzien Akademia Suediako Zientzien Errege Akademia San Petersburgoko Zientzien Akademia Hungariako Zientzien Akademia Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Linzeen Akademia Royal Physiographic Society in Lund ^(en) Poznań Society of Friends of Learning ^(en) Zientzien Bavariar Akademia Zientzien Errusiar Akademia Amerikako Sozietate Filosofikoa XL izeneko Zientzien Akademia Nazionala Académie Nationale de Médecine ^(en) Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala Belgikako Medikuntzako Errege Akademia Accademia delle Scienze di Torino Edinburgoko Errege-elkartea Royal Swedish Academy of Music ^(en) Royal Society of Sciences in Uppsala ^(en)