Francisco I. Madero

Francisco I. Madero
	; Irudi gehiago
; Mexikoko presidente	; 1911ko azaroaren 6a - 1913ko otsailaren 19a ; ← Francisco León de la Barra - Pedro Lascuráin Paredes →
; Mexikoko presidente
Bizitza
Jaiotza	Parras (udalerria), 1873ko urriaren 30a
Herrialdea	Mexiko
Heriotza	Mexiko Hiria, 1913ko otsailaren 22a (39 urte)
Hobiratze lekua	Monumento a la Revolución (en)
Heriotza modua	giza hilketa: bala zauria
Familia
Aita	Francisco Madero Hernández
Ezkontidea(k)	Sara Pérez de Madero (en)
Haurrideak	ikusi Gustavo A. Madero (en) ; Raúl Madero (en) ; Emilio Madero González (en) ; Gabriel J. Madero (en) ; Evaristo E. Madero (en) ; Julio Madero (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Lycée Hoche (en) ; Mount St. Mary's University (en) ; HEC Paris ; (1888 - 1892) ; Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn ; (1893 - 1893)
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, idazlea, musikaria, militarra eta enpresaburua
Kidetza	HEC Alumni (en)
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Mexikoko Iraultza
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Partido Nacional Antirreeleccionista (en) ; Progressive Constitutionalist Party (en)

Francisco Ignacio Madero González (Parras, 1873ko urriaren 30a - Mexiko Hiria, 1913ko otsailaren 22a) Mexikoko politikaria zen. Europan egin zituen ikasketak, eta horiek amaitu ondoren Mexikora itzuli zen. 1908an liburu bat argitaratu zuen (La Sucesión Presidencial en 1910), gobernuak debekatu egin zuena. Porfirio Díaz diktadoreak atxilotu zuen, 1910eko hauteskundeak igaro arte. Hauteskundeak Díazek irabazi zituen. Maderok Estatu Batuetara ihes egin, eta Mexikon matxinada antolatu zuen. Ia Mexiko osoa matxinatu zen Porfirio Díazen aurka. 1911ko otsailean, Mexikon sartu eta Ciudad Juárez hartu zuen, Díaz lehendakaritza uztera behartuz. Hauteskundeen ondoren, lehendakari izendatu zuten (1911ko azaroa). Politikarako eta gizarte-arazoetarako zuen ikuspegi mugatuaren ondorioz, larrialdi asko igaro zituen, Zapataren Plan de Ayala delakoa eta Orozcoren eta Félix Díazen matxinadak, besteak beste. Victoriano Huertak eman zuen estatu-kolpeak aginpidetik kendu zuen (1913ko otsaila), eta fusilaturik hil zen.

San Luis de Potosí plana

Boterea lortzeko, laguntasunaren bila, hona hemen zer idatzi zuen:

«	Erkideok: armak hartzera eta Porfirio Díaz jeneralaren gobernua eraistera deitzen badizuet, ez da azken hauteskundeetan egin zuen atentatuagatik bakarrik ezpada haren diktadurapean herriak izango duen etorkizun ilunetik ateratzeko, oligarkia zientifiko higuingarria, kezka barik eta arrapaladan, baliabide nazionalak jaten ari baita; eta agintean jarraitzen uzten badiegu, laster herrialdea lotsagarri eta doilorturik izango dute; aberastasun guztiak zurrupatu eta miseria gorrian utziko dute.	»
S. Herzog, "Breve historia de la Revolución Mexicana". Mexiko, 1960.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Datuak: Q216766
Multimedia: Francisco I. Madero / Q216766