Orfebrería

Orfebrería
	xoyería

La orfebrería ye'l trabayu artísticu realizáu sobre instrumentos o adornos de metales preciosos, o aleaciones d'ellos.^[1] Procede del llatín auri (‘oru’) y faber (‘fabricador’). Los metales que constitúin los oxetos d'orfebrería puramente dichos son eminentemente la plata y l'oru o un amiestu de dambos, l'electro.

Taller d'orfebrería donáu pol artista Fernando Marmolejo al Muséu d'Artes y Costumes Populares (Sevilla).

Historia

Col oru y la plata fabricábense yá dende la prehistoria,^[2] instrumentos bien variaos como vasíes, pieces d'adornu, xoyes, monedes y estatues siguiendo l'estilu, la ornamentación y el gustu propios de la dómina y de la nación que los ellaboraba, como puede reparase percorriendo les principales civilizaciones.

Les téuniques emplegaes nel trabayu del oru fueron bien sencielles al entamu. El esmartelláu en fríu apurría llámines y filos que podíen adoptar formes distintes. Darréu, pero entá nuna dómina temprana, utilizáronse'l calecíu y la fusión. Les meyores téuniques supunxeron una diversificación de les formes.

Na Península Ibérica, a partir del Bronce Final se documentan les pieces compuestes y les primeres aleaciones.

Anguaño una parte importante de la orfebrería faise acomuñada a celebraciones como la Selmana Santa^[3]

Téuniques de fabricación

Fusión del material bruto: Llográu'l metal, preparar en brutu fundiéndolo nun crisol a 1.063 °C pa esaniciar impureces, darréu arrámase nun recipiente y déxase fundir.
Esmartelláu y batíu: Dixebráu'l metal del recipiente, realízase'l batíu o esmartelláu, pal batíu precísase interponer un material flexible (cueru, tela, etc.) ente'l metal y la ferramienta pa llograr llámines fines y evitar buelgues o frayatos. L'esmartelláu supón cutir directamente'l metal pa da-y forma de llámina, lingote. Al esmartellar o bater les pieces, estes camuden de durez y ductilidá por cuenta de los tresformamientos sufiertos nel so microestructura, polo que se fai necesariu'l recocido unu o delles vegaes pa evitar que se quebre la llámina.^[4]
Cortáu y acabáu: El cortáu realízase al traviés del simple dobláu, marcando la llinia de corte con una incisión. L'acabáu xeneralmente prauticar pola cara esterna o visible de la pieza y consiste nuna llimpieza o apolazáu por resfregón o abrasión, valiéndose por casu de sable.
Almes de bronce o otru metal, chapados y doraos: El doráu con panes d'oru yá yera una téunica emplegaes polos Historia de la Orfebrería exipcios nel III mileniu e.C. El tratamientu de superficie más espectacular ye'l conocíu como «mise en couleur», que consiste n'esaniciar la capa superficial de cobre faciendo aprucir l'oru, emplegando una solución aceda del zusmiu de ciertes plantes y el calor, esti procedimientu yera afaciendo cuando'l conteníu d'oru yera altu. Si les pieces yeren de baxa llei utilizábase una solución corroyente d'orixe mineral, falándose entós de «refinamientu artificial», que dexaba xugar con diferencies acusaes de color.

Uniones mecániques y ensambles

Se documentan sobremanera:

Soldadura ensin apurra de material soldante: Basada nos distintos puntos de fusión de los elementos a xunir.
Soldadura per espardimientu en fase sólida: Caleciendo per debaxo del puntu de fusión.
Soldadura con apurra d'aleación soldante: De composición Au-Ag-Cu (Oro-Plata-Cobre).
Baleráu a la cera perdida: Consiste en realizar un modelu inicial en cera d'un nucleu cola forma deseyada, que s'anubre de magre; d'esta miente, al dilise y quedar esaniciada la cera del interior cuando s'arrama l'oru fundíu, consíguese un molde de fundición buecu que, al solidificarse, reproduz la forma del nucleu.

Téuniques decoratives

Sepultura 43 de la Necrópolis de Varna, el primer oru trabayáu del mundu.^[5]

Remetido y embutíu: El repujado encontar na realización de motivos con un cincel de punta roma pa evitar que se corte la llámina, o bien con punzones que dexen curvar el metal sobre sí mesmu y definir resquiebros fondos dende l'aviesu, por que salgan nel anverso. Si la pieza trabayar pol anverso sobre un cuerpu yá en relieve, tratar d'un embutíu», téunica que rique trabayar sobre un soporte blando anque consistente por que la llámina calténgase fixa.

Puntillado: Esta téunica decorativa realizar con un cincel dende l'aviesu de la pieza, llogrando motivos a base de puntos en relieve pol anverso.
Decoración incisa: Consiguir por aciu la incisión con un buril sobre la pieza y so un soporte firme que suxete l'oxetu.
Estampáu: Consiste en primir a golpe de martiellu con un punzón metálicu sobre l'aviesu d'una llámina; nel estremu del punzón topa'l dibuxu que quier reproducise en relieve. Cuando'l punzón dexa la so marca namái por una cara del metal llámase estampación por impresión», ente que cuando dexa un relieve por una cara y un buecu por otra denominar estampación repujada».
La Filigrana: Ye un esquema decorativu diseñáu por aciu filos que se sueldan a una llámina de base. Pa fabricar los filos hai dos métodos: nun casu, partir d'una llámina cortada en tires estreches que s'endolquen sobre sí mesmes suxetar per un estremu, lo que-yos dexa marques helicoidales de retorcimiento; y nel otru, realízase un fundíu previu en molde pa llograr la forma de filo y dempués esmartiéllase hasta llograr la seición deseyada. Llámase «filigrana sentada» cuando los filos se sueldan sobre una base, y «filigrana al aire o calada» cuando los filos xunir ente sigo, ensin base.
Granosu: Basar nel mesmu principiu, y nél los filos sustituyir por pequeñes esferes d'oru. Consiste en soldar pequeños gránulos o esferitas d'oru a una superficie formando diversos motivos. Xeneralmente «filigrana» y «granosu» combinar ente sigo, y dacuando tamién con otres téuniques, algamando una gran complexidá compositiva.

Ver tamién

Metalurxa

Referencies

↑ «Orfebre». Real Academia Española. Consultáu'l 19 de setiembre de 2010.
↑ «Esposición 'Oru & Plata' sobre orfebrería na antigüedá hispana». La Voz Llibre (23 de xunu de 2010). Consultáu'l 19 de setiembre de 2010.
↑ oficios cofrades/dan/emplegu/andalucia/mas/persones.html Los oficios cofrades dan emplegu n'Andalucía a más de 10.000 persones
↑ Paloma Carcedo de Mufarech (27 de mayu de 2005). «Instrumento líticos y de metal utilizaos na manufactura de pieces metáliques calteníes nos museos». Biblioteca Luis Ángel Arango. Consultáu'l 19 de setiembre de 2010.
↑ «La Caixa saca d'un llargu olvidu al enigmáticu pueblu traciu». Terra. Archiváu dende l'orixinal, el 28 de xunu de 2012. Consultáu'l 9 de mayu de 2010.

Enllaces esternos

[1] «Orfebre». Real Academia Española. Consultáu'l 19 de setiembre de 2010.

[2] «Esposición 'Oru & Plata' sobre orfebrería na antigüedá hispana». La Voz Llibre (23 de xunu de 2010). Consultáu'l 19 de setiembre de 2010.

[3] s cofrades/dan/emplegu/andalucia/mas/persones.html Los oficios cofrades dan emplegu n'Andalucía a más de 10.000 persones

[4] Paloma Carcedo de Mufarech (27 de mayu de 2005). «Instrumento líticos y de metal utilizaos na manufactura de pieces metáliques calteníes nos museos». Biblioteca Luis Ángel Arango. Consultáu'l 19 de setiembre de 2010.

[5] «La Caixa saca d'un llargu olvidu al enigmáticu pueblu traciu». Terra. Archiváu dende l'orixinal, el 28 de xunu de 2012. Consultáu'l 9 de mayu de 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]