Llingües túrquiques

El túrquicu ye una familia llingüística, biltu del altaicu faláu por unos 180 millones de persones nel mundu, principalmente en Turquía y n'Asia Central

Les llingües túrquiques más falaes son el turcu (63 millones en 2007), l'uzbecu (27 millones en 2011), l'azerbaixanu (26 millones en 2010), el kazaquistanín (11 millones en 2007), l'uigur (10,4 millones en 2010), el turcomanu (7 millones en 2007), el tártaru (5,3 millones en 2010), el kirguís (4,3 millones en 2009), el baxkir (1,2 millones en 2010), el chuvaxu (1,8 millones en 2010) y el qaxcái (1,5 millones en 1997). En fondu peligru de despaición tán: el tofalar, el yugur y el karaim ente otres.

Les carauterísitiques más típiques de les llingües túrquiques son l'armonía vocálica, l'aglutinación y l'ausencia de xéneru gramatical. Estes carauterístiques tan presentes en cuasique en toles llingües túrquiques.

Clasificación

Túrquicu meridional
- Turcu de Turquía
- Azerbaixanu
- Turcomanu
- Gagáusicu
- Tártaru de Crimea
- Afkhariu
- Kasgáicu
Uigur
- Uzbecu
- Uigur modernu
Grupu oghur o bulgáricu
- Chuvaxu
- † Bulgáricu
- † Kházaru
- † Llingua de los Hunos
- † Aváricu (túrquicu)
Kichacu
- Baxkiriu
- Karáimicu
- Karakalpákicu
- Kasacu
- Kirguís
- Tártaru
Túrquicu de Sibiria
- Dolgánicu
- Jakúticu
- Túrquicu siberianu meridional

Interllexibilidá

Estes llingües presenten un altu grau d'interllexibilidá. Ver la tabla comparativa:

**Comparanza ente les llingües túrquiques más importantes**
Asturianu/Lleonés	Turcu	Azerbaixanu	Turcomanu	Tártaru	Kazakhu	Kirguís	Uzbecu	Uigur
"¿Cuántes pallabres hai pa los pasos d'un caballu?	Atın yürüyüşleri için hangi sözler var?	Atın yerişi üçün hansı sözler var?	Atın yörişleri barada ne hili sözler bar?	Atnıng yürişleri turında nindi süzler bar?	Atıng cürisin sıypattaytın kanday sözder bar?	Attım cürüşü cönündö kanday atayın terimder bar?	Atnıng yurişleri üçün kanday sözler bar?	Atnıng mengiş ve yürügişliri toğısında kandak atamlarılar bar?

Referencies

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Llingües túrquiques.

Vocabulariu Comparativu

	Significáu	Turcu Antiguu	Turcu	Azerbaixanu	Turcomanu	Tártaru	Baxkir	Kazakhu	Kirguís	Uzbecu	Uigur	Yakutu	Chuvaxu
Persones y Familiares	Pá	Ata	Ata	Ata	Ata	Atta	Ata(y)	Ata	Ata	Ota	Ata	Ata	Ate
	Ma	Ana	Ana/Anne	Ana	Ene	Ana	Inä(y)/Asay	Ana	Ene	Ona	Ana		Anne
	Fíu	O'gul	Oğul/Oğlan	Oğul	Ogul	Ul, uğıl	Ul	Ul	Uul	Oʻgʻil	Oghul	Uol	Yvăl, Ul
	Home	Er(kek)	Er(kek)	Ər/Erkək	Erkek	İr	İr(käk)	Er(kek)	Erkek	Erkak	Er	Er	Ar/Arşçin
	Neña	Kyz	Kız	Qız	Gyz	Qız	Qıð	Qız	Kız	Qiz	Qiz	Ky:s	Hĕr
	Persona	Kişi	Kişi/Şahıs	Kişi/Şəxs	Kişi	Keshe	Keşe	Kisi	Kishi	Kishi	Kishi	Kihi	Şçin
	Novia	Kelin	Gelin	Gəlin	Gelin	Kilen	Kilen	Kelin	Kelin	Kelin	Kelin	Kylyn	Kin
	Suegra		Kaynana	Qaynana	Gaýyn ene	Qayın ana	Qäynä	Qayın ene	Kaynene	Qaynona	Qeyinana		Hun'ama
Partes del Cuerpu	Corazón	Yürek	Yürek	Ürək	Ýürek	Yöräk	Yöräk	Jürek	Jürök	Yurak	Yürek	Süreq	Čĕre
	Sangre	Qan	Kan	Qan	Gan	Qan	Qan	Qan	Kan	Qon	Qan	Qa:n	Jun
	Cabeza	Baš	Baş	Baş	Baş	Baş	Baş	Bas	Bash	Bosh	Bash	Bas	Puś
	Pelu	Qıl	Kıl	Qıl	Gyl	Qıl	Qıl	Qıl	Kıl	Qil	Qil	Kıl
	Güeyu	Köz	Göz	Göz	Göz	Küz	Küð	Köz	Köz	Koʻz	Köz	Kos	Kuś
	Pestaña	Kirpik	Kirpik	Kirpik	Kirpik	Kerfek	Kerpek	Kirpik	Kirpik	Kiprik	Kirpik	Kirbi:	Hărpăk
	Oyíu/Oreya	Qulqaq	Kulak	Qulaq	Gulak	Qolaq	Qolaq	Qulaq	Kulak	Quloq	Qulaq	Gulka:k	Hălha
	Nariz	Burun	Burun	Burun	Burun	Borın	Moron	Murın	Murun	Burun	Burun	Murun
	Brazu	Qol	Kol	Qol	Gol	Qul	Qul	Qol	Kol	Qoʻl	Qol,Bilek	Qol	Hul/Hol
	Mano	El(ig)	El	Əl	El			Alaqan	Alakan		Ilik	Ili:	Ală
	Deu	Barmak	Parmak	Barmaq	Barmak	Barmaq	Barmaq	Barmaq	Barmak	Barmoq	Barmaq		Pürne/Porn'a
	Uña	Tyrnaq	Tırnak	Dırnaq	Dyrnak	Tırnaq	Tırnaq	Tırnaq	Tyrmak	Tirnoq	Tirnaq	Tynyraq	Čĕrne
	Rodiella	Tiz	Diz	Diz	Dyz	Tez	Teð, tubıq	Tize	Tize	Tizza	Tiz	Tüsäχ	Čĕrpuśśi
	Pantorría	Baltyr	Baldır	Baldır	Baldyr	Baltır	Baltır	Baltır	Baltyr	Boldir	Baldir	Ballyr	Pıl
	Pie	Adaq	Ayak	Ayaq	Aýak	Ayaq	Ayaq	Ayaq	Ayak	Oyoq	Ayaq	Ataq	Ura
	Bandullu	Qaryn	Karın	Qarın	Garyn	Qarın	Qarın	Qarın	Karyn	Qorin	Qerin	Qaryn	Hyrăm
Animales	Caballu	At	At	At	At	At	At	At	At	Ot	At	At	Ut
	Cabaña (de ganáu)	Siyir, İnek	Sığır, İnek	İnək, Sığır	Sygyr	Sıyır	Hıyır	Sïır	Sıyır	Sigir	Siyir	Inax	Vıleh
	Perru	Yt	İt	İt	It	Et	Et	Ït	It	It	It	Yt	Jytă
	Pexe	Balyq	Balık	Balıq	Balyk	Balıq	Balıq	Balıq	Balık	Baliq	Beliq	Balyk	Pulă
	Pioyu	Bit	Bit	Bit	Bit	Bet	Bet	Bït	Bit	Bit	Pit	Byt	Pyjtă/Put'ă
Otros Sustantivos	Casa	Uy	Ev	Ev	Öý	Öy	Öy	Üy	Üy	Uy	Öy		Av*
	Tienda	Otag	Otağ	Otaq	Otag					Oʻtoq	Otaq	Otu:
	Camín	Yol	Yol	Yol	Ýol	Yul	Yul	Jol	Jol	Yoʻl	Yol	Suol	Śul
	Ponte	Köprüq	Köprü	Körpü	Köpri	Küper	Küper	Köpir	Köpürö	Koʻprik	Kövrük	Kürpe	Kĕper
	Flecha	Oq	Ok	Ox	Ok	Uq	Uq	Oq	Ok	Oʻq	Oq	Oχ	Uhă
	Fueu	Ot	Od	Od	Ot	Ut	Ut	Ot	Ot	Oʻt	Ot	Uot	Vut/Vot
	Cernada	Kül	Kül	Kül	Kül	Köl	Köl	Kül	Kül	Kul	Kül	Kül	Kĕl
	Agua	Suv	Su	Su	Suw	Su	Hıw	Su	Suu	Suv	Su	Ui	Šyv/Šu
	Barcu	Kemi	Gemi	Gəmi	Gämi	Köymä	Kämä	Keme	Keme	Kema	Keme		Kimĕ
	Llagu	Köl	Göl	Göl	Köl	Kül	Kül	Köl	Köl	Koʻl	Köl	Küöl	Külĕ
	Sol/Día	Küneš	Gün(eş)	Gün(əş)	Gün	Kön	Kön	Kün	Kün	Kun	Kün	Kün	Kun
	Ñube	Bulut	Bulut	Bulud	Bulut	Bolıt	Bolot	Bult	Bulut	Bulut	Bulut	Bylyt	Pĕlĕt
	Estrella	Yulduz	Yıldız	Ulduz	Ýyldyz	Yoldız	Yondoð	Juldız	Jıldız	Yulduz	Yultuz	Sulus	Śăltăr
	Tierra	Topraq	Toprak	Torpaq	Toprak	Tufraq	Tupraq	Topıraq	Topurak	Tuproq	Tupraq	Toburaχ	Tăpra
	Cumal (de cuetu)	Töpü	Tepe	Təpə	Depe	Tübä	Tübä	Töbe	Töbö	Tepa	Töpe	Töbö	Tüpĕ
	Árbol/ Madera	Yağac	Ağaç	Ağac	Agaç	Ağaç	Ağas	Ağaş	Jygach	Yogʻoch	Yahach		Jyvăś
	Dios (Tengri)	Tengri	Tanrı	Tanrı	Taňry	Täñre	Täñre	Täñiri	Teñir	Tangri	Tengri	Tanara	Tură/Toră
	Cielu, Azul	Kök	Gök	Göy	Gök	Kük	Kük	Kök	Kök	Koʻk	Kök	Küöq	Kăvak/Koak
Axetivos	Llargu	Uzun	Uzun	Uzun	Uzyn	Ozın	Oðon	Uzın	Uzun	Uzun	Uzun	Uhun	Vărăm
	Nuevu	Yany	Yeni	Yeni	Ýaňy	Yaña	Yañı	Jaña	Jañı	Yangi	Yengi	Sana	Śĕnĕ
	Gordu	Semiz	Semiz		Semiz	Simez	Himeð	Semiz	Semiz	Semiz	Semiz	Emis	Samăr
	Enllenu	Tolu	Dolu	Dolu	Doly	Tulı	Tulı	Tolı	Tolo	Toʻla	Toluq	Toloru	Tulli
	Blancu	Aq	Ak	Ağ	Ak	Aq	Aq	Aq	Ak	Oq	Aq
	Prietu	Qara	Kara	Qara	Gara	Qara	Qara	Qara	Kara	Qora	Qara	Xara	Hura
	Encarnáu	Qyzyl	Kızıl	Qızıl	Gyzyl	Qızıl	Qıðıl	Qızıl	Kızıl	Qizil	Qizil	Kyhyl	Hĕrlĕ
Numberos	1	Bir	Bir	Bir	Bir	Ber	Ber	Bir	Bir	Bir	Bir	Bi:r	Pĕrre
	2	Eki	İki	İki	Iki	İke	İke	Eki	Eki	Ikki	Ikki	Ikki	Ikkĕ
	4	Tört	Dört	Dörd	Dört	Dürt	Dürt	Tört	Tört	Toʻrt	Tört	Tüört	Tăvattă
	7	Yeti	Yedi	Yeddi	Ýedi	Cide	Yete	Jeti	Jeti	Yetti	Yetti	Sette	Śiččĕ
	10	On	On	On	On	Un	Un	On	On	Oʻn	On	Uon	Vunnă/Vonnă
	100	Yüz	Yüz	Yüz	Ýüz	Yöz	Yöð	Jüz	Jüz	Yuz	Yüz	Sü:s	Śĕr
		Turcu Antiguu	Turcu	Azerbaixanu	Turcomanu	Tártaru	Baxkir	Kazakhu	Kirguís	Uzbecu	Uigur	Yakutu	Chuvaxu