Gaan na inhoud

Soenni

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Lande met ’n Moslemgemeenskap van meer as 5%.[1]

   Soenni

   Sjia

   Ibadi

Verspreiding van die oorheersende Islamitiese regskole volgens lande en streke
Lande onder die gesag van die Ottomaanse Kalifaat in 1683

Soenni (Arabies: سُنِّي, Sunnī) is die grootste tak van Islam. Die naam kom van die woord "Soenna", wat as die voorskrifte van die profeet Mohammed beskou word.[2] Die verskil tussen Soenni en Sjia is dat hulle glo verskillende kaliefs het Mohammed opgevolg; dit het later groter politieke, teologiese en juridiese afmetings aangeneem.[3] Soenni word ook Soennisme genoem en hul aanhangers Soenni's of Soenniete.[4]

Volgens die Soennitiese tradisie het Mohammed nie ’n opvolger aangewys nie en sy volgelinge het dus ná sy dood sy skoonpa, Aboe Bakr, in ooreenstemming met die Soenna as die eerste kalief gekies.[5][3] Dit bots met die siening van die Sjiiete, wat glo Mohammed het sy skoonseun en neef Ali ibn Abi Talib tydens die gebeure by Ghadir Khumm as sy opvolger aangewys.[6][7][8][9]

Ali het eindelik die vierde kalief geword. Anders as die drie kaliefs voor hom, was hy van dieselfde clan as Mohammed, Banu Hashim. Die feit dat hy ’n bloedverwant van Mohammed was, is nog ’n rede hoekom die Sjiiete hom as die profeet se regmatige opvolger beskou.[10][11] Politieke spanning tussen die Soenniete en Sjiiete het deur die loop van die Islamitiese geskiedenis voortgeduur, met wisselende mates van intensiteit. Dit is in onlangse tye vererger deur etniese konflikte en die opkoms van Wahabisme.[3]

Soenniete maak 87-90% van die wêreld se Moslems uit.[12] Dit is die grootste godsdiensdenominasie, gevolg deur die Rooms-Katolieke Kerk.[13]

Die Koran en hadit vorm die basis van die geloof en sjaria-uitsprake word hoofsaaklik op grond van dié bronne gemaak.

Kalifaat

[wysig | wysig bron]

Die term "kalifaat" verwys na die eerste regeringstelsels in Islam en verteenwoordig die politieke mag en eenheid van die Moslemwêreld. Dit was aanvanklik bekend as die Rasjidoen-kalifaat en het ’n kalief aan die hoof gehad wat dikwels bekend was as Amir al-Mu'minin (أمير المؤمنين), "Aanvoerder van die Gelowiges". Die eerste vier kaliefs volgens die Soenniete was die sogenaamde "reggeleide" kaliefs: Aboe Bakr As-Siddiq, Omar ibn al-Khattab, Oethman ibn Affan en Ali ibn Abi Talib.[14]

Hierna het Soenni verskillende heersers as kalief erken totdat die kalifaat op 3 Maart 1924 in Turkye grondwetlik afgeskaf is. Die Ottomaanse Ryk was ses eeue lank die grootste Soennitiese ryk in die wêreld. Met sy val ná die Eerste Wêreldoorlog en die ontstaan van Turkye het die kalifaat tot ’n einde gekom. Dit het gelei tot Islamitiese protesbewegings soos die Kalifaatbeweging in Indië, wat ná sy onafhanklikwording van Brittanje in die Soenni-oorheerste Pakistan en die sekulêre Indië verdeel is. Pakistan is later weer verdeel in Pakistan en Bangladesj.

Die val van die Ottomaanse Kalifaat het ook gelei tot die opkoms van Saoedi-Arabië, ’n absolute monargie wat die steun gehad het van Brittanje en Muhammad ibn Abd al-Wahhab, die stigter van Wahabisme.[15][16][17][18] Dit het ’n aansienlike toename in aanhangers van Wahabisme, Salafisme en Djihadisme meegebring.

’n Gevolg van die Koue Oorlog was dat Afgaanse vlugtelinge in Pakistan aangespoor is om radikaal te raak. Hulle is opgelei en bewapen om te veg teen die kommunistiese regering, wat deur die Sowjetunie gerugsteun is, en dit het gelei tot die stigting van die Taliban. Die Taliban het die mag van die kommuniste in Afganistan oorgeneem en ’n regering saamgestel onder die leierskap van Mohammed Omar, wat aangespreek is as die "emir van die gelowiges", ’n eretitel vir die kalief. Die Talibanregering is deur Pakistan en Saoedi-Arabië erken tot nadat die aanvalle op 11 September 2001 deur Osama bin Laden, ’n Saoedi van geboorte wat deur die Taliban skuilplek aangebied is, gelei het tot ’n oorlog teen terreur en die Taliban.[19][20][21]

Die gebeure van die 20ste eeu het gelei tot gegriefdheid in sekere Soennitiese gemeenskappe oor die verlies in aansien in voorheen Soennities oorheerste gebiede soos die Levant, Mesopotamië, die Balkan, die Kaukasus en die Indiese subkontinent.[22] Die jongste poging deur ’n groep Salafi's om weer ’n Soennitiese kalifaat te vestig kan gesien word in die verskyning van die Islamitiese Staat, waarvan die leier, Abu Bakr al Baghdadi, onder sy volgelinge bekend is as kalief en Amir-al-maumineen ("Aanvoerder van die gelowiges").[23] Djihadisme word egter van binne die Moslemgemeenskap teengestaan.[24][25]

Volgelinge

[wysig | wysig bron]

Soenniete glo die volgelinge van Mohammed was die beste Moslems. Dié geloof is gebaseer op profetiese tradisies soos die een verhaal wat vertel word deur Abdullah, seun van Masoed, waarin Mohammed gesê het: "Die beste mense is my generasie, dan dié wat ná hulle kom, dan dié wat ná hulle kom." Soenniete glo ook die metgeselle was ware gelowiges, want dit was hulle wat die taak opgelê is om die Koran saam te stel. Verder word vertellings deur die metgeselle (hadit) deur die Soenniete beskou as ’n tweede bron van kennis oor die Islamitiese geloof.

In ’n studie waarvan die resultate in Januarie 2011 gepubliseer is,[26] is bevind daar is 1,62 miljard Moslems oor die wêreld heen, en daar word geraam 85-90% van hulle is Soenniete.[27]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Die bron vir verspreiding is die CIA World Factbook. Sjiitiese/Soennitiese verspreding kom uit ander bronne. Sjiiete kan onderverteenwoordig wees in sommige lande waar hulle nie in die amptelike statistieke verskyn nie.
  2. ↑ "Sunni Islam". The Oxford Dictionary of Islam. (2014). Ed. John L. Esposito. Oxford: Oxford University Press. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Tayeb El-Hibri, Maysam J. al Faruqi (2004). "Sunni Islam". The Encyclopedia of the Modern Middle East and North Africa (2de). Ed. Philip Mattar. MacMillan Reference USA. 
  4. ↑ "Soenni" in die Afrikaanse Woordelys en Spelreëls. Aanlyn by viva-afrikaans.org.
  5. ↑ "Caliphate and Monarchistic (Urdu) Khilafat o Malookiat of Modoodi" (in Engels). Urdu Movies. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Julie 2019 – via Google Books.
  6. ↑ Jafri, Syed Husain Mohammad (27 Augustus 1976). The Origins and Early Development of Shi'a Islam (Millennium (Series)) (The Millennium (Series).). Karachi, Pakistan: Oxford University Press (Eerste gepubliseer deur Longman Group Ltd en Librairie du Liban, 1979). pp. 19–21. ISBN 978-0-19-579387-1.
  7. ↑ "Beliefs: Did the Prophet (s) Appoint a Successor". Al-Islam.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 April 2019. Besoek op 25 Desember 2017.
  8. ↑ Mawlana Hazar Imam. "Imam Ali declared the Successor of Prophet Muhammad in Sunni Hadith Literature". Ismaili Gnosis (in Engels). Ismaili Gnosis. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Augustus 2019. Besoek op 25 Desember 2017.
  9. ↑ Harney, John (3 Januarie 2016). "How Do Sunni and Shia Islam Differ?". New York Times (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Mei 2020. Besoek op 4 Januarie 2016.
  10. ↑ Triana, María (31 Maart 2017). Managing Diversity in Organizations: A Global Perspective (in Engels). Taylor & Francis. p. 159. ISBN 978-1-317-42368-3.
  11. ↑ Ja'fari, Sayyid Husayn Muhammad (22 September 2014). "The Origins and Early Development of Shia Islam p.14-24". OUP Pakistan. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Julie 2019 – via Google Books.
  12. ↑ "Mapping the Global Muslim Population" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Mei 2020. Besoek op 10 Desember 2014.
  13. ↑ Connie R. Green, Sandra Brenneman Oldendorf, Religious Diversity and Children's Literature: Strategies and Resources, Information Age Publishing, 2011, p. 156.
  14. ↑ Tore Kjeilen. "Lexic Orient.com" (in Engels). Lexic Orient.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Oktober 2018. Besoek op 5 Junie 2011.
  15. ↑ Gail Minault, The Khilafat Movement: Religious Symbolism and Political Mobilization in India (1982).
  16. ↑ Rogan, Eugene (26 Februarie 2015). The Fall of the Ottomans. UK: Penguin UK. ISBN 978-0-14-196870-4.
  17. ↑ Ian Harris; Stuart Mews; Paul Morris; John Shepherd (1992). Contemporary Religions: A World Guide. p. 369. ISBN 978-0-582-08695-1.
  18. ↑ Bowen, Wayne H. (2007). The History of Saudi Arabia. ISBN 978-0-313-34012-3.
  19. ↑ Hitti, Philip K. History of The Arabs (Tenth Edition). Macmillan Education Ltd. pp. 689–741. ISBN 0-333-09871-4.
  20. ↑ Kepel, Gilles (2003). Jihad: The Trail of Political Islam. ISBN 978-1-84511-257-8.
  21. ↑ Wiktorowicz, Quintan (2005). "A Genealogy of Radical Islam" (PDF). Studies in Conflict & Terrorism. 28: 83. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 14 Februarie 2017 – via Taylor & Francis Inc. {{cite journal}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  22. ↑ Minahan, James (2002). Encyclopedia of the Stateless Nations. p. 547.
  23. ↑ "Profile: Abu Bakr al-Baghdadi". BBC. 15 Mei 2015.
  24. ↑ Adam, Smith (2 Oktober 2017). "Thousands of Muslims protest against ISIS and terrorism in London". Metro News (in Engels). Londen. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Februarie 2020. Besoek op 5 Januarie 2018.
  25. ↑ Da Silva, Chantel (16 Junie 2017). "Cologne rally: As many as 10,000 Muslims to protest Islamic extremism". Independent (in Engels). Cologne. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Augustus 2019. Besoek op 5 Januarie 2018.
  26. ↑ "Region: Middle East-North Africa". The Future of the Global Muslim Population – Executive Summary (in Engels). Pew Research Center. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Julie 2013. Besoek op 3 April 2013.
  27. ↑ Sien:

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Soenni&oldid=2683886"