Nynorsk
| Nynorsk Nynorsk | ||
|---|---|---|
| Gepraat in: |  Noorweë
| |
| Gebied: | Noord-Europa | |
| Totale sprekers: | Geen 600 000 gebruikers | |
| Taalfamilie: | Indo-Europees Germaans Noord-Germaans Wes-Skandinawies Nynorsk | |
| Skrifstelsel: | Latynse alfabet | |
| Amptelike status | ||
| Amptelike taal in: |  Nordiese Raad Noorweë
| |
| Gereguleer deur: | Språkrådet | |
| Taalkodes | ||
| ISO 639-1: | nn | |
| ISO 639-2: | nno | |
| ISO 639-3: | nno | |
| ||
| Nota: Hierdie bladsy kan IFA fonetiese simbole in Unicode bevat. | ||
Nynorsk ("Nuwe-Noors"), voor 1929 Landsmål genoem, is volgens die sogenaamde Likestillingsvedtaket (Wet oor die gelykstelling van Noorweë se twee amptelike skryftaalvariante) van 12 Mei 1885 naas Bokmål een van twee amptelike variante van die Noorse skryftaal. Dit word tans deur tussen sewe en vyftien persent van die bevolking as hoofskryftaal gebruik.[1] Nynorsk is daarnaas die onderrigmedium vir sowat vyftien persent van alle Noorse laerskolleerlinge.
Die spreektaal in Noorweë is nouliks gestandaardiseerd en vertoon redelike groot streeksverskille. So geniet ook dialekte steeds 'n hoë status as algemene omgangstaalvariëteite. Dit is juis moderne Noorse dialekte wat as basis vir die ontwikkeling van Nynorsk as standaardskryftaal gedien het.
Nynorsk het in die 19de eeu ontwikkel as alternatief vir Bokmål wat in geskrewe vorm baie naby aan Deens is. Nynorsk word met name in westelike Noorweë gebruik en is gevorm op grond van veral westelike plattelandse dialekte, aangevul met elemente uit Yslands. Aangesien Nynorsk uit die landelike kultuur voortgespruit het, het sy gebruik as gevolg van toenemende verstedeliking in die 20ste eeu gestagneer of selfs afgeneem.[2]
Die benaming Nynorsk is vir die eerste keer deur Andreas Hølaas in Desember 1877 gebruik. In die herfs van dié jaar het Arne Garborg sy werk Den ny-norske Sprog- og Nationalitetsbevægelse ("Die Nieu-Noorse taal- en nasionaliteitsbeweging") gepubliseer. Maar dit was Landsmål, 'n term waarmee Ivar Aasen in 'n brief van Oktober 1849 na die dialekgebaseerde standaardtaal verwys het, wat uiteindelik as amptelike benaming gekies is voordat die Noorse parlement, die Storting, in 1929 die besluit geneem het om die ou benamings Landsmål ("Landstaal") en Riksmål ("Rykstaal") deur die nuwe terme Nynorsk en Bokmål ("Boektaal") te vervang.[3]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Lars S. Vikør: Fakta om norsk språk. In: www.sprakradet.no
- ↑ Jim Hardy: Tradition, nicht Haute Couture. In: Doreen Taylor-Wilkie: APA Guides Norwegen. Berlin/Gütersloh/ Leipzig/München/Potsdam/Stuttgart 1993, bl. 129
- ↑ Ottar Grepstad: Då landsmålet blei nynorsk ("Toe Landsmål Nynorsk geword het"). In: Dag og Tid, 20 Desember 2013, bl. 32
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir Nynorsk.
| Indo-Europese tale: Kentum-tale: Germaanse tale | ||
|---|---|---|
| Noord-Germaanse tale: | ||
| Deens | Faroëes | Noors (Bokmål, Nynorsk) | Sweeds | Yslands | ||
| Wes-Germaanse tale: | ||
| Afrikaans | Duits | Engels | Fries (Noord-Fries, Oos-Fries/Saterfries, Wes-Fries) | Jiddisj | Limburgs | Luxemburgs | Nederduits | Nederlands (Oos-Vlaams, Wes-Vlaams) | Nedersaksies (Wes-Veluws) | Skots | ||
| Oos-Germaanse tale: | ||
| Boergondies (†) | Goties (†) | Vandaals (†) | ||