Guèrra de l'Union d'Ais

Guèrra de l'Union d'Ais
Informacions generalas
Data	març de 1383 - setembre de 1388
Luòc	Provença
Eissida	Victòria dau partit de Loís d'Anjau Dedicion de Niça
Batalhas
Rians – Castèunòu dau Martegue – Ceiresta – Antíbol – Ròcavaira – Auriòu – Boc – Sant Canat – Ais – Lo Puget Tenier – Lançon (1383) – Bèumont de Pertús – Meonas – Cuers – Soliers (1383) – Rore – Lançon (1384) – Malhana – Soliers (1384) – Sant Auban – Niça

La Guèrra de l'Union d'Ais es una guèrra civila que se debanèt en Provença de 1382 a 1387. Darrier episòdi d'un periòde de crisi marcat per la revòuta de Robèrt de Duràs en 1355, per la revòuta de l'Ostau dei Bauç en 1357-1359 e per la guèrra de Francés de Bauç en 1374, fa partida d'un conflicte dinastic pus important que toquèt l'ensemble deis Estats Angevins. Pasmens, foguèt agravada en Provença per lei rivalitats entre vilas e comunautats feudalas. Lei combats foguèron donc violents e sei consequéncias entraïnèron un important declin de la poissança provençala.

Lo conflicte s'acabèt per la victòria de Maria de Blois que capitèt d'obtenir la reconoissença de son fiu, Loís II d'Anjau, coma còmte de Provença per la màger part dei vilas provençalas. Pasmens, a l'èst, Niça e son relarg refusèron e preferiguèron se raliar a Savòia (dediccion de Niça).

Causas

Lei problemas de succession de la dinastia angevina

Article detalhat: Ostau d'Anjau-Sicília.

La causa prefonda de la guèrra es l'oposicion dei revendicacions entre lei diferentei brancas de l'Ostau d'Anjau sus lei territòris tenguts per aquela dinastia a la fin de l'Edat Mejana. Es un subjècte complèx car, en mai de drechs legitims, fòrça revendicacions èran asseguradas per d'acòrdis diplomatics ò, pus simplament, per fòrça.

Lei successions de Carles II e de Robèrt d'Anjau

La succession de Carles II d'Anjau (1285-1309) es la causa pus vièlha de la guèrra. Rèi de Nàpols e còmte de Provença, aviá laissat lo tròne a son fiu Robèrt (1309-1343) mai sa succession èra estada problematica. Robèrt èra unicament son tresen fiu e son accession au poder èra estada permesa per lei decès de sei fraires ainats Carles Martèl (1271-1295) e de Loís d'Anjau (1274-1297). Pasmens, aviá subretot demandat d'escartar son nebòt Carobèrt qu'èra lo fiu de Carles Martèl.

S'aquela chausida de Carles II foguèt acceptada per la papautat en causa de la posicion malaisada deis Estats Angevins en Itàlia, podiá traire de problemas dinastics grèus. Pasmens, aguèt pas immediatament de consequéncias car Carobèrt venguèt rèi d'Ongria e deguèt combatre durant plusors annadas per i instaurar son autoritat. Ansin, Robèrt poguèt menar una politica de legitimacion de l'usurpacion sensa faciar de contestacions. En 1320, Provença jurèt ansin fidelitat a son fiu Carles. Puei, après la mòrt d'aqueu darrier en 1328, designèt sei felenas Joana e Maria coma eiretieras. Dins aquò, per empachar un conflicte après sa mòrt, acceptèt de faire quauquei concessions a Carobèrt en organizant lo maridatge de Joana amb un de sei fius, Andrèu d'Ongria. Mai aquel acòrdi maucontentèt lo rèsta de la familha, especialament lei descendents deis autrei fius de Carles II.

• 
  Carles II d'Anjau (1285-1309), rèi de Nàpols, còmte de Provença e còmte d'Anjau
• 
  Carles Martèl, fiu ainat de Carles II d'Anjau, rèi titulari d'Ongria mòrt de 1290 a 1295
• 
  Sant Loís d'Anjau, segond fiu de Carles II d'Anjau
• 
  Robèrt I^èr (1309-1343), tresen fiu de Carles II d'Anjau, rèi de Nàpols e còmte de Provença
• 
  Carobèrt, fiu de Carles Martèl, rèi d'Ongria de 1308 a 1345 e pretendent au Reiaume de Nàpols e au Comtat de Provença
• 
  Joana I^a, felena de Robèrt I^èr, rèina de Nàpols e comtessa de Provença
• 
  Andrèu d'Ongria, fiu de Carobèrt e premier marit de Joana I^a
• 
  Tomba de Maria, felena de Robèrt I^èr, duquessa de Duràs
• 
  Tomba de Carles de Duràs, duc de Duràs e marit de Maria de Calàbria

Lei luchas de poder a l'entorn de la Rèina Joana

En 1345, l'assassinat d'Andrèu d'Ongria – benlèu amb l'ajuda de Joana – entraïnèt una crisi novèla dins l'espaci angevin. Sota pretèxte de venjar son fraire, lo rèi Loís I^èr d'Ongria decidèt de conquistar lo Reiaume de Nàpols. La guèrra durèt principalament de 1347 a 1352. Loís I^èr ocupèt brèvament Nàpols mai deguèt rapidament abandonar la vila en causa d'una epidemia de pèsta e d'una revòuta dei barons locaus. Una segonda expedicion s'acabèt tanben per una revirada. En revènge, aquelei combats permetèron a Loís de Tarenta, un dei princes descendents de Carles II, d'esposar la Rèina Joana en 1347. Dos ans pus tard, foguèt associat au tròne. De mai, la sòrre de Joana, Maria, se maridèt amb Felipe de Tarenta qu'èra lo fraire de Loís. Òr, Maria èra l'eiretiera de Joana.

En mai de renfòrçar la defensa dau sud de la peninsula italiana còntra leis invasions ongresas, aquelei maridatges avián una autra consequéncia sus la dinastia angevina. D'efiech, l'ostau de Duràs, una autra branca eissida de Carles II, èra teoricament escartada de la succession. De mai, èra militarament afeblida per la mòrt de son cap qu'èra estat executat per Loís de Tarenta. D'efiech, rapidament, Loís de Tarenta arrestèt la Rèina Joana per exercir lo poder solet. En 1351, Uc dei Bauç aviá menat una expedicion per desliurar la sobeirana mai, vencut, foguèt executat, çò qu'entraïnèt un conflicte recurrent entre lei Tarenta e lei Duràs durant leis annadas seguentas. Ansin, en 1355, una temptativa de Robèrt de Duràs d'organizar una insureccion en Provença a partir dau castèu dei Bauç mau capitèt totalament. La màger part deis abitants dau Comtat demorèron fidèus a la Rèina e Robèrt deguèt abandonar lei Bauç après quatre mes de sètge. En 1357-1359, una segonda revòuta menada per l'Ostau dei Bauç foguèt pus durament reprimida car leis insurgents recebèron l'ajuda de rotiers francés. Pasmens, durant aqueu conflicte, la noblesa e lei vilas provençalas demorèron encara fidèlas au poder comtau. Loís de Tarenta moriguèt finalament en 1362 e la Rèina Joana recuperèt lo poder.

• 
  Loís I^èr, fiu de Carobèrt e fraire d'Andrèu d'Ongria
• 
  Loís de Tarent, descendent de Carles II d'Anjau e segond marit de la Rèina Joana

La succession de la Rèina Joana

La question de la succession de la Rèina Joana, sobeirana sensa enfant, venguèt pauc a pauc una question politica importanta dins lo corrent deis ans 1380. En 1373, decidèt de chausir Carles III de Duràs coma successor. Per defugir una crisi, l'adoptèt oficialament e lo maridèt amb sa cosina Marguerita de Duràs qu'èra la filha de sa sòrre Maria. Aquela chausida maucontentèt Felipe de Tarenta. Son fiu, Francés dei Bauç, reprenguèt lei revendicacions de son paire sus lei domenis de Joana. Dins aquò, la Rèina capitèt de sasir lei bens dei rebèls per lei vendre a sei partisans.

Pasmens, aqueu succès durèt gaire. D'efiech, vèrs 1375, lo rèi Loís I^èr d'Ongria revendiquèt tornarmai lei tèrras de son grand Carles Martèl. En particular, èran integrats dins sei demandas lei comtats de Provença e de Forcauquier e una partida de Piemont. Per faciar aquela menaça, Joana esposèt Oton de Brunswick, un cap militar experimentat. Aquò maucontentèt Carles III de Duràs que crenhava la naissença – pauc probabla – d'un eiretier. Se raprochèt donc d'Ongria e la Rèina foguèt pauc a pauc isolada au nivèu diplomatic.

• 
  Carles III de Duràs, descendent de Carles II d'Anjau, pretendent au tròne d'Ongria e eiretier adoptat de la Rèina Joana
• 
  Blason d'Oton de Brunswick, quatren e darrier marit de la Rèina Joana

Lei consequéncias dau Grand Esquisma

Article detalhat: Grand Esquisma d'Occident.

Lo Grand Esquisma d'Occident es una crisi grèva de la Glèisa Catolica. Foguèt entraïnada per l'eleccion de dos papas rivaus a Avinhon e a Roma. França, Escòcia, Castelha e Nàpols sostenguèron Clement VII, installat en Avinhon, mentre que Ongria, Anglatèrra e lo nòrd d'Itàlia sostenguèron Urban VI, lo papa de Roma. Lo sostèn de Joana a Clement VII, probablament la consequéncia d'una ostilitat iniciala d'Urban VI, foguèt pauc populara en Nàpols.

En 1379, lei fòrças militaras de Clement VII deguèron se retirar d'Itàlia onte Joana se trobèt soleta per combatre Urban VI e seis aliats. Per faciar aquela situacion, Clement VII li conselhèt d'adoptar Loís d'Anjau, lo fraire dau rèi Carles V de França, coma eiretier. Après d'esitacions, la Rèina acceptèt lo 29 de junh de 1380 e lo papa d'Avinhon confiermèt rapidament aquela decision.

Aquela decision es a l'origina dirècta de la crisi de succession que menèt a la guèrra. D'efiech, lo papa Urban VI demandèt l'ajuda de Carles III de Duràs. L'Ostau Angevia d'Ongria sostenguèt tanben l'eiretier « espoliat ». Puei, lo 1^èr de junh de 1381, Urban VI coronèt Carles III rèi de Sicília. Lo 16 de julhet, après una brèva campanha militara, Carles III prenguèt Nàpols. Puei, lo 25 d'aost, bateguèt lei tropas d'Oton de Brunswick. Quauquei jorns pus tard, lo 2 de setembre de 1381, la Rèina Joana capitulèt. La màger part dau Reiaume de Nàpols se someteguèt rapidament mai lo venceire deviá desenant s'aparar còntra la menaça d'una intervencion de Loís d'Anjau.

Lei tensions en Provença

Lo Grand Esquisma en Provença

En Provença, lo sostèn de la Rèina Joana a Clement VII èra egalament impopular. De mai, Urban VI aviá rapidament nomat de prelats que li èran favorables. Pasmens, pauc a cha pauc, Clement VII capitèt de restablir son influéncia dins lo Comtat. Per aquò, poguèt aprofichar lo sostèn dei cardenaus provençaus e acceptèt de validar lei decisions presas per son rivau. En 1379, lo clergat provençau li èra donc aquistat e, durant sa retirada d'Itàlia, recebèt un bòn acuelh de part dei vilas, compres Ais e Marselha. Ansin, au contrari dau Reiaume de Nàpols, l'Esquisma aguèt pauc d'efiechs sus lo començament dau conflicte.

La reaccion a la captura de la Rèina Joana

La captura de la Rèina Joana aguèt d'efiechs importants en Provença. D'efiech, après sei premierei desfachas, la Rèina esperèt una intervencion de Loís d'Anjau. Puei, quand sa posision venguèt desesperada, demandèt l'ajuda de totei sei vassaus. Quauquei jorns après sa capitulacion, una expedicion provençala d'un desenau de galeras arribèt ansin au larg de Nàpols. Pasmens, lei combats èran ja acabats.

Aquò cambièt pas la fidelitat dei Provençaus. En octòbre, leis Estats de Provença se reüniguèron a Ais per i proclamar sa fidelitat a la Rèina. D'impòsts foguèron votats per reünir una armada e d'ambaissadas foguèron mandats dins lo nòrd d'Itàlia per i trobar de renfòrç (Florença, Gènoa, Savòia...). En febrier de 1382, aquela fervor èra pereu presenta a Niça. Enfin, lei vilas assaièron de formar una union larga, es a dire integrant au mens Arle, Marselha, Ais e Niça, per menar lo combat. Pasmens, lei tensions istoricas entre aquelei vilas demoravan fòrtas, especialament entre Marselha e lo rèsta de Provença. Francés dei Bauç, totjorn ostila a la Rèina, s'activèt tanben per empachar la liberacion de son adversari.

Lei relacions amb Loís d'Anjau

La chausida de Loís d'Anjau coma eiretier de la Rèina Joana èra pas fòrça populara en Provença. D'efiech, en 1368, aqueu prince aviá assaiat de conquistar militarament lo Comtat. Amb una armada de rotiers comandada per Du Guesclin, aviá pilhat una partida dei regions occidentalas e centralas dau país. En particular, Tarascon e Arle avián subit de sètges durs e de combats acarnats foguèron necessaris per liberar Tarascon de la preséncia francesa en novembre de 1369. La patz foguèt restablida lo 11 d'abriu de 1371. Per amaisar aquela ostilitat, lo papa Clement VII prepausèt ai Marselhés de desplaçar sa cort dins la vila coma assegurença deis intencions pacificas de Loís.

Aqueu darrier arribèt a Avinhon lo 22 de febrier de 1382. Comencèt de reünir una armada per conquistar lo Reiaume de Nàpols. Regardant Provença, preferiguèt negociar, probablament sota lei conseus dau papa. Obtenguèt de respònsas favorablas d'Arle e de Marselha. En revènge, leis autrei vilas marquèron son oposicion. Se reüniguèron a l'entorn d'Ais que prepausèt de formar una « union per l'onor de la Rèina, la proteccion e la defensa de la patria ». Aquò marquèt la creacion de l'Union d'Ais. En causa de sei desacòrdis amb leis autrei vilas, principalament per de questions de taxacion, Marselha refusèt de la jonhér. Au contrari, comencèt de mobilizar de mejans militars per l'expedicion de Loís en Itàlia.

Lo refús marselhés suscitèt de questions dins d'autrei vilas qu'esitèron sus la posicion d'adoptar. En març e abriu, la propaganda e leis esfòrç diplomatics dei Francés li permetèron de marcar de ponchs. Pasmens, leis adversaris de Loís d'Anjau prenguèron l'avantatge. Dins aquò, Loís d'Anjau voliá pas d'una guèrra en Provença qu'auriá menaçat sei linhas de comunicacion après son passatge en Itàlia. Proclamèt donc son intension de liberar la Rèina Joana e de pas interferir dins lo govèrn de Provença avans sa mòrt. Puei, se dirigiguèt vèrs la peninsula.

Lo refús de Loís d'Anjau per l'Union

Rapidament après la partença de Loís d'Anjau en Itàlia, l'Union se considerèt coma l'autoritat legitima. Organizèt tanben de tropas per liberar la Rèina e ordonèt tornarmai la reünion deis Estats de Provença. Aquò entraïnèt d'incidents amb Marselha. En parallèl, lo partit deis adversaris de Loís se renforcèt. L'Union assaièt de convéncer lei comunautats encara indecisas e mandèt una ambaissada a Nàpols. Pasmens, aqueu còp, èra per parlar amb Carles III de Duràs. Aqueu darrier aviá assassinat la Rèina lo 22 de setembre de 1382.

Dins aquò, Carles capitèt de presentar lo murtre coma un decès naturau. Convencut d'aver un partit fòrt en Provença, i nomèt un senescau lo 16 de novembre de 1382. Enterin, lei carlistas – sei partisans – avián pres l'avantatge dins plusors vilas, en particular Tolon e Niça. Clement VII prononcièt l'interdich sus Ais mai aquò aguèt pauc d'efiech. Aprofichant lo Grand Esquisma, totei lei vilas menaçadas per la papautat d'Avinhon jonhèron lo camp d'Urban VI. Ansin, au començament de 1383, lei vilas ostilas a Loís d'Anjau èra lèstas a combatre en favor de Carles de Duràs. En fàcia, Marselha demorèt dins lo camp dau prince francés. Puei, lei tensions ancianas entre Marselha e leis autrei vilas provençalas alimentèron rapidament la guèrra que se generalizèt pauc a pauc entre febrier e abriu de 1383.

Debanament

Lei combats navaus

Au començament de la guèrra, Marselha dispausava d'una flòta de guèrra superiora a l'ensemble dei flòtas assembladas deis autrei pòrts provençaus. De mai, lo camp anticarlista èra sostengut per d'autrei pòrts importants coma l'Illa-Sant-Geniès e Antíbol. Dins lo camp carlista, lei pòrts principaus èran Tolon, Ieras e Niça. Lo camp anticarlista aviá donc una superioritat navala clara. Pasmens, aquela supremàcia foguèt en partida contestada. D'efiech, lo potenciau navau marselhés foguèt reduch per lo mandadís de 15 galeras en Itàlia per ajudar dirèctament Loís d'Anjau. Ansin, leis ambicions maritimas deis anticarlistas se limitèron donc a gardar lo contacte amb Antíbol. Menar d'incursions còntra lei linhas d'avitalhament enemics, tant terrèstras que maritimas, ò blocar Tolon ò Ieras èran tanben de possibilitats mai la manca de mejans demorèt totjorn un problema. En fàcia, per lei carlistas, lo mantenement de liasons maritimas èra una causa importanta en vista de gardar un liame entre Ais e Niça.

La premiera partida dau conflicte foguèt donc agitada sus la mar. Lei combats vertadiers comencèron a la fin de 1383, a l'iniciativa dei carlistas. En octòbre, una flòta carlista de cinc naviris ataquèt de naviris dins la region de Marselha. Menèt una segonda ataca en novembre que li permetèt de pilhar la Provença Occidentala e de capturar doas galeras. Pasmens, au retorn vèrs Niça, una partida de la flota carlista tombèt dins una emboscada marselhesa e perdiguèt una galera. En 1384, lei combats s'arrestèron tornarmai car Marselha serviguèt de basa a una flòta importanta (20 naviris) a destinacion d'Itàlia. Aquela esquadra trebolèt lo comèrci de Niça de decembre de 1383 a març de 1384.

Pasmens, coma en 1383, après la partença d'aquela flòta, lei carlistas tornèron prendre l'ofensiva en mar. En julhet de 1384, una flòta de 5 naviris e de 12 barcas armadas menacèt lo pòrt de Boc e bloquèt lo comèrci entre Arle e Avinhon. Gardèron lo contraròtle dau sector durant quauquei setmanas mai de marins de l'Illa-Sant-Geniès capturèron una de sei galeras. Après aquelei combats, leis operacions navalas venguèron pus raras. Au finau, leis operacions navalas foguèron limitadas durant tot lo conflicte e aguèron pauc de consequéncias sus son debanament.

Lo periòde d'equilibri entre lei dos camps (1383-1384)

La guèrra terrèstra comencèt en març de 1383, principalament a l'iniciativa de l'Union. Lo plan dei carlistas seguissiá tres aisses. Premier, volián eliminar lei pòchis angevinas, coma Lambesc, dins lei regions onte l'Union èra majoritària. En parallèl, assaièron d'isolar Marselha en ocupant de ponchs permetre de blocar sei comunicacions amb seis aliats, especialament Illa-Sant-Geniès. Enfin, menèt d'atacas per establir de liasons pus establas entre lei zònas occidentalas e orientalas tengudas per lei carlistas (ataca de Tolon còntra Cuers). De son caire, Niça ataquèt Antíbol e Vença.

Aquelei projèctes mau capitèron largament en causa de la resisténcia deis anticarlistas. De mai, lei Marselhés reconquistèron Castèunòu dau Martegue per restablir sei liasons amb Illa-Sant-Geniès. Puei, rompèron lo sètge de Ceiresta menat per lei tropas sextianas. A partir de junh, decidèron d'atacar Ais. Per aquò, ataquèron e prenguèron Ròcavaira e Boc. En parallèl, au nòrd, una armada francesa, comandada per lo senescau de Bèucaire, prenguèt Malamòrt, Peiròla e Sant Canat. Aquò permetèt ai Francomarselhés de començar lo sètge dirècte d'Ais. Pasmens, èran pas pron nombrós per organizar un blocus complèt e lo sètge foguèt abandonat lo 20 d'aost. L'armada francesa se retirèt vèrs Lançon que resistiguèt victoriosament. De son caire, l'armada marselhesa contunièt de redurre de castèus carlistas. En despiech de sei dificultats, l'Union obtenguèt un succès diplomatic important amb lo raliment de Tarascon. De mai, lo conflicte afebliguèt lo partit de Loís d'Anjau en Itàlia car plusors combatents provençaus quitèron son armada per s'entornar dins lo Comtat.

En octòbre de 1383, Niça arrestèt una importanta ataca dau vescòmte de Talard que menacèt brèvament la vila ela meteissa. En 1384, l'intensitat deis operacions demeniguèt car lei dos camps èran minats per de problemas financiers. En plaça deis accions militaras, lei carlistas utilizèron donc puslèu la diplomacia e lo complòt. Aprofichant l'existéncia de partits carlistas importants dins certanei vilas, assaièron de prendre Arle, Selon e Grassa. Pasmens, la reaccion deis anticarlistas entraïnèt la revirada d'aqueleis insureccions. Dins lo centre, lei carlistas enregistrèron quauquei succès mai foguèron finalament batuts a Soliès. De son caire, leis armadas angevinas assaièron tornarmai de prendre Lançon que resistiguèt. Ansin, en 1384, lei posicions evolucionèron pas e lei dos camps comencèron de negociacions.

Iniciadas a la fin de 1383, aquelei discussions foguèron malaisadas en causa de l'ostilitat persistenta au sen de l'Union còntra Loís d'Anjau. Lei demandas d'indemnitats financieras de la papautat d'Avinhon, qu'aviá engatjat de mercenaris, compliquèron tanben la conclusion d'un acòrdi. Pasmens, en 1384, lo blocatge militar favorizèt lei partisans d'una trèva. Aquò foguèt trebolat per l'anóncia de la mòrt de Loís d'Anjau lo 21 de setembre de 1384. D'efiech, la papautat refusèt desenant tot acòrdi e lei carlistas esperèron l'arribada de renfòrç mandats per Carles III de Duràs.

L'isolament de l'Union

La mòrt de Loís d'Anjau reglèt pas lo conflicte. Au contrari, aguèt l'efiech opausat en aumentant lo nombre de menaças còntra l'Union que trobèt ges d'aliat eficaç. Ansin, dins lo nòrd, un conflicte entre lo Ducat de Savòia e lo Marquesat de Saluças, a prepaus de vilatges cedits en 1348 per la Rèina Joana, menèt subretot a la conquista de plusors castèus provençaus per Savòia a l'entorn de Barcilona. Pus grèu per Provença, lo rèi Carles VI de França èra un deis eiretiers potenciaus de Loís d'Anjau. Enfin, la papautat, desirosa de reconquistar son influéncia en Provença, èra fòrça ostila a l'Union. Financèt donc lo partit de Maria de Blois, la veuse de Loís, que defendiá lei drechs de son fiu, Loís II d'Anjau.

En abriu de 1385, venguèt clar que Carles de Duràs, preocupat per la succession de Loís I^èr d'Ongria, aviá pas l'intencion de mandar de renfòrç importants en Provença. L'Union mandèt donc d'ambaissadas au rèi de França per assaiar de conclure una trèva permetent de respectar leis interès de Carles VI e de Carles de Duràs en Provença. Aquò èra perilhós car permetiá au rèi de França de desvolopar sei revendicacions. Pasmens, permetiá d'alunchar aquelei dau papa Clement VII e de Maria de Blois. Ansin, durant son intrada oficiala a París, l'enfant de Maria de Blois foguèt unicament presentat coma rèi de Sicília.

Finalament, per defendre mielhs leis interès de son fiu, Maria de Blois decidèt d'anar dirèctament en Provença. Obtenguèt aisament lo raliment dei Marselhés. De mai, lo papa Clement VII èra còntra una preséncia francesa dirècta dins lo Comtat. Contunièt donc de sostenir Maria. Per mostrar son oposicion ai volontats dau rèi Carles VI, Maria autorizèt quauqueis incursions militaras dins la region d'Ais. Susprenguèron lei carlistas qu'esperavan pas una represa dei combats. Aquò demeniguèt mai lo partit de Loís II mai minèt la fisança dei carlistas en lo rèi de França. En setembre-octòbre de 1385, l'Union negocièt donc dirèctament una trèva novèla amb Maria. Puei, l'Union rompèt sei discussions amb Carles VI qu'insistiguèt pas.

La « lònga trèva » e la fin de l'Union

De novembre de 1385 a junh de 1387, leis operacions militaras foguèron limitadas per la signatura d'una trèva entre Maria de Blois, l'Union e lei vilas fidèlas a la Rèina Joana. Aqueu periòde veguèt la desintegracion progressiva de l'Union, iniciada tre setembre-octòbre de 1385 per lo raliment de vilas neutras coma Torvas (30 d'aost), Dinha (18 de setembre) e subretot Arle (novembre). Ansin, se l'Union gardava sei posicions, lo camp angevin vesiá sei posicions renforçadas. De mai, se lei combats dirèctes entre lei diferents camps demorèron raras, i aguèt de combats còntra lei mercenaris menats dins la region dins lo corrent deis annadas precedentas. D'efiech, en l'abséncia de pagaments regulars, avián començat de pilhar la region. Enfin, dins leis Aupilhas, de combats aguèron luòc en causa d'un conflicte entre Clement VII e Ramon de Turena.

En 1386, Maria de Blois contunièt sa politica de raliment dei comunautats neutres : Castelana (15 de fevrier), La Breula (9 de març), Mostiers (11 d'abriu), Grassa (15 de mai), Anòt (12 de junh) e Sisteron (24 de junh). Per aquò, acceptèt de mantenir ò d'aumentar lei privilègis d'aquelei vilas. A la fin de junh de 1386, la màger part dei vilas fidèlas a la Rèina Joana aviá acceptat la mòrt de la sobeirana e jurat fidelitat a Loís II. En parallèl, Maria de Blois legitimèt mai sa posicion en crompant la partença de plusors companhiás de mercenaris. Aquò foguèt pas totjorn simple car lei caps avián en realitat sovent una autoritat limitada sus sei tropas. Pasmens, pauc a pauc, lei tropas estrangieras abandonèron lei castèus ocupats e lei donèron ais òmes dau papa ò de Maria. Aquela evacuacion èra largament acabada en mai de 1387.

A partir de mai de 1386, foguèt lo torn de l'Union ela meteissa de negociar son raliment. D'efiech, abandonadas per la cort de Nàpols, demobilizadas per la pausa militara e mesas en dificultat per de mesuras de blocus economic, l'Union conoguèt de trèbols intèrnes. Aquò entraïnèt donc sa fragmentacion progressiva que s'accelerèt amb lo començament de negociacions individualas entre sei membres e lo partit angevin. De mai, lo raliment de Torvas aviá complicat lei comunicacions entre Ais, Tolon e Niça. Pasmens, la desintegracion de l'Union foguèt alentida per la transmission lenta de l'anóncia de la mòrt dau rèi Carles III. D'efiech, en febrier de 1386, lo rèi foguèt victima d'un complòt organizat per de vassaus ongrés. Pasmens, en certaneis endrechs, l'informacion arribèt pas avans aost de 1387. Lei negociacions vertadieras comencèron en junh de 1386 entre Maria e l'Union qu'assaièt de presentar una posicion unida. En parallèl, Ais mandèt de diplomatas a Nàpols per obtenir de renfòrç mai lo Reiaume èra incapable de mandar d'ajuda. Finalament, lo 12 de junh de 1387, lei discussions s'acabèron amb un acòrdi de somission de l'Union.

Lo raliment de la Provença Occidentala

De julhet de 1387 a setembre de 1388, lei trèbols contunièron en Provença car l'aplicacion de l'acòrdi de somission de l'Union foguèt complèx. Dins la vila d'Ais, tres temptativas d'insureccion carlista aguèron luòc (28 de junh, 2 de julhet e 3 d'aost). Alentiguèron fòrça la reconoissença de l'autoritat de Loís II sensa la comprometre. Pasmens, aquò favorizèt la somission dei vilas de Provença Centrala coma Draguinhan (14 de julhet) e Frejús (12 d'aost). Lo rèsta dei castrums locaus leis imitèt lo 7 de setembre. Lo meteis jorn, Ais ratifiquèt enfin l'acòrdi dau 12 de junh (en cambi de privilègis suplementaris). Puei, Tarascon e Sant Maissemin, lei doas darrierei vilas carlistas en Provença Occidentala e Centrala, se someteguèron en novembre.

La dedicion de Niça

Article detalhat: Dedicion de Niça.

En 1388, lo partit angevin s'ocupèt de redurre lei pòchis de resisténcia carlista coma Mairarga. Pasmens, lei combats principaus aguèron desenant luòc a l'èst dins la region de Niça onte lei carlistas avián mantengut sei posicions. Mai leis Angevins poguèron pas i mandar de fòrças importantas avans julhet car una represa dei combats entre Clement VII e Ramon de Turena necessitèt de dirigir de tropas vèrs Avinhon. Finalament, en julhet, una armada menada per lo senescau Jòrgi de Maria assetjèt Niça durant un mes. Obtenguèt la somission de la vau bassa de Var mai, victima de problemas financiers, deguèt rapidament se retirar.

Au contrari deis autrei vilas importantas de Provença que se someteguèron en cambi de la confiermacion de sei privilègis – e sovent de quauqueis avantatges suplementaris – leis elèits niçards èran fòrça ostils au partit angevin. De mai, Joan Grimaldi, lo cap principau dei fòrças niçardas, aviá conquistat d'avantatges fòrça importants gràcias ai combats en ocupant lei tèrras de plusors senhors angevins. Coma reconóisser l'autoritat de Loís II auriá significat restituïr aquelei tèrras, Joan Grimaldi èra pauc enclin a negociar. Grimaldi negocièt donc lo raliment de Niça e sa region au còmte Amedèu VII de Savòia en cambi de la confiermacion deis aquisicions territòrialas carlistas.

Lei discussions comencèron probablament tre l'estiu de 1387 e foguèron alentidas per lei dificultats juridicas d'una tala operacion dins lo drech feudau. Lei carlistas de Niça deguèron obtenir l'autorizacion de l'Ostau de Duràs (qu'aviá perdut lo contraròtle de Nàpols) e demandar elei meteissei lo raliment de la region a Savòia. Foguèt tanben necessari de cercar de liames genealogics entre lo còmte de Savòia e lei còmtes de Provença. Enfin, fauguèt anonciar l'eveniment ai poissanças dau periòde, especialament au papa e au rèi de França. Dins aquò, l'ofensiva angevina de julhet de 1388 e sa revirada precipèt l'acòrdi finau. L'abséncia d'interès de Carles VI après sa revirada diplomatica de 1385-1386, la feblessa dau papa e l'impossibilitat per leis Angevins de batre militarament Savòia entraïnèt l'acceptacion de la dedicion que foguèt formalizada lo 28 de setembre de 1388. Formalament, Provença e Savòia demorèron en estat de guèrra fins a un acòrdi generau signat en 1419 mai i aguèt pas d'operacion militara.

Consequéncias

La guèrra de l'Union d'Ais aguèt de consequéncias economicas catastroficas per Provença, especialament per sei regions occidentalas, que foguèt roïnada per lei combats e per la preséncia de mercenaris. Aquò agravèt lo declin dau Comtat qu'èra ja estat tocat per d'autrei guèrras civilas durant lo sègle XIV. Lo redreiçament foguèt lòng e aguèt pas luòc avant lo rèine dau Rèi Rainier (1434-1480). De mai, au nivèu territòriau, la dedicion de Niça èra una pèrda significativa. Au nivèu politic, la segonda dinastia angevina de Provença accelerèt lo raprochament dau Comtat amb França. Ansin, Provença sostenguèt lo camp francés durant la Guèrra de Cent Ans (1337-1453). Puei, aqueu raprochament favorizèt la presa de contraròtle dau Comtat per lo rèi Loís XI en 1481. Per aquelei rasons, la Guèrra de l'Union d'Ais es sovent considerada coma lo començament dau declin definitiu dau Comtat de Provença independent.

Annèxas

Liames intèrnes

• Comtat de Provença.
• Dedicion de Niça.
• Ostau d'Anjau-Sicília.

Bibliografia

• (fr) Marie-Nicolas Bouillet e Alexis Chassang (dir.), « Charles II d'Anjou » dins Dictionnaire universel d’histoire et de géographie, 1878.
• (fr) Pál Engel, Gyula Kristó e András Kubinyi, Histoire de la Hongrie Médiévale, t. II : « Des Angevins aux Habsbourgs », Presses Universitaires de Rennes, 2008.
• (fr) Alain Venturini, « La guerre de l'Union d'Aix (1383-1388) », dins Rosine Cleyet-Michaud, Geneviève Étienne, Mireille Massot et al., 1388. La Dédition de Nice à la Savoie, Publications de la Sorbonne, 2019, pp. 35-141.