Przejdź do zawartości

stary

Przejrzana
Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: starrystarý
stary (1.1) i młody
stare (1.2) ręce
stary (1.5) dąb
stara (1.6) opona
stara (1.9) truskawka
wymowa:
IPA[ˈstarɨ], AS[stary], ?/i
podział przy przenoszeniu wyrazu: sta•ry
?/i
znaczenia:

przymiotnik jakościowy

(1.1) mający wiele lat, niemłody
(1.2) charakterystyczny dla starego (1.1) człowieka, świadczący o długim życiu
(1.3) mający wieloletnie doświadczenie
(1.4) długo istniejący, mający wieloletnią tradycję
(1.5) pochodzący z odległej przeszłości
(1.6) zniszczony w wyniku długiego używania
(1.7) nieaktualny, nieważny
(1.8) znany od dawna, a nadal aktualny
(1.9) o żywności, pokarmie: nieświeży, nienadający się do spożycia

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(2.1) pot. stary (1.1) człowiek
(2.2) pot. tylko w wołaczu, poufale: sposób zwracania się do dobrego znajomego
(2.3) pot. przełożony, szef, wojsk. dowódca[1]
(2.4) pot. ojciec, rodzic
(2.5) pot. mąż, partner

rzeczownik, forma fleksyjna

(3.1) M., B. i W. od: star
odmiana:
(1.1-4)
(2.1-4)
(3.1) zob. star
przykłady:
(1.1) Alejką szedł stary i schorowany człowiek.
(1.2) Pomimo młodego wieku, miał starą, pomarszczoną twarz.
(1.3) Wezwał na pomoc starego fachowca.
(1.4) Stare zwyczaje lokalnej ludności bardzo mnie zaciekawiły.
(1.5) Chciałbym kiedyś zwiedzić ten stary budynek.
(1.6) Ta drukarka jest stara, musimy wymienić na nową.
(1.7) Zapomniałem, że Ula się przeprowadziła, i wysłałem zaproszenie na jej stary adres.
(1.7) Nie możesz się zalogować, bo podajesz stare hasło.
(1.9) W lodówce znalazłem tylko kawałek starego sera.
(2.2) Stary, kopę lat cię nie widziałem!
(2.2) Słuchaj, stary, ale wczoraj była impreza!
(2.4) Pozbyłem się starych i mam dzisiaj wolną chatę.
(2.4) Mój stary pracuje w policji.
(2.5) Mój stary znowu wrócił wczoraj napruty jak świnia.
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) leciwy, niemłody, podstarzały, podtatusiały, postarzały, przejrzały, przekwitły, przystary, ramolowaty, sędziwy, skapcaniały, spierniczały, starawy, stareńki, starszawy, stetryczały, strupieszały, w latach, w leciech, wiekowy, zdziadziały, zesklerociały, zestarzały, zgrzybiały, zniedołężniały, zramolały; nie pierwszej młodości, w podeszłym wieku, zaawansowany wiekiem
(1.3) biegły, bywały, dojrzały, doświadczony, fachowy, kompetentny, obeznany, obyty, rutynowany, stuprocentowy, urodzony, wprawny, wyrobiony, wytrawny, zawołany, zorientowany; całą gębą, co się zowie
(1.4) akademicki, arcybanalny, banalny, klasyczny, konserwatywny, konwencjonalny, nienowy, nieoryginalny, odgrzewany, ograny, oklepany, opatrzony, osłuchany, pospolity, powszedni, przeciętny, rutyniarski, rutynowy, schematyczny, spospoliciały, spowszedniały, standardowy, stereotypowy, szablonowy, sztampowaty, sztampowy, taśmowy, tradycyjny, tuzinkowy, typowy, utarty, wyświechtany, wytarty, znany, zwyczajny, zwykły, żelazny
(1.5) dawny, długowiekowy, najdawniejszy, nieskończony, odległy, odwieczny, pierwotny, ponadczasowy, pradawny, pradziejowy, prahistoryczny, praojcowski, prastary, prawieczny, prawiekowy, prehistoryczny, przedhistoryczny, przedwieczny, starodawny, starożytny, tradycyjny, wiecznotrwały, wieczny, wiekuisty, wielowiekowy, zamierzchły, zaprzeszły
(1.6) nienowy, odrapany, podniszczony, pokancerowany, przechodzony, przenoszony, przystary, sfatygowany, starawy, szmatławy, uszkodzony, używany, wyliniały, wysłużony, wyświechtany, wyświecony, wytarty, zdewastowany, zdezelowany, zeszmacony, złachany, złachmaniony, zniszczony, znoszony, zużyty
(1.7) anachroniczny, antyczny, archaiczny, dawny, kopalny, muzealny, nieaktualny, niedzisiejszy, niemodny, nienowoczesny, niewspółczesny, pachnący naftaliną, przebrzmiały, przedpotopowy, przestarzały, przeżytkowy, przeżyty, retro, sędziwy, starej daty, starodawny, staromodny, staroświecki, starożytny, średniowieczny, wczorajszy, wiekowy, zabytkowy, zacofany, zdezaktualizowany; nadszarpnięty zębem czasu, z innej epoki
(1.9) nadgniły, nadpsuty, nieapetyczny, niesmaczny, nieświeży, podgniły, pogniły, popsuty, pozieleniały, przestały, przeterminowany, rozkisły, sfermentowany, skisły, skwaśniały, sparciały, sparszywiały, spleśniały, zepsuty, zgniły, zgorzkniały, zjełczały, zleżały, zzieleniały
(2.1) emeryt, niemłody, osoba starsza, senior, starszy, starzec, wiekowy; pogard. antyk, chudziak, dziad, dziadyga, dziadzisko, grat, matuzal, matuzalem, piernik, próchno, pryk, ramol, rupieć, sklerotyk, staruch, stary grzyb, suchotnik, szkielet, tetryk, truchło, wrak, zgred; chodzący kościotrup, żywy kościotrup
(2.2) bliski, brach, druh, kamrat, kolega, koleszka, koleś, koleżka, komiliton, kompan, kum, kumoter, kumpel, partner, pobratymiec, powiernik, przyjaciel, rogatnik, towarzysz, współtowarzysz, ziom, ziomek; brat łata, bratnia dusza, równy gość, super brat, swój chłop
(2.3) administrator, boss, dyrektor, gestor, kierownik, koordynator, menedżer, naczelnik, pryncypał, przełożony, szef, zarządca, zwierzchnik
(2.4) ojciec, ojczysko, starszy, tata
(2.5) małżonek, mąż, mężulek, mężuś, mężysko, nowożeniec, oblubieniec, papa, ślubny, współmałżonek, żonkoś; brzydsza połowa, dozgonny towarzysz, druga połowa, głowa rodziny, gorsza połowa, partner życiowy, żonaty mężczyzna
antonimy:
(1.1) chłopięcy, cielęcy, dzieciak, dziecinny, gówniarski, infantylny, małoletni, młodociany, młody, młodzieńczy, niedojrzały, niedorosły, nieduży, nieletni, niepełnoletni, pacholęcy, smarkaczowaty, smarkaczowski, smarkatowaty, smarkaty, szczeniacki, szczeniakowaty, szczenięcy, sztubacki, uczniacki; w wiośnie życia
(1.3) amator, cienki bolek, debiutant, dętka, dyletant, frajer, ignorant, niedouk, nieuk, nowicjusz, początkujący, zielony
(1.4) dzisiejszy, modny, niebanalny, nietradycyjny, nowoczesny, współczesny
(1.5) aktualny, dzisiejszy, gorący, modny, niedawny, nowy, ostatni, świeży, współczesny
(1.6) niewysłużony, niezużyty, nowy, świeży
(1.7) aktualny, obecny, teraźniejszy, bieżący, ważny, obowiązujący
(1.9) świeży, ważny, zdatny
(2.1) dzieciak, dziecko, młodzian, młodzieniaszek, młodzieniec, młodzik; pogard. efeb, gołowąs, młokos, niedorostek, smarkacz, wyrostek
(2.2) nieprzyjaciel, obcy, wróg, zdrajca; książk. wiarołomca
(2.3) podwładny, pracobiorca, pracownik, zatrudniony
(2.4) mama, mamusia, mamuśka, mateczka, mateńka, matka, stara
(2.5) baba, kobieta, kobita, magnifika, małżonka, mężatka, oblubienica, penelopa, połowica, stara, ślubna, współmałżonka, żoneczka, żonusia; dozgonna towarzyszka, druga połowa, kapłanka domowego ogniska, kapłanka rodzinnego ogniska, lepsza połowa, ładniejsza połowa, pani domu, partnerka życiowa, strażniczka domowego ogniska, strażniczka rodzinnego ogniska
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. starość ż, starzec m, staruszek m, staruszka ż, starowina ż, starowinka ż, starszyzna ż, starosta mos, starówka ż, staroć ż/mrz
forma żeńska stara ż
przym. starczy, stareńki
przysł. staro
czas. starzeć się ndk., postarzać dk.
związki frazeologiczne:
człowiek starej datystary, ale jarystary kawalerpannastary malutkistara malutkastary piernikstary grzybstary ramolstare pudłostare próchnoStary Testamentstary duchemstara biedastara gwardiastara wiarastara śpiewkastara piosenkastarszy panstarsza panistary jak światStary Kontynentstary koństary lisstary wróbelstary wygastary wyjadaczstary znajomyna starych śmieciachkalendarz starego stylustare miastostarszy kapralstarszy oficerstarszy podoficerstarszy sierżantstarszy sierżant sztabowystarszy szeregowyidzie starym torembiegnie starym toremtoczy się starym toremdrzeć się jak stare prześcieradłorozdzierać się jak stare prześcieradłoemeryturarenta ze starego portfelanajstarszy zawód światana stare latapanie starszypo starej znajomościstare kątystarsze pokoleniemocz starego pawianaw starym piecu diabeł palistara miłość nie rdzewiejestarszy brat mięso kraje, a młodszy obieramłody może umrzeć, a stary musii na starym krzaku róże kwitnądwie rzeczy nie do rzeczy: młodego o radę pytać, a starego o krótką odpowiedźmłodym będąc, pomnij, że starym zostaniesznie przesadza się starych drzewstarego wróbla nie złapiesz na plewynowe idzie, stare jedzie
etymologia:
prasł. *starъniemłody, stały < prasł. *statistanąć, unieść się
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. Stanisław Wędkiewicz, Z polskiej gwary żołnierskiej, „Język Polski” nr 5/1920, s. 154.
wymowa:
znaczenia:

przymiotnik

(1.1) stary
odmiana:
(1.1) st. wyższy staršy; st. najwyższy nejstaršy
przykłady:
(1.1) dom za starych luźidom starców
(1.1) Gaž jo był 2 lěśe stary, jo jogo nan wumrěł.Gdy miał 2 lata, umarł jego ojciec. (Wikipedia)
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
(1.1) młody
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:
wymowa:
znaczenia:

przymiotnik

(1.1) stary
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
(1.1) młody
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła: