zevî

Binêre herwiha: zêvî û zevi

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /zɛˈviː/
Deng (Bidlîs)
Kîtekirin: ze·vî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zevî	zevî
Îzafe	zeviya	zeviyên
Çemandî	zeviyê	zeviyan
Nîşandera çemandî	wê zeviyê	wan zeviyan
Bangkirin	zeviyê	zeviyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zeviyek	zeviyin
Îzafe	zeviyeke	zeviyine
Çemandî	zeviyekê	zeviyinan

zevî mê

(çandinî) erdê çandinê,
axa ku dexlûdan (genim / ceh û hwd) lê tê çandin:
zeviyeke çandî, zeviyeke kêlayî, zeviyeke dirûyî / dirûtî
- Adar go: - Dilê min mêrg û zevî
  Xezalê, canê, kuda direvî...
  Hergê bilbilî, ez - gula kezî,
  Gulê dihêlî, kuda dibezî... — (Fêrîkê Ûsiv: Dengê Şero)
(berfirehkirî) erd, ax, zemîn, telan
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: زه‌ڤی‎
kurdî-krîlî: зәви

Herwiha

zêvî
(Reşwî) zevi

Têkildar

Jê

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *dʰéǵʰōm (“ax, erd”). Hevreha soranî زه‌وی‎ (zewî), kurdiya başûrî zeẅi, hewramî zemîn, farisî berê زمی‎‎ (zemî) û niha زمین‎ (zemîn), pehlewî zemîg, osetî зӕхх (zæxx), avestayî 𐬰𐬆𐬨‎ (zəm) û 𐬰𐬃‎ (zā̊), sanskrîtî ज्मः (jmáḥ) û क्षम् (kṣám), latviyayî zeme, lîtwanî žẽmė, çekî země, slovakî zem, polonî ziemia, bulgarî земя́ (zemyá) rûsî земля́ (zemlyá), latînî humus, yûnaniya kevn χθών (khthṓn), toxarî B keṃ, toxarî tkaṃ, hîtîtî 𒋼𒂊𒃷 (te-e-kán /tēkan/), albanî dhe. Cotrehê zemîn.

Ji heman rehî herwiha peyva proto-hindûewropî *ǵʰm̥mṓ (mirov, mêr, "axî, kesên ji axê çêbûyî") ku serekaniya peyvên bi wateya mirov yan mêr yên hinek zimanên hindûewropî ye, bo nimûne: latînî hemō û homō (bidin ber latînî humus anku ax, zevî, erd), lîtwaniya kevn žmuõ û lîtwaniya nû žmogùs, inglîziya kevn guma.

Bo diyardeya çêkirina peyvên bi wateya mêr, mirov ji peyvên bi wateya ax, erd bidin ber îbranî אדם (adám: mêr, mirov, benîadem, ademîzad) û אדמה (adamá: ax, erd, zevî).

Çavkanî:

Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
Kloekhorst, Alwin (2008): Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 5), Leiden, Boston: Brill.
Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em

Bi zaravayên din

Soranî: zewî, zewîn, kêlge
Zazakî: zimê, zemîn, hêga
Hewramî: zemîn

Werger

Afrîkansî: veld → af
Akadî: 𒀀𒊮 n (eqlu), 𒀀𒃼 n (ugāru)
Albanî: arë → sq
Almanî: Feld → de nt, Acker → de n, Weide → de m, Esch → de n, Flur → de m, landwirtschaftliche Nutzfläche m, Trade m, Weideland → de nt, Ackerland → de nt
Andî: хур
Aramî: חקלא‎ n (ḥaqlā)
Nahwatliya klasîk: milli, cuemitl

Siryaniya klasîk: ܚܩܠܐ‎ n (ḥaqlā)
Avarî: хур (χur)
Başkîrî: баҫыу (baθïw), көтөүлек (kötöwlek)
Bayerî: Foid, Föjd
Bulgarî: ни́ва → bg m (níva)
Conxayî: ཞིང (zhing)
Çamicuroyî: pawa
Çekî: pastvina → cs m, pole → cs nt
Çerokî: ᏠᎨᏏ (tlogesi)
Çeyenî: ho'eo'o
Çînî:
Dunganî: тан (tan)

Mandarînî: 田 → zh (tián), 田野 → zh (tiányě)
Çuvaşî: уй (uj)
Danmarkî: mark → da g, ager → da g
Endonezyayî: ladang → id
Erebiya başûrî ya kevn: 𐩢𐩤𐩡‎ n, 𐩯𐩱𐩵‎ n
Erebî: حَقْل‎ n (ḥaql), ضَيْعَة‎ m (ḍayʿa)
Erebiya misrî: حقل‎ n (ḥaql)
Ermenî: դաշտ → hy (dašt), հանդ → hy (hand), արտ → hy (art)
Esperantoyî: kampo
Estonî: väli, põld → et, nurm
Etiyopiya klasîk: ፂዖት m (ṣ́iʿot), ገራህት n (gäraht)
Fenîkî: 𐤔𐤃‎ n (šd)
Fînî: laidun → fi, pelto → fi, vainio → fi
Fransî: champ → fr n
Gaelîka skotî: achadh n, blàr n, dail m, magh n, mìn n, raon n
Galîsî: leira n, agro n, terreo → gl n
Galoyî: tio n
Galûrîsî: campu
Gotî: 𐌰𐌺𐍂𐍃 n (akrs)
Gurcî: ველი (veli)
Holendî: veld → nl nt, akker → nl nt, wei → nl m, weide → nl m, weiland → nl nt
Îbranî: שָׂדֶה‎ → he n (sadé)
Îngilîziya kevn: æcer n
Îngilîziya navîn: feeld
Îngilîzî: field → en
Îrlendî: páirc → ga m, gort n, garraí n, fál n
Îtalî: campo → it n
Îvatanî: takey
Îzlendî: akur → is n
Japonî: 畑 → ja (はたけ, hatake), 耕地 → ja (こうち, kōchi)
Katalanî: camp → ca n
Kîkûyûyî: mũgũnda 3
Koreyî: 밭 → ko (bat)
Kornî: gwel n
Latînî: campus, ager → la n
Latviyayî: lauks → lv n
Lîtwanî: laukas n
Lueyî: ᦺᦣᧈᦓᦱ (hay¹naa)
Mòçenoyî: vèlt nt
Makedonî: ни́ва m (níva), по́ле nt (póle), па́сиште nt (pásište)
Mançûyî: ᡠᠰᡳᠨ (usin)
Maorî: whīra, pātiki
Mecarî: mező → hu
Misrî:

(ꜣḥt m),

(sḫt m),

(jꜣdt m)
Normandî: clios n, cllos n, courti n
Norwecî:
Norweciya bokmålî: åker → no n
Ojibweyî: gitigaan
Osmanî: تارلا‎ (tarla)
Polonî: pastwisko → pl nt, pole → pl nt
Portugalî: campo → pt n, terreno → pt n
Romanyayî: câmp → ro
Rusî: па́стбище → ru nt (pástbišče), по́ле → ru nt (póle)
Samiya bakurî: bealdu
Sanskrîtî: क्षेत्र → sa nt (kṣetra)
Sardinian:
Sardînî: campu

Sardînî: campu
Sassarîsî: gampu
Sirboxirwatî:
Kirîlî: па̏шња̄к n, по̏ље nt

Latînî: pȁšnjāk → sh n, pȍlje → sh nt
Slaviya kevn:
Kirîlî: полѥ nt (polje)
Slovenî: pašnik n, polje → sl nt
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: pólo nt
Spanî: campo → es n
Sûmerî: 𒀀𒊮 (ašag), 𒀀𒃼 (agar)
Swabî: Fäld
Swahîlî: shamba → sw 5 an 6
Swêdî: fält → sv nt, åker → sv g
Talîşî:
Talişî: دشت‎ (dašt)
Şîngazîcayî: shiunga 7 an 8
Tarifitî: iyyar n
Tayî: ทุ่ง → th (tûng), ไร่ → th (râi), นา → th (naa)
Telûgûyî: చేను → te (cēnu), పొలము → te (polamu)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⵉⴳⵔ n (igr)
Tetûmî: to'os, rai-luan, kampu
Tirkî: tarla → tr
Toxarî B: mīṣe
Ugarîtî: 𐎌𐎄 n (šd), 𐎜𐎂𐎗 n (ủgr)
Viyetnamî: ruộng → vi
Voroyî: põld
Weylsî: cae → cy n
Ximêrî: ចំការ → km (cɑmkaa)
Yidîşî: פֿעלד‎ nt (feld)
Yûnanî: αγρός → el n (agrós), λιβάδι → el nt (livádi)
Kevn: ἀγρός n (agrós)

Yûnaniya mîkenî: 𐀑𐀴𐀕𐀙 (ki-ti-me-na), 𐀀𐀒𐀫 (a-ko-ro)

Ev beşa Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.