Áraba

Áraba
	Araba (eu)
	Brasón
Localización
	42°50′00″N 2°45′00″O / 42.8333, -2.75
Estado	España
Comunidade autónoma	País Vasco
Capital	Vitoria
Contén a división administrativa	Arabako Mendialdea-Montaña Alavesa ; Cuadrilla de Aiara ; Cuadrilla de Añana ; Cuadrilla de Gorbeialdea ; Cuadrilla de Laguardia-Rioja Alavesa ; Cuadrilla de Salvatierra ; Cuadrilla de Vitoria
Poboación
Poboación	333.626 (2021) (109,85 hab./km²)
Lingua oficial	lingua castelá ; lingua éuscara
Xeografía
Superficie	3.037 km²
Altitude	650 m
Punto máis alto	Gorbeia (1.482 m)
Punto máis baixo	Laudio (130 m)
Comparte fronteira con	provincia de Burgos ; Q31844097 ; Guipúscoa ; Biscaia ; province of Navarra (en)
Organización política
Órgano executivo	Deputación Foral de Áraba
• General Deputy of Araba (en)	Ramiro González Vicente
Órgano lexislativo	Xuntas Xerais de Álava ,
Identificador descritivo
Código postal	01
ISO 3166-2	ES-VI
Código NUTS	ES211
Código INE	01
Páxina web	araba.eus

Áraba,^[1] segundo outras fontes Araba^[2]^[3] ou Álava^[4] (en éuscaro: Araba; en castelán: Álava, as dúas denominacións cooficiais),^[5] é unha das tres provincias que conforman a comunidade autónoma do País Vasco (Euskadi en éuscaro), ademais de ser unha das sete provincias da rexión histórica do País Vasco. A súa capital é Vitoria, que é tamén capital da comunidade autónoma.

A provincia ocupa unha área de 2.963 km², nos que vivían en 2007 un total de 305.459 habitantes, o que lle confería unha densidade de 103,09 hab/km². Entre as poboacións máis importantes de Áraba, á parte da capital, cómpre destacar Amurrio, Laudio, Agurain e Aiara.

Xeografía

A provincia de Áraba é a única do País Vasco que carece de costa. Ao norte limita con Biscaia e Guipúscoa, ao oeste e suroeste coa provincia de Burgos e tamén co enclave de Orduña (administrativamente de Biscaia), ao sur coa Rioxa, e ao leste con Navarra. No seu interior limita tamén coa provincia de Burgos, xa que esta posúe nela un enclave, o Condado de Treviño.

Relevo

O norte de Áraba é unha franxa montañosa con varias serras que se elevan por encima dos 1.000 m de altura, que marcan en boa medida os límites con Biscaia. Están poboadas de bosques, de tipo atlántico. Destacan as serras de Urkilla (co Aizkorri, 1544 m), Artabán, Gorbeia (1.482 no pico homónimo). Estas serras prolónganse parcialmente cara a occidente, nos límites coa provincia de Burgos: (serra Salvada, serra Garobe).

O centro do territorio, chairo, constitúe unha prolongación da Meseta Central, cunha altitude media duns 600 m. No sur sitúase a Rioxa arabesa, na conca do río Ebro, que se abre paso entre os primeiros cordais do Sistema Ibérico (serra de Toloño, serra de Cantabria, serra de Codés), nos lindes coas comunidades da Rioxa e Navarra.

Hidrografía

A maior parte do territorio arabés está incluído na conca do río Ebro, que polo sur serve, en parte, de límita coa provincia de Burgos, durante uns 100 km. Os ríos Omecillo, Bayas, Zadorra e Ayuda, son os seus principais afluentes, e únense a el pola dereita.

O noroeste da provincia, está drenado polo río Nervión e afluentes, que pertencen á vertente cantábrica.

Clima

Boa parte da provincia recibe a influencia do clima oceánico (800 mm de precipitacións, 12 °C de temperatura media), o que permite que plantas como a faia penetren até o sur. No val do Ebro, porén séntese a infliencia mediterránea.

División administrativa

Vista da Llanada de Áraba, con Vitoria no centro.

Artigo principal: Cuadrillas de Áraba.

Áraba está dividida administrativamente en sete cuadrillas (vasco kuadrilak, pl. de kuadrila):

Cuadrilla de Agurain
Cuadrilla de Aiara
Cuadrilla de Añana
Cuadrilla de Campezo-Montaña Arabesa
Cuadrilla de Laguardia-Rioxa Arabesa
Cuadrilla de Vitoria (coincide co concello de Vitoria)
Cuadrilla de Zuia

Notas

↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para arabés.
↑ Diciopedia do século 21. Isaac Díaz Pardo, Víctor F. Freixanes, Antón Mascato (edición). Do Cumio, Galaxia e do Castro. 2007. ISBN 9788482893600.
↑ Goretti Sanmartín et al. Servizo de Normalización Lingüística, Universidade da Coruña, ed. Criterios para o uso da lingua (PDF). ISBN 84-9749-199-8.
↑ Anaír Rodríguez Rodríguez, Montserrat Davila Ventura. Lingua galega: dúbidas lingüísticas (PDF). Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo. p. 102. ISBN 84-8158-266-2.
↑ Lei 19/2011, de 5 de xullo, pola que pasan a denominarse oficialmente "Araba/Álava", "Gipuzkoa" e "Bizkaia" as demarcacións provinciais chamadas anteriormente "Álava", "Guipúzcoa" e "Vizcaya"

Véxase tamén

Outros artigos

[1] Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para arabés.

[2] Diciopedia do século 21. Isaac Díaz Pardo, Víctor F. Freixanes, Antón Mascato (edición). Do Cumio, Galaxia e do Castro. 2007. ISBN 9788482893600.

[udc-3] Goretti Sanmartín et al. Servizo de Normalización Lingüística, Universidade da Coruña, ed. Criterios para o uso da lingua (PDF). ISBN 84-9749-199-8.

[4] Anaír Rodríguez Rodríguez, Montserrat Davila Ventura. Lingua galega: dúbidas lingüísticas (PDF). Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo. p. 102. ISBN 84-8158-266-2.

[5] Lei 19/2011, de 5 de xullo, pola que pasan a denominarse oficialmente "Araba/Álava", "Gipuzkoa" e "Bizkaia" as demarcacións provinciais chamadas anteriormente "Álava", "Guipúzcoa" e "Vizcaya"

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]