сыр

See also: Appendix:Variations of "sir"

Bashkir

Сыр

Etymology

Borrowed from Russian сыр (syr, “cheese”).

Pronunciation

• IPA^(key): [sɯ̞r]
• Hyphenation: сыр (one syllable)

Noun

сыр • (sır)

1. cheese

   Беҙ һөттән сыр һәм май яһайбыҙ.

   Beź höttən sır həm may yahaybıź.

   We make milk into cheese and butter.

   Кис еткәс, сыр менән макарон ашарға теләйем.

   Kis yetkəs, sır menən makaron aşarğa teləyem.

   I want to eat macaroni and cheese for dinner.

Declension

Declension of сыр (sır)

	singular	plural
absolute	сыр (sır)	сырҙар (sırźar)
definite genitive	сырҙың (sırźıñ)	сырҙарҙың (sırźarźıñ)
dative	сырға (sırğa)	сырҙарға (sırźarğa)
definite accusative	сырҙы (sırźı)	сырҙарҙы (sırźarźı)
locative	сырҙа (sırźa)	сырҙарҙа (sırźarźa)
ablative	сырҙан (sırźan)	сырҙарҙан (sırźarźan)

Belarusian

сыр

Alternative forms

• syr — Łacinka (Belarusian Latin alphabet)

Etymology

From Proto-Slavic *syrъ (“cheese”).

Pronunciation

• IPA^(key): [sɨr]

• Audio:

  (file)

Noun

сыр • (syr) m inan (genitive сы́ру, uncountable)

1. cheese (a dairy product made from curdled or cultured milk)
   • 1938 [1848], Charles Dickens, anonymous translator, Домбі і сын, Minsk: ДВБ, translation of Dombey and Son, page 119:

     Гадзін у восем зноў загучэў гонг, заклікаючы на малітву ў сталовай, дзе пасля дварэцкі распараджаўся за сталом, што стаяў ля сцяны, на якім былі хлеб, сыр і піва для тых маладых джэнтльменаў, хто не супраць быў падмацавацца.

     Hadzin u vósjem znoŭ zahučeŭ honh, zaklikajučy na malitvu ŭ stalóvaj, dzje paslja dvarecki rasparadžaŭsja za stalóm, što stajaŭ lja scjany, na jakim byli xljeb, syr i piva dlja tyx maladyx džentlʹmjenaŭ, xto nje supracʹ byŭ padmacavacca.

     [original: At eight o’clock or so, the gong sounded again for prayers in the dining-room, where the butler afterwards presided over a side table, on which bread and cheese and beer were spread for such young gentlemen as desired to partake of those refreshments.]

Declension

Declension of сыр (inan sg-only hard masc-form accent-a)

	singular
nominative	сыр syr
genitive	сы́ру sýru
dative	сы́ру sýru
accusative	сыр syr
instrumental	сы́рам sýram
locative	сы́ры sýry

References

• “сыр” in Belarusian–Russian dictionaries and Belarusian dictionaries at slounik.org
• “сыр”, in Skarnik's Belarusian dictionary (in Belarusian), based on Kandrat Krapiva's Explanatory Dictionary of the Belarusian Language (1977-1984)

Kabardian

Pronunciation

• IPA^(key): [sər]

• Audio:

  (file)

Adjective

сыр • (sər)

1. spicy

Karaim

Etymology

Derived from Arabic سِرّ (sirr).

Noun

сыр • (sır)

1. secret, mystery.

References

• N. A. Baskakov, S.M. Šapšala, editor (1973), “сыр”, in Karaimsko-Russko-Polʹskij Slovarʹ, Moscow: Moskva, →ISBN

Kazakh

Alternative scripts
Arabic	سىر
Cyrillic	сыр
Latin	syr
Yañalif	sьr

Etymology 1

Noun

сыр • (syr)

1. paint
2. (ceramics) glaze; enamel

Etymology 2

From Arabic سِرّ (sirr, “secret”).

Noun

сыр • (syr)

1. secret

Synonyms

• (secret): астыртын (astyrtyn), жасырын (jasyryn), құпия (qūpiä)

Kildin Sami

Noun

сыр (syr)

1. Alternative form of сырр (syrr)

Inflection

This noun needs an inflection-table template.

Further reading

• A. Antonova, E. Sheller (2021) “сыр”, in Саамско-русский и Русско-саамский словарь, Tromsø: UiT The Arctic University of Norway

Kumyk

Noun

сыр • (sır)

1. secret

Declension

Declension of сыр (sır)

	Singular	Plural
nominative	сыр (sır)	сырлар (sırlar)
accusative	сырны (sırnı)	сырланы (sırlanı)
dative	сыргъа (sırğa)	сырлагъа (sırlağa)
locative	сырда (sırda)	сырларда (sırlarda)
ablative	сырдан (sırdan)	сырлардан (sırlardan)
genitive	сырны (sırnı)	сырланы (sırlanı)

Possessive forms of сыр (sır)

1sg	Singular	Plural
nominative	сырым (sırım)	сырларым (sırlarım)
accusative	сырымны (sırımnı)	сырларымны (sırlarımnı)
dative	сырымгъа (sırımğa)	сырларыма (sırlarıma)
locative	сырымда (sırımda)	сырларымда (sırlarımda)
ablative	сырымдан (sırımdan)	сырларымдан (sırlarımdan)
genitive	сырымны (sırımnı)	сырларымны (sırlarımnı)
1pl	Singular	Plural
nominative	сырыбыз (sırıbız)	сырларыбыз (sırlarıbız)
accusative	сырыбызны (sırıbıznı)	сырларыбызны (sırlarıbıznı)
dative	сырыбызгъа (sırıbızğa)	сырларыбызгъа (sırlarıbızğa)
locative	сырыбызда (sırıbızda)	сырларыбызда (sırlarıbızda)
ablative	сырыбыздан (sırıbızdan)	сырларыбыздан (sırlarıbızdan)
genitive	сырыбызны (sırıbıznı)	сырларыбызны (sırlarıbıznı)
2sg	Singular	Plural
nominative	сырынгъ (sırınğ)	сырларынгъ (sırlarınğ)
accusative	сырынгъны (sırınğnı)	сырларынгъны (sırlarınğnı)
dative	сырынгъа (sırınğa)	сырларынгъа (sırlarınğa)
locative	сырынгъда (sırınğda)	сырларынгъда (sırlarınğda)
ablative	сырынгъдан (sırınğdan)	сырларынгъдан (sırlarınğdan)
genitive	сырынгъны (sırınğnı)	сырларынгъны (sırlarınğnı)
2pl	Singular	Plural
nominative	сырыгъыз (sırığız)	сырларыгъыз (sırlarığız)
accusative	сырыгъызны (sırığıznı)	сырларыгъызны (sırlarığıznı)
dative	сырыгъызгъа (sırığızğa)	сырларыгъызгъа (sırlarığızğa)
locative	сырыгъызда (sırığızda)	сырларыгъызда (sırlarığızda)
ablative	сырыгъыздан (sırığızdan)	сырларыбыздан (sırlarıbızdan)
genitive	сырыгъызны (sırığıznı)	сырларыгъызны (sırlarığıznı)
3	Singular	Plural
nominative	сыры (sırı)	сырлары (sırları)
accusative	сырын (sırın)	сырларын (sırların)
dative	сырына (sırına)	сырларына (sırlarına)
locative	сырында (sırında)	сырларында (sırlarında)
ablative	сырындан (sırından)	сырларындан (sırlarından)
genitive	сырыны (sırını)	сырларыны (sırlarını)

Further reading

• Бамматов Б.Г., editor (2013), “сыр”, in Кумыкско-русский словарь, Makhachkala: ИЯЛИ ДНЦ РАН

Nganasan

Etymology

From Proto-Samoyedic *sër. Cognate with Tundra Nenets сэрʼ (ser).

Pronunciation

• IPA^(key): [sɨr]

Adjective

сыр • (sɨr)

1. white
2. gray

Noun

сыр • (sɨr)

1. ice

References

• N. T. Kosterkina, A. C. Momde, T. Y. Zhdanova (2001) “сыр”, in Словарь нганасанско-русский и русско-нганасанский, St. Petersburg: Просвещение, →ISBN, page 160

Russian

Alternative forms

• сыръ (syr) — Pre-reform orthography (1918)

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *syrъ (“cheese”), from Proto-Balto-Slavic *sū́ˀras, from Proto-Indo-European *súHros.

Pronunciation

• IPA^(key): [sɨr]

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɨr

Noun

сыр • (syr) m inan (genitive сы́ра, nominative plural сыры́, genitive plural сыро́в, relational adjective сы́рный, diminutive сыро́к)

1. cheese

Declension

Declension of сыр (inan masc-form hard-stem accent-c) 

	singular	plural
nominative	сы́р sýr	сыры́ syrý
genitive	сы́ра sýra	сыро́в syróv
dative	сы́ру sýru	сыра́м syrám
accusative	сы́р sýr	сыры́ syrý
instrumental	сы́ром sýrom	сыра́ми syrámi
prepositional	сы́ре sýre	сыра́х syráx
partitive	сы́ру sýru
locative	сыру́ syrú

Derived terms

• сы́рник m (sýrnik)
• сы́рный (sýrnyj)
• сыр + вари́ть
  • сырова́р m anim (syrovár)
  • сыроваре́ние n (syrovarénije)
  • сырова́ренный (syrovárennyj)
  • сырова́рный (syrovárnyj)
  • сырова́рня m (syrovárnja)
• сыроде́льный (syrodélʹnyj)

Phrases

• как сыр в ма́сле (kak syr v másle)
  • как сыр в ма́сле ката́ться impf (kak syr v másle katátʹsja)
  • ката́ться как сыр в ма́сле impf (katátʹsja kak syr v másle)

Related terms

• суро́вый (suróvyj)
• сы́воротка f (sývorotka)
• сыро́й (syrój)

Descendants

• → Bashkir: сыр (sır)
• → Kazakh: сыр (syr)
• → Ingrian: sььra, siiru
• → Kildin Sami: сырр (syrr)
• → Moksha: сыр (sir)
• → Southern Altai: сыр (sïr)
• → Udmurt: сыр (syr)
• → Uzbek: sir

Adjective

сыр • (syr)

1. short masculine singular of сыро́й (syrój)

References

• Vasmer, Max (1964–1973) “сыр”, in Oleg Trubachyov, transl., Этимологический словарь русского языка (in Russian), Moscow: Progress
• Chernykh, P. Ja. (1993) “сыр”, in Историко-этимологический словарь русского языка (in Russian), 3rd edition, volume 2 (панцирь – ящур), Moscow: Russian Lang., →ISBN, page 221

Southern Altai

Etymology 1

Borrowed from Russian сыр (syr, “cheese”).

Noun

сыр • (sïr)

1. cheese

Synonyms

• быштак (bïštak, “cheese”).

References

N. A. Baskakov, Toščakova N.A, editor (1947), “сыр”, in Ojrotsko-Russkij Slovarʹ, Moscow: M.: OGIZ, →ISBN

2. Русско-Алтайский словарь 1964

Etymology 2

Compare to Kyrgyz сыр (sır, “dye, paint”)

Noun

сыр • (sïr)

1. dye, paint

Udmurt

Сыр.

Etymology

Borrowed from Russian сыр (syr).

Pronunciation

• IPA^(key): [ˈsɯ̈r]
• Rhymes: -ɯ̈r
• Hyphenation: сыр

Noun

сыр • (syr)

1. cheese

Declension

Declension of сыр (soft declension)

	singular	plural
nominative	сыр syr	сыръёс syrjos
accusative	сырез syrez	сыръёсыз syrjosyz
genitive	сырлэн syrlen	сыръёслэн syrjoslen
dative	сырлы syrly	сыръёслы syrjosly
ablative	сырлэсь syrleś	сыръёслэсь syrjosleś
instrumental	сырен syren	сыръёсын syrjosyn
abessive	сыртэк syrtek	сыръёстэк syrjostek
adverbial	сыръя syrja	сыръёсъя syrjosja
inessive	сырын syryn	сыръёсын syrjosyn
illative	сыре syre	сыръёсы syrjosy
elative	сырысь syryś	сыръёсысь syrjosyś
egressive	сырысьен syryśjen	сыръёсысьен syrjosyśjen
terminative	сырозь syroź	сыръёсозь syrjosoź
prolative	сыретӥ syreti	сыръёсытӥ syrjosyti
allative	сырлань syrlań	сыръёслань syrjoslań

Possessive forms of сыр

1st singular possessive forms of сыр

	singular	plural
nominative	сыре syre	сыръёсы syrjosy
accusative	сырме syrme	сыръёсме syrjosme
genitive	сырелэн syrelen	сыръёсылэн syrjosylen
dative	сырелы syrely	сыръёсылы syrjosyly
ablative	сырелэсь syreleś	сыръёсылэсь syrjosyleś
instrumental	сыреным syrenym	сыръёсыным syrjosynym

2nd singular possessive forms of сыр

	singular	plural
nominative	сыред syred	сыръёсыд syrjosyd
accusative	сырдэ syrde	сыръёстэ syrjoste
genitive	сыредлэн syredlen	сыръёсыдлэн syrjosydlen
dative	сыредлы syredly	сыръёсыдлы syrjosydly
ablative	сыредлэсь syredleś	сыръёсыдлэсь syrjosydleś
instrumental	сыреныд syrenyd	сыръёсыныд syrjosynyd

3rd singular possessive forms of сыр

	singular	plural
nominative	сырез syrez	сыръёсыз syrjosyz
accusative	сырзэ syrze	сыръёссэ syrjosse
genitive	сырезлэн syrezlen	сыръёсызлэн syrjosyzlen
dative	сырезлы syrezly	сыръёсызлы syrjosyzly
ablative	сырезлэсь syrezleś	сыръёсызлэсь syrjosyzleś
instrumental	сыреныз syrenyz	сыръёсыныз syrjosynyz

1st plural possessive forms of сыр

	singular	plural
nominative	сырмы syrmy	сыръёсмы syrjosmy
accusative	сырмэс syrmes	сыръёсмес syrjosmes
genitive	сырмылэн syrmylen	сыръёсмылэн syrjosmylen
dative	сырмылы syrmyly	сыръёсмылы syrjosmyly
ablative	сырмылэсь syrmyleś	сыръёсмылэсь syrjosmyleś
instrumental	сыренымы syrenymy	сыръёсынымы syrjosynymy

2nd plural possessive forms of сыр

	singular	plural
nominative	сырды syrdy	сыръёсты syrjosty
accusative	сырдэс syrdes	сыръёстэс syrjostes
genitive	сырдылэн syrdylen	сыръёстылэн syrjostylen
dative	сырдылы syrdyly	сыръёстылы syrjostyly
ablative	сырдылэсь syrdyleś	сыръёстылэсь syrjostyleś
instrumental	сыреныды syrenydy	сыръёсыныды syrjosynydy

3rd plural possessive forms of сыр

	singular	plural
nominative	сырзы syrzy	сыръёссы syrjossy
accusative	сырзэс syrzes	сыръёссэс syrjosses
genitive	сырзылэн syrzylen	сыръёссылэн syrjossylen
dative	сырзылы syrzyly	сыръёссылы syrjossyly
ablative	сырзылэсь syrzyleś	сыръёссылэсь syrjossyleś
instrumental	сыренызы syrenyzy	сыръёсынызы syrjosynyzy

References

• L. E. Kirillova, L. L. Karpova, editors (2008), “сыр”, in Удмурт-ӟуч кыллюкам, Izhevsk: Удмуртский институт истории, языка и литературы УрО РАН, →ISBN, page 620
• Yrjö Wichmann, Toivo Emil Uotila (1987) Mikko Korhonen, editor, Wotjakischer Wortschatz (Lexica Societatis Fenno-Ugricae; Volume 21) (overall work in German), Helsinki: Suomalais-ugrilainen Seura, →ISBN, →ISSN, page 223