аҡыл

Bashkir

Etymology

From Arabic عَقْل (ʕaql, “reason, mind, intellect”).

Cognate with Kazakh ақыл (aqyl), Kyrgyz акыл (akıl), Uzbek aql, Shor ағыл, Khakas ағыл (ağıl, “mind, intelligence”), etc.

Pronunciation

• IPA^(key): [ɑˈqɯ̞ɫ]
• Hyphenation: а‧ҡыл

Noun

аҡыл • (aqıl)

1. faculty of rational thinking; human reason, rational mind, intellect, intelligence

   Аҡылы бар әҙәмдәр телен тыйыр.

   Aqılı bar əźəmdər telen tıyır.

   People who have intellect will hold their tongue.

2. (practical) lesson; moral; edification; advice

   Үҙендә камил аҡыл булһа ла, ир һәр кемдән аҡыл һорар.

   Üźendə kamil aqıl bulha la, ir hər kemdən aqıl horar.

   A man will ask for advice from everybody, even if his own mind is perfect.

   (Aqmulla)

   Тәбиғәт миҙгеле кеүек, һәр ғүмер миҙгеленең дә үҙ һабағы, үҙ аҡылы, үҙ ҡыҙығы була.

   Təbiğət miźgele kewek, hər ğümer miźgeleneñ də üź habağı, üź aqılı, üź qıźığı bula.

   Just like every season of the year (lit. of the nature), each period of life has its lesson (to learn), its moral (to draw), its interest.

Declension

Declension of аҡыл (aqıl)

	singular	plural
absolute	аҡыл (aqıl)	аҡылдар (aqıldar)
definite genitive	аҡылдың (aqıldıñ)	аҡылдарҙың (aqıldarźıñ)
dative	аҡылға (aqılğa)	аҡылдарға (aqıldarğa)
definite accusative	аҡылды (aqıldı)	аҡылдарҙы (aqıldarźı)
locative	аҡылда (aqılda)	аҡылдарҙа (aqıldarźa)
ablative	аҡылдан (aqıldan)	аҡылдарҙан (aqıldarźan)

Derived terms

• аҡыллы (aqıllı)