środek

Old Polish

Alternative forms

• śrzodek

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *serdъkъ. By surface analysis, śród +‎ -ek. First attested in 1444.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɕrɔdɛk/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɕrɔdɛk/

Noun

środek m animacy unattested

1. middle, center (point roughly equidistant from the edges)
   • 1874-1891 [1444], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume XXIII, page 308:

     Swiatly srzodek lucidum centrum (qui lucidum centrum poli candore pinguis igneo aligens decoro lumine)

     [Światły śrzodek lucidum centrum (qui lucidum centrum poli candore pinguis igneo aligens decoro lumine)]

   • 1977-1980 [1471], Wanda Żurowska-Górecka, Vladimír Kyas, editors, Mamotrekty staropolskie, page 232:

     Sinu od schrzotka zyemye (haec quoque erat fossa altaris, et de sinu terrae usque ad crepidinem novissimam duo cubiti Ezech 43, 14)

     [Sinu od śrzodka ziemie (haec quoque erat fossa altaris, et de sinu terrae usque ad crepidinem novissimam duo cubiti Ezech 43, 14)]

Derived terms

noun

• pośrodek

 

preposition

• po środku

 

Related terms

adjectives

• śrzodny
• śrzodopolny

 

nouns

• środa
• śródnoc

 

preposition

• śród

 

Descendants

• Polish: środek, śrzodek, szrodek (Middle Polish)
• Silesian: strzodek

References

• Bańkowski, Andrzej (2000) “środek”, in Etymologiczny słownik języka polskiego (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “środek, śrzodek”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• śrzodek, szrodek (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish środek. By surface analysis, śród +‎ -ek.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈɕrɔ.dɛk/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔdɛk
• Syllabification: śro‧dek

Noun

środek m inan (diminutive środeczek)

1. middle, center (point roughly equidistant from the edges)

   Synonyms: centrum, połowa, rdzeń, serce

   w środku ― inside

2. middle (point in time that divides something in two roughly equal parts)

   Synonym: połowa

3. inside (internal part of something)

   Synonym: wnętrze

4. means (instrument or condition for attaining a purpose)

   Synonyms: instrument, narzędzie

5. measure (action designed to achieve some purpose)
6. agent (active power or cause or substance; something (e.g. biological, chemical, thermal, etc.) that has the power to produce an effect)

   środek czyszczący ― cleaning agent

   środek nasenny ― opiate

   środek przeciwzbrylający ― anti-caking agent

   środek przeczyszczający ― laxative

Declension

Declension of środek

	singular	plural
nominative	środek	środki
genitive	środka	środków
dative	środkowi	środkom
accusative	środek	środki
instrumental	środkiem	środkami
locative	środku	środkach
vocative	środku	środki

Derived terms

adjective

• środkowy

 

noun

• Państwo Środka
• środek cieniujący
• środek ciężkości
• środek dopingujący
• środek transportacji
• środki masowego przekazu
• złoty środek

 

verbs

• nie przebierać w środkach impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), środek is one of the most used words in Polish, appearing 67 times in scientific texts, 30 times in news, 94 times in essays, 39 times in fiction, and 18 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 248 times, making it the 215th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• środek in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• środek in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “środek”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku
• “ŚRODEK”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku, 18.10.2022
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “środek”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “środek”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “środek”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 757
• środek in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego