San Xurde
San Xurde | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Vida | |||
| Nacimientu | Kayseri, 275 | ||
| Nacionalidá | Antigua Roma | ||
| Muerte | Nicomedia y Lod, 23 d'abril de 303 (27/28 años) | ||
| Sepultura | Lod | ||
| Causa de la muerte | decapitamientu | ||
| Familia | |||
| Padre | Gerontius | ||
| Madre | Polychronia | ||
| Estudios | |||
| Llingües falaes |
griego clásico (es)  | ||
| Oficiu |
soldáu, matadragones (es) , taumaturgu | ||
| Santoral | |||
|
23 d'abril y Bright Week (en) | |||
| Creencies | |||
| Relixón | cristianismu | ||
 | |||
Xurde de Capadocia (en griegu, Γεώργιος Georgios; en siríacu clásicu, ܓܝܘܪܓܝܣ Giwargis; en llatín, Georgius) ye'l nome d'un soldáu romanu de Capadocia (na actual Turquía), mártir y más tarde santu cristianu. Atribúyese-y vivir ente 275 o 280 y el 23 d'abril de 303. Ye consideráu pariente de Santa Nina.
La so popularidá na Edá Media llevó-y a ser unu de los santos más veneraos nes distintes creencies cristianes ya inclusive —nun fenómenu de sincretismu— nes relixones afroamericanes y musulmana de Mediu Oriente especialmente Palestina onde-y llamen Mar Giries (árabe cristianu) o Al-Khader (árabe tanto cristianu como musulmán).
Vida llexendaria de Xurde de Capadocia
[editar | editar la fonte]
El cuélebre tien l'apariencia d'un guiverno.
La lleenda -posiblemente aniciada nel sieglu IV- cunta la historia de Xurde, un romanu qu'en morriendo'l so padre —Geroncio, oficial del exércitu romanu— treslladar cola so madre Policromía hasta la ciudá natal d'ésta, Lydda (actual Lod, n'Israel). Ellí, Policromía pudo educar al so fíu na fe cristiano y poco dempués de cumplir la mayoría d'edá se enroló nel exércitu. Por cuenta de el so carisma, Xurde nun tardó en xubir y, antes de cumplir los 30 años foi tribunu y comes, siendo destináu a Nicomedia como guardia personal del emperador Diocleciano (284-305).
En 303, l'emperador emitió un edictu autorizando la persecución de los cristianos por tol imperiu, que siguió con Galerio (305-311). Xurde, que recibió órdenes de participar, confesó qu'él tamién yera cristianu y Diocleciano ordenó que lu torturaren por que apostatase, anque ensin ésitu. Por ello ordenó'l so execución y foi degolláu frente a les muralles de Nicomedia el 23 d'abril de 303. Los testigos convencieron a la emperatriz Alejandra y a una anónima sacerdotesa pagana a convertise al cristianismu y xunise a Xurde nel so martiriu. Una vegada muertu, el cuerpu de Xurde foi unviáu a Lydda por que fuera soterráu.
Veneración como mártir
[editar | editar la fonte]
La historia anterior ye, nel meyor de los casos, dudosa. Sicasí, la so veneración como mártir empezó relativamente llueu. Tiénense noticies al traviés de rellatos de pelegrinos d'una ilesia construyida en Diospolis (l'antigua Lydda) nel so honor mientres el reináu de Constantín I, que se convirtió nel centru del cultu oriental a Xurde.
Escontra los años 518–530, el archidiácono y bibliotecariu Teodosio rellata que Diospolis yera'l centru del cultu de Xurde. Un pelegrín anónimu de Piacenza menta lo mesmo escontra'l 570.
La ilesia foi destruyida en 1010 y más tarde reconstruyida polos cruciaos. En 1191 y mientres la Tercer Cruzada (1189–1192), la ilesia foi destruyida de nuevu poles fuercies de Saladín. Una nueva ilesia foi alzada en 1872 y entá se caltién de pies.
Mientres el sieglu IV, la veneración al santu estender dende Palestina al restu del Imperiu Romanu d'Oriente. Nel sieglu V la so popularidá llegó a la parte occidental del imperiu.
Canonización
[editar | editar la fonte]En 494 Xurde de Capadocia foi canonizáu pol papa Gelasio I, mas incluyir xunto con «...aquellos que los sos nomes son xustamente reverenciados, pero que los sos actos namái son conocíos por Dios».
Esta afirmación nun evitaría la creación de diverses histories apócrifes sobre la so vida, delles d'elles llenes de milagros. Acordies cola Enciclopedia Católica, el testu más antiguu calteníu sobre la vida del santu atopar nel Acta Sanctorum, identificáu por estudiosos como un palimpsestu del sieglu V, «llenu d'estravagancies y maravíes más allá de cualquier credibilidá».
Escontra finales del sieglu VI, el abá irlandés Adomnanus de l'abadía de la islla d'Iona rellata dalgunes de les lleendes orientales de Xurde recoyíes pol obispu galu Arkulf nel so pelegrinaxe a Tierra Santa nel añu 680.
Nos empiezos del Islam, el santu cristianu xunióse —al traviés del sincretismu relixosu y cultural— col profeta xudíu Elías, el predicador xudíu samaritanu Phineas y el santu islámicu al-Hadr ('el verde', del árabe hadir) pa formar una figura relixosa que yera ya inda ye venerada n'Oriente Próximu.
El nome de al-Hadr ye más corrientemente trescritu como al-Khidr o al-Khadir, mientres pa la fala hispana sería más correutu al-Jadir o al-Jidr.
La historia de al-Jidr col profeta Moisés nel Corán árabe: al-Qur'an al-Karim onde se-y llama Musa atópase na azora 18, Surat al-Kahf. Ye una historia místico y gnóstico del sufismu, la ciencia esotérica del Islam.
La lleenda del cuélebre
[editar | editar la fonte]
Nel sieglu IX apaez otra popular historia: San Xurde a caballu como vencedor d'un cuélebre. Esta historia, que ye parte de La lleenda dorada, tamién ye conocida como «San Xurde y el cuélebre», y ye el probable orixe de tolos cuento de fades sobre princeses y cuélebres n'Occidente.
Tien De tenese en cuenta que la lleenda rellatar en diverses partes d'Europa (como por casu el mitu griegu de Perseo) y Asia Menor como mesma (ya inclusive nel Xapón, onde puede oldease a Xurde col dios del truenu Susano-oh, a la princesa cola doncella Kushinada y al cuélebre con Yamata-non-Orochi), asina que los detalles varien según la tradición llocal.
Esiste una tradición cristiana ortodoxa qu'asitia l'alcuentru de san Xurde col cuélebre en Beirut (El Líbanu),[1] onde ye'l santu patrón de la ciudá.
La lleenda occidental medieval empieza con un cuélebre que fai un nial na fonte qu'aprove d'agua a una ciudá. De resultes, los ciudadanos teníen d'estremar diariamente'l cuélebre de la fonte pa consiguir agua. Asina que ufiertaben diariamente un sacrificiu humanu que se decidía al azar ente los habitantes. Un día resultó escoyida la princesa local.
En delles histories apaez el rei, el so padre, pidiendo pola vida de la so fía, pero ensin ésitu. Cuando taba a puntu de ser taramiada pol cuélebre, apaez Xurde nunu de los sos viaxes (de cutiu a caballu), enfrentar col cuélebre, matar y salva a la princesa. Los estimosos ciudadanos abandonen el paganismu y abracen el cristianismu.
La historia, d'antiguo considerada verdadera, foi abandonada progresivamente. Per otra parte, pocos dulden de que contenga un ricu simbolismu relixosu, pal que se propunxeron diverses interpretaciones.
- Una antigua interpretación cristiana del mitu: Xurde sería'l creyente, el caballu blancu la Ilesia y el cuélebre representaría'l paganismu, la idolatría, la tentación y Satanás.
- Dellos historiadores llaicos consideren que la historia tien raigaños más antiguos que les cristianes. En Capadocia, como una de les primeres rexones n'adoptar al santu, pue que hubiera una integración d'elementos paganos. Un candidatu a predecesor de Xurde de Capadocia ye'l dios Sabacio, padre celestial de los frigios, conocíu como Sabazius polos romanos. Sostiense que la so imaxe a caballu arollando a una culiebra sería l'orixe de la popular imaxe de San Xurde sobre un caballu blancu.
- Per otra parte, la historia de Xurde y el cuélebre tien munchos elementos comunes col antiguu mitu griegu de la princesa etíope Andrómeda y el so salvador y posterior maríu Perseo, vencedor de la gorgona Aguamala. En dambos casos hai un cuélebre / gorgona cola so decapitación, una princesa y un pagu, nun casu'l matrimoniu, nel otru la conversión de la ciudá. Dalgunes de les lleendes sobre Xurde y el cuélebre asitien l'acción en Libia (d'antiguo, toa África del norte al oeste d'Exiptu), esto ye, l'acción en dambos casos asitiar en distantes reinos «máxicos».
- Finalmente, l'orixe podría tar nuna manifestación alternativa de Miguel Arcánxel, que ta al mandu de les huestes celestiales. N'otres pallabres, Georgius yera la encarnación o bien el avatar del Arcánxel Miguel, el comandante en xefe del exércitu de los cielos (Josué 5:13-15; Daniel 8:25, 10:13, 12:1; Zacarías 3:2; Judas Tadeo 1: 8; Apocalipsis 12:7)
Popularidá n'Occidente
[editar | editar la fonte]
Puede demostrase que nel reino Franco merovinxu yá se veneraba a Xurde de Capadocia nel sieglu VI.[ensin referencies] Sicasí, nun foi hasta l'Alta Edá Media, la dómina de les cruzaes y de la caballería, que se va estender el cultu n'Europa.
Xurde convertir nel proteutor de los cruzaos na conquista de Xerusalén (15 de xunetu de 1099). Como miles Christi, esto ye, 'soldáu de Cristu', convertir en patrón de los caballeros y soldaos, y en proteutor de delles órdenes relixoses militares, como la Orde Teutónica (sieglu XII) o los templarios.
Escontra'l sieglu XII, la lleenda áurea estender por Europa. Santiago de la Voráxine (escontra 1230 – 13 de xunetu de 1298), arzobispu de Xénova escribió la Legenda sanctorum, una coleición de fábules sobre distintos santos. La historia de Xurde de Capadocia destacaba ente otres. El llibru, pol valor que tenía a güeyos de los llectores del sieglu XIII, acabó conociéndose como Legenda aurea o Lleenda dorada.
La información contenida nes sos 177 capítulos (que n'otres ediciones son 182) anguaño considérase falsa, pero de notable valor lliterariu. Envalórase que'l llibru tuvo una fonda influencia na estensión de la lleenda n'Occidente, tanto a nivel popular como na lliteratura y la pintura d'Europa Occidental.
Nos últimos sieglos de la Edá Media, Xurde convertir en patrón de ciudaes, burgos y cases nobles; tamién aportó a el primeru de los 14 santos ayudadores como proteutor de los animales domésticos.
Xurde de Capadocia n'Europa
[editar | editar la fonte]Alemaña
[editar | editar la fonte]Nel sieglu IX (o quiciabes darréu'l sieglu XI) apaez n'Alemaña la Cantar de San Xurde. El cantar, basada en precedentes llatinos y redactada en altu alemán, cunta'l martiriu del santu. Ye atribuyida al primera poeta conocíu nel idioma altu alemán, Otfrido de Wissenbourg (escontra 800–dempués de 870), anque namái puede demostrase la esistencia del cantar a partir del sieglu XI. L'orixe podría tar nel monesteriu de Prüm, al que l'emperador Lotario I (840–855) donó un brazu tarazao y disecao, diciendo que yera una reliquia de San Xurde. Eso convertir nel centru de veneración de los francos.
Sicasí, l'idioma altu alemán indica un orixe na islla monástica de Reichenau. Escontra'l sieglu IX —gracies a la mediación del arzobispu de Mainz y abá de Reichenau Hatto III (891–913)— llegó dende Roma, ente otres reliquies, un craniu que yera atribuyíu a Xurde. Pa esta reliquia construyó la ilesia de Sankt Georg.
Esta ilesia, declarada nel sieglu XX Patrimoniu de la Humanidá pola Unesco, caltuvo pintures murales del sieglu X con escenes de la vida de Xesucristo tomaes de los evanxelios. De resultes, Reichenau convertir nun gran centru de veneración de Xurde de Capadocia, qu'estendió la so influencia hasta'l conventu de Sankt Georgen (1084/1085) na Selva Negra. La ciudá principal de la Selva Negra, Friburgu de Brisgovia, tien a San Xurde como'l so patrón.
Francia
[editar | editar la fonte]Esisten 81 llocalidaes y dellos centenares d'ilesies col nome de Saint-Georges.
Xeorxa
[editar | editar la fonte]
San Xurde ye'l patrón de Xeorxa. La bandera actual ye una Cruz de San Xurde y l'escudu tien una representación del santu a caballu matando al cuélebre.
Los xeorxanos se autodenominan Kartvelebi (ქართველები) y el so país Sakartvelo (საქართველო). El nome occidental de "Xeorxa" derivar del persa گرجی Gurji al traviés del árabe Jurj.
La escritura del nome foi influyida pol raigañu griega gueōrg- (γεωργ-, el mesmu raigañu de Γεώργιος 'Georgios') y por etimoloxía popular creyóse que'l nome provenía de San Xurde.
La pallabra persa گرجی Gurji y la rellacionada armenia Vrastan paecen tar rellacionaes col nome Iberia, con perda de la i- inicial y sustitución de la b por w o v.
Pa los xeorxanos, San Xurde celebra'l 14 d'agostu, tradición que provién direutamente de la fiesta del dios Luno (Xurde blancu).
Xurde de Capadocia sigue siendo veneráu en Grecia, onde se-y dio'l nome de Gran Mártir.
Pa los eslavos de Corintu, la celebración del «San Xurde Verde» toma l'aspeutu folclóricu d'un ritu pa llograr agua.
Na Edá Media, Xurde pasó a ser patrón de la Corona d'Aragón y de Portugal.
En 1096, les huestes del rei Sancho Ramírez d'Aragón asediaban la ciudá d'Alcoraz, cerca de Huesca. En recibiendo ayuda dende Zaragoza, los asediados consiguen matar al rei, pero ganen la batalla de Alcoraz, según la tradición, gracies a l'apaición de San Xurde. Darréu'l rei Pedru I d'Aragón conquista Huesca n'invocando l'ayuda del santu. Cunta la lleenda que'l mesmu día tuvo ayudando a los cruzaos en Antioquía y que, nun momentu de la batalla, xubió a la grupa del so caballu a un caballeru teutón descabalgado; más tarde, esi mesmu caballeru viose envolubráu na batalla de Alcoraz.
Sobremanera a partir del sieglu XIII surden numberoses lleendes y apaiciones nel reinu. Asina, Xaime I el Conquistador cunta que na conquista de Valencia apaeció'l santu: «Apaecióse San Xurde con munchos caballeros del paraísu, qu'ayudaron a vencer na batalla, na que nun morrió cristianu dalgunu». Más tarde, el rei Jaime cunta de la conquista de Mallorca que «según cuntáron-y los sarracenos, éstos vieron entrar primero a caballu a un caballeru blancu con armes blanques», qu'él identifica con Xurde.
El patrociniu de Xurde de Capadocia sobre los reis d'Aragón y, por estensión, sobre tou la Corona d'Aragón reconozse oficialmente a mediaos del sieglu XV mientres el reináu de Xuan II d'Aragón y Navarra, que lo noma patrón del Reinu y de la Diputación del Xeneral, principal institución foral en casu de nun tar convocaes les Cortes.
- Anguaño'l 23 d'abril, día de San Xurde ye festivu n'Aragón, que celebra esi día'l Día d'Aragón.
- La cruz de San Xurde apaez nel tercer cuartel del Escudu d'Aragón, xunto con cuatro cabeces de moros, representando la victoria de Pedru I na batalla de Alcoraz, el primer gran finxu de reconquistar y onde 40.000 homes llucharon per Huesca en 1096. Completen l'escudu los cuarteles del Árbol de Sobrarbe (fueros que defendíen la llei sobre'l rei según la tradición), La Cruz d'Íñigo Aresta (vinculación ente Aragón y Navarra), la llamada Cruz de Alcoraz, introducíu como emblema de Pedru III el Grande nel sieglu XIII, y les Barres d'Aragón, que la so esistencia y usu pola casa Aragón como emblema heráldicu data del reináu d'Alfonsu II el Castu. Les barres fueron l'emblema de los Reyes d'Aragón que, como otru señores na Edá Media, fueron vasallos de Roma y Avignon; los colores del emblema son los mesmos que los usaos polos Papes. Darréu convirtióse nel símbolu de la Corona d'Aragón).
- Pedru IV el Ceremoniosu promovió la devoción de los reis d'Aragón a San Xurde y adoptó como acolumbra heráldica una cimera con un cuélebre. D'ende'l treme que fizo a Xurde patrón d'Aragón, por selo del so rei, y con ello de tolos reinos que componíen la Corona d'Aragón. El modelu del escudu d'Aragón, tal que foi aprobáu tres la transición española, apaez impresu per primer vegada en Zaragoza, nes prenses del imprentador alemano y magnífico maestre Paulo Hurus» el 12 de setiembre de 1499.
- La cruz de San Xurde ye'l primer emblema de la Xeneralidá de Cataluña. Anguaño la cruz apaez nel escudu de Barcelona.
- Según el Costumari Català de Joan Amades, el fechu de que Xurde sía'l patrón de los caballeros ye por cuenta de la ayuda qu'emprestó al rei Pedru I d'Aragón na batalla del Alcoraz, n'Huesca, nel añu 1096 contra los musulmanes. Pa estimar la xesta, el rei nomar non yá patrón de la caballería, sinón de la nobleza del Reinu d'Aragón. Esti patronatu estender a la posterior Corona d'Aragón la cual tomaba'l Condáu de Barcelona.
- En Cataluña la fiesta del Día de San Xurde xeneralizóse tamién a mediaos del sieglu XV. En 1456 oficialízase'l patronalgu al declarar les Cortes Catalanes el día 23 d'abril como festivu.[2] La fiesta convirtióse col tiempu nel día de los namoraos: el namoráu regala a l'amada una rosa colorada. Más tarde xeneralizóse'l costume de que, como contrapartida, les muyeres regalaren un llibru a los sos amaos.
- En Montblanch represéntase'l 23 d'abril la lleenda de San Xurde y el cuélebre, yá que se conmemora l'escurrimientu de los fechos na ciudá. Y en San Clemente Sasebas hai una procesión a la Roca Encantada, onde se supón qu'hai un gran ayalga que namái puede ser atopáu esa nueche.
- El santu ye bien veneráu en Alcói y Banyeres de Mariola, onde se celebren nel so honor les fiestes patronales de «moros y cristianos» (Moros y Cristianos d'Alcói, y Moros y Cristianos de Banyeres de Mariola) les fiestes de moros y cristianos d'Alcói son reconocíes en tol mundu pos son de tal espectacularidá que los díes 22, 23 y 24 d'abril, díes nos que se celebra diches fiestes, la ciudá d'Alcói engalánase y les cais del centru d'Alcói atarraquitar pa ver los distintos actos llenos d'historia y guapura que converten a esta ciudá nun importante reclamu turísticu.
- En Banyeres de Mariola, amás, se escenifica cada trés años la famosa Lleenda del cuélebre y la princesa, entamada pola Associació de la llegenda de Sant Jordi.
Restu d'España
[editar | editar la fonte]- Ye patrón d'Olmedo de Camaces y de Santiago de la Puebla, dambes llocalidaes de la provincia de Salamanca, que celebren la so festividá'l 23 d'abril como tamién lo faen los habitantes de San Esteban de Nogales, provincia de Llión, en que la so ermita guardar una reliquia: el cascu del santu matacuélebres. El día de San Xurde los habitantes del pueblu realicen una visita a la ermita, al otru llau del ríu eria. Los mozos acarreten el pendón, cruciando la ponte artesanal. Amás realízase una danza (bailina) con palos.
- Xurde de Capadocia ye patrón de la ciudá de Cáceres, siendo festividá local el 23 d'abril, y celebrándose na nueche del 22 d'abril (víspora del día del patrón) cola quema del cuélebre na Plaza Mayor.
- Ye patronu de Santurdejo. El día de la so festividá celebren dances y procesiones nel so honor. D'antiguo xente enfermo de tolos rincones averar a la ilesia de San Xurde en Santurdejo y daben vueltes al so alredor pa ser curaos polos milagros del Santu.
- Ye patrón de Villanueva de Alcardete, (Toledo). Nesi día, 23 d'abril, celébrase misa y procesión. Novenario, víspores, verbenes, música y folclor popular completen un ampliu programa que la hermandá o'l Conceyu entamen y financien. El mesmu día 23, pela tarde, faise una puya colos regalos que los vecinos faen al santu. D'antiguo regalábense animales que depués se puyaben y la recaldación sirvía pa les obres del santu y la so hermandá. Agora púyense roscos, panes, etc. Tamién se faen les típiques caridaes (tortas de farina ensin sal nin lleldu cocíes en fornu) que s'adquieren p'ayudar a caltener la festividá. Yá en 1606 celebrábase esta fiesta con toros, según consta nel archivu del Conceyu, pero la climatoloxía torga un añu sí y otru tamién que los toreros, dacuando, nun puedan nin faer el paseúcu.
- Ye patrón d'Aldea del Rey, Ciudá Real. Nesti conceyu de La Mancha atopen el Sacru-Conventu Castiellu de Calatrava La Nueva y el Palaciu de Clavería, tamién perteneciente a la Orde de Calatrava. Dende va unos años la festividá celebrar mientres el fin de selmana posterior al día 23 d'abril. El vienres ye'l día de fiesta llocal, el sábadu celebren les víspores n'honor al Santu y el domingu ye'l día grande nel que se celebra la misa pela mañana y pela tarde nueche una procesión que percuerre les cais principales de la llocalidá y a la que tolos hermanos de dicha hermandá asisten. El distintivu de la hermandá ye una banda cruciada colos colores de la bandera d'España y la Cruz de la Orde de Calatrava bordada nel centru.
- N'Asturies denominar San Xurde y ye l'encargáu de dar muerte al Cuélebre, que ye una gran culiebra a la que se-y representa con clines, oreyes, ales d'esperteyu (cuando yá ye vieyu), y curiando una gran ayalga nuna cueva o al llau d'una fonte protexendo a les Xanes. Va Ser cola llegada del cristianismu cuando'l Cuélebre dexe de tener el papel de Guardián camudándolo pol de cuélebre devorador de ganaos y vírxenes. Al Cuélebre solo puédese-y dar muerte clavándo-y una espada nel pescuezu, o dándo-y de comer una fogaza de pan enllena d'anfileres o de piedres calecíes en candia.
Portugal
[editar | editar la fonte]Paez ser que los cruzaos franceses qu'ayudaron a Alfonsu I de Portugal na conquista de Lisboa en 1147, introducieron el cultu a Xurde en Portugal. Sicasí, créese que nun foi hasta la dómina d'Alfonsu IV na que se pasó a usar el nome de San Xurde como berru de guerra, en llugar de Santiago.
Nuno Álvares Pereira, condestable de Portugal y fondu devotu del santu, consideraba a Xurde como adalid de la victoria d'Aljubarrota contra los castellanos.
Tamién Xuan I de Portugal yera devotu de Xurde. Tanto ye asina que sustituyó a Santiago por Xurde como santu patrón de Portugal. En 1387 ordenó que la so imaxe a caballu fuera sacada na procesión de Corpus Cristi, tradición que s'estendió tamién al Brasil.
Yá en 1386, Inglaterra y Portugal —xuníes tamién pol patronatu de San Xurde — roblaron l'alianza anglu-portuguesa, qu'inda sigue a valir.
Les figures de San Xurde y San Martín tópense estrechamente amestaes a los cultos relixosos húngaros inclusive antes de la fundación del reinu de Hungría, escontra'l añu 1000. Según les cróniques y lleendes, el rei San Esteban I d'Hungría condució a los sos exércitos contra'l adalid de los paganos, Cupan, nel añu 997 so les banderes de San Xurde y San Martín.
Mientres los siguientes trescientos años, rindióse cultu tantu a San Xurde como a San Martín en delles ilesies y monesterios, anque a partir de la canonización del rei San Ladislao I d'Hungría nel añu 1192, ésti unvió.
N'añu 1326 el rei Carlos I d'Hungría fundó la primer orde caballeresca llaica del mundu, la Orde de San Xurde, lo qu'atestigua que nel sieglu XIV el so cultu siguía teniendo gran importancia n'Hungría.
N'añu 1373 los hermanos húngaros Martín de Koloszvár y Xurde de Kolozsvár, maestros escultores, fundieron una estatua en bronce de San Xurde, probablemente agasayo del rei Lluis I d'Hungría al so aliáu l'emperador Carlos IV de Luxemburgu, tamién rei de Bohemia, que foi asitiada en Praga.
A partir de la segunda metá del sieglu XIV prevaleció'l cultu del rei caballeru Ladislao I d'Hungría: inclusive se convirtió en tradición acuñar monedes cola so imaxe.
Según un estudiu realizáu n'Hungría n'añu 1808, 59 asentamientos llevaben el nome de San Xurde. Sicasí, tomando en cuenta los documentos y manuscritos esistentes, envalórase que previu a los 150 años d'ocupación turca otomana nos sieglos XV y XVI, el númberu de llocalidaes nomaes n'honor a San Xurde yera cerca del doble que de les qu'apaecieron nel estudiu. Concluyéndose asina toles ausentes nel llistáu d'añu 1808 fueron destruyíes primeramente.[3]
El rei Eduardu III d'Inglaterra (rei de 1327 a 1377), conocíu por promover el códigu de la caballería, fundó en 1348 la Orde de la Jarretera y nomó a Xurde como la so santu patronu.
Los antiguos archivos de la orde fueron destruyíos pol fueu, pero créese qu'en 1344 o en 1348, Eduardu III proclamó a Xurde de Capadocia como patrón d'Inglaterra. A pesar de que'l so cultu foi reprimíu na dómina de la Reforma pola Ilesia d'Inglaterra, la capiya de San Xurde nel Windsor (completada ente 1483 y 1528) caltúvose como sede de la orde.
En 1818, l'entós príncipe rexente y más tarde rei Xurde IV d'Inglaterra creó la Bien Distinguida Orde de San Miguel y San Xurde pa reconocer los servicios estraordinarios nel campu diplomáticu.
Xurde ye unu de los personaxes principales del poema Faerie Queen ('La Reina de les Faes') d'Edmund Spenser, consideráu unu de los poemes más bellos de la llingua inglesa.
Apaez nel llibru I como'l Redcrosse Knight of Holiness ('Caballero Santu de la Cruz Roja'), proteutor de la Virxe María. Ye d'esta guisa que puede interpretase a Xurde de Capadocia, como parte de la Ilesia d'Inglaterra calteniendo y sofitando a la dinastía Tudor de Sabela I d'Inglaterra.
N'Italia, el cultu a Xurde de Capadocia tuvo bien espublizáu. En Roma, Belisario (escontra 527) asitió so la proteición de Xurde la Puerta de San Sebastián (Porta San Sebastiano) y la ilesia de San Xurde en Velabro, onde foi treslladáu pocu dempués otru craniu del santu, afayáu nel patriarcáu lateranense del Papa Zacarías (744–752). Delles ciudaes italianes, incluyendo Xénova, Ferrara y Regio de Calabria, tienen a San Xurde como'l so patrón.
La imaxe de Xurde de Capadocia apaez nel antiguu escudu imperial y nel escudu nacional modernu. Yera l'antiguu emblema de los exércitos rusos y dio nome a la primer orde militar del país.
La Ilesia Ortodoxa rusa celebra la so fiesta como patronu de Rusia'l 6 de mayu. El «Gran Mártir Xurde, portador de troféu» venerar en forma d'iconu dende la Edá Media. La galería d'iconos de Nóvgorod de la Universidá Estatal de la ciudá tien una coleición d'iconos del santu de los sieglos XII al XVI.
La fiesta de San Xurde ye en mayu. Nesa fecha celebrar n'Ucraína'l plastuny, que ye al empar la fiesta de San Xurde y el festival de primavera. San Xurde ye'l patrón d'Ucraína, la rexón de Kiev, el santuariu principal de Galitzia y de la ciudá Leopolis- Catedral de San Xurde, les más antigües ciudaes de Volodimir-Volinski, Kamianets-Podilskyi y par de docenes de ciudaes.
Na República de Bielorrusia celebra'l 23 d'abril al empiezu de la primavera: los llabradores se revuelcan pola yerba papada pol primer rosada y bendicen la tierra. Per otra parte, la fiesta ta rellacionada cola prosperidá y curiáu de los animales: estregar con un güevu a los reses por que tean más llozanes.
Na islla de Malta celebra la fiesta'l cuartu domingu de xunu y en Gozu'l tercer domingu de xunetu.
Nos dos países de Serbia y Montenegro San Xurde ye unu de los patrones. Cómo en Rusia, la Ilesia ortodoxa serbia y la Ilesia ortodoxa montenegrina celebren la so fiesta'l 6 de mayu. Hai una islla próxima de la mariña de Montenegro llamada de San Xurde, con un monesteriu devotado al santu.
San Xurde nel restu del mundu
[editar | editar la fonte]San Xurde ye'l patronu de l'arma de Caballería del Exércitu Arxentín, polo que'l día 23 d'abril celébrase'l so día. Tamién ye patronu d'una ciudá de la Provincia de Salta llamada Pichanal.
Tamién s'atopa la ciudá de San Xurde na Provincia de Santa Fe. Allugada nel Centru Oeste de la provincia.
Nel Exércitu Nacional de Colombia ye patronu del arma más insigne de la Fuercia, la Caballería. El soldáu de Caballería, qu'acompaña col so lleal trabayu la misión del Exércitu Nacional, foi recursu importante na defensa de los valores patrios y reconocen nél a un home lluchador, virtuosu qu'apurre los sos esfuercios pola seguridá y progresu de la patria; El día de l'Arma de Caballería celébrase igualmente'l 23 d'abril - fonte: [1]
San Xurde ye'l patronu de l'Arma de Caballería del Exércitu Uruguayu, pero'l so día celebra'l 12 d'ochobre, fecha que se recuerda la primer carga a caballu del Exércitu Oriental el 12 d'ochobre de 1825, Batalla de Sarandí.
En Venezuela San Xurde de Capadocia ye'l patronu de l'arma de Caballería y Blindáu, siendo celebráu'l so dia el 23 d'abril.
Según una lleenda, xenerada probablemente pol rei Lalibela d'Etiopía, cuando ésti taba acabando una serie d'ilesies, apaecióse San Xurde na so armadura y montáu nun caballu blancu. El rei dixo que'l santu militar echó-y en cara que nengún templu tuviera dedicáu a él, polo que'l rei empezó a colectar más impuestos pa construyir una lo antes posible.
Asina se construyó Bet Giyorgis ('San Xurde'), escavada na roca, una de les ilesies más formoses d'Etiopía. La ilesia ta arrodiada por mitos y lleendes qu'afirmen que foi construyida polos templarios nel sieglu XIII o que guarda'l Arca de l'Alianza bíblica.
Portugal llevó'l cultu a les sos colonies. Nos cultos afro-brasilanos, na Umbanda identificar a San Xurde con Ogum o Ogún (en Rio de Janeiro, Recife, São Paulo y Porto Alegre), dios de la guerra y les armes, que remana'l fierro y con Oxóssi y Odé, nel Candomblé de la Bahia. El Africanismu tamién toma esti santu pa representar a Ogum, santu (orixá) guerreru y proteutor.
Nel estáu de Durango de Méxicu, declaróse patronu festejable el día 23 d'abril. Esto por cuenta de la so mitoloxía de defender ante les fieres», na ciudá de Durango abonden los inseutos y arácnidos (específicamente los alacranes).
Patronazgo
[editar | editar la fonte]San Xurde ye o foi santu patrón y proteutor de diversos países, rexones y ciudaes: la Corona d'Aragón, Inglaterra, Portugal, Xeorxa, Lituania, Xénova, Calabria, Barcelona, Friburgu de Brisgovia, Moscú, Cáceres, etc.
Ye unu de los santos caballeros, proteutor mientres la Edá Media d'esti estamentu. En Rusia emplegóse como principal emblema de los sos exércitos. N'Inglaterra y Provenza usábase'l so nome como berru de guerra.
Delles órdenes militares porten el so nome o los sos símbolos: la Orde de la Jarretera, la Orde Teutónica, la Orde de Calatrava, la Sacra Orde Constantiniana, la Orde de San Xurde de Alfama, ente otres.
Tamién ye patronu de diverses otros oficios y actividaes: llabradores, soldaos, arqueros, prisioneros, ferreros, xentes del circu, escultistas, montañeros, ente otros.
Tamién ye proteutor de los animales domésticos. El so nome ye invocáu contra les culiebres venenoses, les enfermedaes de la piel, l'herpes, la peste, la llepra y la sífilis, y nos países eslavos contra'l agüeyamientu.
San Xurde mártir tamién ye'l patrón d'Alcói, ciudá asitiada na Comunidá Valenciana destacar como les fiestes de moros y cristianos más conocíes del mundu, declaraes d'interés turísticu internacional en 1980.
Tamién ye reconocíu como'l patrón del Movimientu Scout, específicamente de la caña Scout. Foi escoyíu por Baden Powell, el fundador del movimientu, pol so exemplu de valentía y caballerosidad.
Iconografía
[editar | editar la fonte]San Xurde suelse representar a caballu, davezu blancu, vistíu a la manera militar medieval, con palma, llanza, espada y escudu. Yera'l portaestandarte vencedor, el caballeru campeón de cuélebres, col símbolu de la maldá a los sos pies. Yera'l caballeru de la madre de Dios, María, equivalente na tierra de San Miguel Arcánxel (del que s'estrema porque esti postreru suel representase con ales).
Los colores de San Xurde» (o lo que se llama más davezu la «Cruz de San Xurde») ye una bandera blanca con una cruz colorada que los sos brazos lleguen hasta los estremos. Puede vese de cutiu nel escudu de San Xurde en cuadros y otres representaciones. Tamién s'afixo nes distintes entidaes de les que ye patronu, como la bandera d'Inglaterra, la de Xeorxa, etc.
San Xurde nel arte
[editar | editar la fonte]Los cuadros más famosos del santu fueron realizaos por Durero (en 1503), Donatello, Rafael y el San Xurde y el cuélebre de Rubens, nel Muséu del Prado.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ (1991) Enciclopedia Universal Ilustrada Européu-Americana VIII. Madrid: Espasa-Calpe, páx. 553. ISBN 84-239-4508-1.
- ↑ Lluís Millà i Reig, Sant Jordi Patró de Catalunya, páx. 68.
- ↑ Magyar Zoltán. (2006). Szent György a magyar kultúrtörténelemben. Budapest: Kairosz kiadó
Bibliografía
[editar | editar la fonte]- Belèze, Guillaume, Dictionnaire des noms de baptème ('Diccionariu de nomes de bautismu'). A disposición en llinia en Gallica.bnf.fr, serviciu gratuitu de la Biblioteca Nacional de Francia.
- Millà i Reig, Lluís (1982). Sant Jordi Patró de Catalunya (en catalán). Barcelona: Editorial Millà. ISBN 84-7304-080-5.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre San Xurde.
- N'español:
- fiesta celebra el-23-de-abril ¿Sabes quién yera san Xurde, el so fiesta celebra'l 23 d'abril? (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- Cruz colorada de San Xurde con cuatro cabeces de moros
- Sant Jordi y el día del llibru en Cataluña
- Cronoloxía de la celebración de Sant Jordi a partir de les cróniques de La Vanguardia
- Asociación Sant Jordi d'Alcói
- FilaMagenta.com (Sant Jordi, patrón d'Alcói)
- Chunta.com (San Chorche, día d'Aragón)
- Antonio.Jaraba/SanJorge (San Xurde, día d'Aragón)
- Coleición San Xurde Universal
- En catalán:
- XTec.es (Sant Jordi)
- Sant Jordi intercultural
- N'inglés:
- Catholic-Forum.com (haxografía católica)
- Pinetreeweb.com (San Xurde y los scouts)
- UCC.ie (St. George: bibliografía selecta)
- N'alemán:
- HeiligenLexikon.de (san Xurde nel diccionariu ecuménicu de santos)
- Rittersbach.de (la ilesia de san Xurde en Reichenau-Oberzell y en Rittersbach)
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q48438
- Homes
- Wikipedia:Revisar traducción
- Santos y santes de Turquía
- Santos y santes de la Ilesia ortodoxa
- Santos y santes de la Ilesia católica
- Santos y santes de la Comunión anglicana
- Mártires cristianos
- Santos auxiliadores
- Santos llexendarios
- Santos de Tierra Santa
- Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía NF
- Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym