Tarotkaart
Die tarot is 'n pak speelkaarte wat vanaf die middel van die 15de eeu in verskillende dele van Europa gebruik word om speletjies te speel soos Italiaanse tarocchini, Franse tarot en die Oostenrykse Königrufen, waarvan baie vandag nog gespeel word. In die laat 18de eeu is daar begin om sommige tarotpakke te gebruik vir wiggelary deur middel van pasgemaakte tarotkaarte[1] vir kaartlêery.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Speelkaarte het die eerste keer in die laat 14de eeu oor Europa versprei, waarskynlik vanaf Egipte. Die eerste rekord van 'n pak is in 1367 in Bern aangeteken, en dit lyk asof hulle baie vinnig oor die hele Europa versprei het, veral weens die verbod op kaartspeletjies. Min is bekend oor die voorkoms en aantal van hierdie kaarte; die enigste belangrike inligting word verskaf deur 'n teks van Johannes van Rheinfelden in 1377 van Freiburg im Breisgau, wat, benewens ander weergawes, die basiese pak beskryf.
Sommige wat tarot vir waarsêery gebruik, glo die kaarte het esoteriese verbintenisse met antieke Egipte, die kabbala, die Indiese tantra of die Chinese Yijing, hoewel wetenskaplike navorsing nie gedokumenteerde bewyse van sulke oorsprong of die gebruik van tarot vir waarsêery voor die 18de eeu gevind het nie.[2][3]
Niemand is seker van die tarot se oorsprong nie. Daar is verskeie teorieë:
- Die oorsprong van die tarot word gekoppel aan Noord-Italië waar die Tarotrivier vloei.
- 'n Ander teorie koppel die tarot aan die Oosterse Roma deur die Arabiese woord "Tariqua" wat beteken die weg van wysheid. Hulle glo dat die kaarte die wysheid van antieke Egipte se priesters verteenwoordig.
- Levi Eliphas het 'n koppeling gemaak tussen die tarot en die Hebreeuse Tora deur aan elk van die primêre kaarte, of Groot Arcana, 'n karakter van die Hebreeuse alfabet te koppel. Die alfabet word dan weer gekoppel aan die 22 paaie in die boom van die lewe soos wat dit in die kabbala vervat is.
Die eerste gedokumenteerde tarotpak is tussen 1440 en 1450 aangeteken in Milaan, Ferrara, Florence en Bologna toe bykomende troefkaarte met simboliese illustrasies by die algemene vier stelle gevoeg is.
Etimologie
[wysig | wysig bron]Die woord tarot en Duitse Tarock is afgelei van die Italiaanse tarocchi, waarvan die oorsprong onseker is, maar taroch is in die laat 15de en vroeë 16de eeu as sinoniem vir dwaasheid gebruik.[4][5] Die pakke het in die 15de eeu as Trionfi bekend gestaan. Die nuwe naam verskyn die eerste keer in 1502 in Brescia as Tarocho.[6] In die 16de eeu is 'n nuwe speletjie met 'n standaardpak gespeel, maar het 'n soortgelyke naam (Trionfa) gedeel, en vinnig gewild geword. Dit het saamgeval met die naam van die ouer speletjie as tarocchi.[2] In die moderne Italiaans is die enkelvoud Tarocco, wat as selfstandige naamwoord verwys na 'n kultivar van bloedoranje. Die attribuut Tarocco en die werkwoord Taroccare word in die streek gebruik om aan te dui dat iets vals of vervals is. Hierdie betekenis is direk afgelei van die tarocchi-spel soos in Italië gespeel, waarin tarocco 'n kaart aandui wat in die plek van 'n ander kaart gespeel kan word.[7][8]
Tarotpak
[wysig | wysig bron]Die oorspronklike doel van tarotkaarte was om speletjies te speel. 'n Pak bestaan uit 78 simboliese prentkaarte wat saam 'n filosofiese kosmologie verteenwoordig. 'n Vlugtige uiteensetting van die reëls vir 'n tarotpak word in 1425 in 'n manuskrip deur Martiano da Tortona gegee. Vae beskrywings van spel- of spelterminologie bestaan die volgende twee eeue tot die vroegste bekende volledige beskrywing van reëls vir 'n Franse variant in 1637.[9] Tarot het baie streeksvariasies. Tarocchini het in Bologna oorleef en daar word nog ander in Piëmont en Sisilië gespeel, maar in Italië is die spel oor die algemeen minder gewild.
In die 18de eeu het daar 'n groot herlewing in tarot plaasgevind, waartydens dit een van die gewildste kaartspeletjies in Europa geword het. Dit was orals gespeel, maar nie in Ierland, Brittanje, die Iberiese skiereiland en Roemelië nie.[10]
Franse tarot
[wysig | wysig bron]
Die Franse tarotpak bestaan uit 78 kaarte:[11]
- 21 troefkaarte
- 14 kaarte in vier kleure (♣♦♥♠) van aas (1) tot en met tien, V valet (boer), C cavalier (ridder), D dame (vrou) en R roi (koning)
- een fou of excuse
Troef 21, troef 1 (die petit) en die excuse word bout of oudler genoem en hulle waarde is 4½ punte. Die waarde van die ander kaarte is:
| Kaart | Waarde |
|---|---|
| R | 4½ |
| D | 3½ |
| C | 2½ |
| V | 1½ |
| ander | ½ |
Die spel word gewoonlik deur vier spelers gespeel en een van hulle is die aanvaller en speel teen die ander drie.
Hoeveel punte die aanvaller moet verkry om die spel te wen hang af van hoeveel bouts hy wen:
| Bouts | Punte |
|---|---|
| 3 | 36 |
| 2 | 41 |
| 1 | 51 |
| 0 | 56 |
Daar is 'n Franse organisasie van tarotspelers, die Fédération française de Tarot.[12]
Tarot de Marseille
[wysig | wysig bron]'n Tarotpak kan in twee dele gedeel word:
- Die hoofgeheimenisse bestaan uit 22 kaarte, die Groot Arcana, en verteenwoordig oertipes van verskillende paaie, kragte, aksies of strategieë.
- Die subgeheimenisse bestaan uit 56 kaarte, die Klein Arcana, en verteenwoordig die verskillende toestande waarin 'n mens homself kan bevind.
40 kaarte word in 4 stelle verdeel.
- Die tarotstawe wat motiveringstoestande in terme van wilskrag voorstel
- Die tarotswaarde wat verstandelike toestande in terme van denke voorstel
- Die tarotbekers wat gemoedstoestande in terme van emosies voorstel
- Die tarotskywe wat fisiese toestande in terme van sensasie voorstel
16 van die Groot Arcana-kaarte staan bekend as die tarotprentkaarte, wat verskillende grade van menslike bevoegdhede voorstel.
Sommige skole beweer dat die volledige tarot 24 primêre kaarte moet hê en dus moet bestaan uit 'n pak van 80 kaarte. Twee kaarte is verwyder tydens vervolging om die ware diepte van die tarot te verberg. Na bewering word hierdie twee kaarte onderskeidelik Jupiter (waarheid) en Juno (intuïsie) genoem.
Die Klein Arcana word in vier stelle verdeel, naamlik die swaarde, bekers, skywe en stawe. Hierdie vier stelle verteenwoordig op hul beurt die vier basiese elemente (volgens antieke wysheid) waaruit die heelal bestaan, naamlik vuur, water, wind en aarde. Vuur verteenwoordig die passie van die mens, water die emosionele, wind die intellektuele, en aarde die materiële sy van die mens.
Die sestien prentkaarte verteenwoordig menslike oertipes waarmee 'n mens kan assosieer.
Gebruik
[wysig | wysig bron]Die tarot word deur aanhangers gebruik vir meditasie, waarsêery asook vir visualisering. Waarsêery deur middel van die tarot bestaan gewoonlik daaruit dat die kaarte goed geskommel word. Die pak word dan in twee gesny en die kaarte word volgens volgorde uitgelê in 'n bepaalde patroon. Elke posisie in die patroon het 'n bepaalde betekenis. Deur die betekenis van die kaart te kombineer met die betekenis van die posisie word 'n uitleg gedoen oor 'n bepaalde situasie. 'n Verdere intepretasie word gedoen deur te kyk na hoe 'n kaart in 'n bepaalde posisie verband hou met ander kaarte. Omdat die kaarte van simboliek gebruik maak, is daar nie 'n enkel korrekte interpretasie van 'n kaart nie. Alhoewel daar gemeenskaplike betekenisse gekoppel word aan kaarte word baie ruimte gelaat vir individuele interpretasie na gelang van die waarsêer se ervaring en agtergrond.
Die tarot is veral beïnvloed deur okkultisme, waarvan die belangrikste invloede die volgende was:
- Count Antoine Court de Gébelin
- Alliette/Etteila
- Levi Eliphas
- Samuel Liddell Macgregor Mathers
- Oswald Wirth
- Gérhard d'Encausse
- Arthur Edward Waite
- Dion Fortune
- Aleister Crowley
Gurdjieff, 'n ander bekende in die okkultisme, het na die tarot verwys as die stelsel wat die simboliek van astrologie, alchemie en towerkrag verenig in een stelsel. Volgens Gurdjieff is die stelsels almal in staat om die begrip van eenheid oor te dra. Hy waarsku egter dat die eenheid van die tarot verstaan moet word, anders kan die tarot tot misverstande lei.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Decker, Depaulis & Dummett 1996, p. ix.
- ↑ 2,0 2,1 Dummett, Michael A. E; Mann, Sylvia (1980). The game of Tarot: From Ferrara to Salt Lake City. ISBN 9780715610145.
- ↑ Semetsky, Inna (2011). Re-Symbolization of the Self: Human Development and Tarot Hermeneutic. Rotterdam: Sense Publishers. p. 33. ISBN 978-94-6091-421-8.
- ↑ Vitali, Andrea. About the etymology of Tarocco at Le Tarot Cultural Association. URL besoek op 4 Februarie 2018.
- ↑ Vitali, Andrea. Taroch - 1494 at Le Tarot Cultural Association. URL besoek op 4 Februarie 2018.
- ↑ Depaulis, Thierry (2008). "Entre farsa et barzelletta: jeux de cartes italiens autours de 1500". The Playing-Card. 37 (2): 89–102.
- ↑ ""Tarocco" in online vocabulary treccani". Besoek op 9 September 2020.
- ↑ ""Taroccare" in online vocabulary treccani". Besoek op 9 September 2020.
- ↑ Dummett, Michael; McLeod, John (2004). A History of Games Played with the Tarot Pack. Lewiston: The Edwin Mellen Press. pp. 17–21.
- ↑ Parlett, David (1990). The Oxford Guide to Card Games (1 uitg.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-214165-1.
- ↑ Les règles de base du Tarot Franse video
- ↑ "Les infos de la FFT". FFT.
