djonde
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « jungere » (minme sinse)
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /d͡ʒɔ̃t/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : nén rcepåve
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | djond |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | djondoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | djondans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | djondnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | djondrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | djondeu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | djonde |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | djondou |
Ôtes codjowaedjes | come ratinde |
djonde (viebe å coplemint)
- ariver tot conte.
- Ele potche, ele tchawe, ele fwait paråde
Di s' pitit pî, di s' pitite mwin,
I gn a k' a stinde li bresse pol djonde,
On såye, mins l' amour, ké capon— Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 107, "Leûs manigances" (fråze rifondowe). - Li roye Sint-Djan djond tere å raeze del Goflete — Lucyin Mahin.
- E nosse coine, dj' esteu tote seule di crapåde; dj' inméve bråmint mia haernaxhî les gaméns, toursi et s' capougnî. Tofer sayî k' i m' djondénxhe - ewou k' pus tård les omes mi capôteyrént — Auguste Laloux, Mi ptit viyaedje des ans å long (fråze rifondowe).
- On n' pleut nén djouwer dins leu corti : s' on-z åreut djondou ene fleur di tonwere u ene bohêye di passe-rôze, vos ! — Chantal Denis (fråze rifondowe).
- Ele potche, ele tchawe, ele fwait paråde
- rinde malåde (ene djin, ene biesse, ene plante) tot djåzant d' ene maladeye.
- Li pesse des poyes a acsût l' Tourkeye e moes d' decimbe 2005; gn a cwate efants k' ont morou d' ça, et 21 k' ont stî djondous.
- tromper (ene ene sakî).
- I m' a djondou, mins dj' el rårè.
- mete å djeu (les biesses)
- bouxhî.
- Lès-iviérs l’ont strindou, lès-ostés l’ont broûlé,
èt l’ timpèsse èt l’ tonîre l’ont djondou co traze fèyes. — Henri Simon. - Ene feye ki l’ måleur el vént djonde,
I n’ pout s’ saetchî foû d’ nou xhorea. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.83, “Li Vôye di l’Eglise” (fråze rifondowe).
- Lès-iviérs l’ont strindou, lès-ostés l’ont broûlé,
Ratourneures
[candjî]Parintaedje
[candjî]- djondant, djoudou, djont
- djondaedje, djondeu
- ridjonde, ridjondaedje
- adjonde, adjondaedje
- radjonde, radjondaedje
- disdjonde, disdjondaedje
Sinonimeye
[candjî]- (ariver tot conte) : toutchî, aduzer, adjonde
- (rinde malåde, po ene maladeye) : rascråwer, acsure, avinde
- (tromper ene ene sakî) : Loukîz l’ motyince : groujhî
Li francès "joindre" vout eto dire «atôtchî»
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :