Aller au contenu

djonde

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje latén « jungere » (minme sinse)

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) djond
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) djondoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) djondans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) djondnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) djondrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) djondeu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) djonde
pårt. erirece (dj’ a, vos av) djondou
Ôtes codjowaedjes come ratinde

djonde (viebe å coplemint)

  1. ariver tot conte.
    • Ele potche, ele tchawe, ele fwait paråde
      Di s' pitit pî, di s' pitite mwin,
      I gn a k' a stinde li bresse pol djonde,
      On såye, mins l' amour, ké caponMartin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 107, "Leûs manigances" (fråze rifondowe).
    • Li roye Sint-Djan djond tere å raeze del Goflete Lucyin Mahin.
    • E nosse coine, dj' esteu tote seule di crapåde; dj' inméve bråmint mia haernaxhî les gaméns, toursi et s' capougnî. Tofer sayî k' i m' djondénxhe - ewou k' pus tård les omes mi capôteyrént Auguste Laloux, Mi ptit viyaedje des ans å long (fråze rifondowe).
    • On n' pleut nén djouwer dins leu corti : s' on-z åreut djondou ene fleur di tonwere u ene bohêye di passe-rôze, vos ! Chantal Denis (fråze rifondowe).
  2. rinde malåde (ene djin, ene biesse, ene plante) tot djåzant d' ene maladeye.
    • Li pesse des poyes a acsût l' Tourkeye e moes d' decimbe 2005; gn a cwate efants k' ont morou d' ça, et 21 k' ont stî djondous.
  3. tromper (ene ene sakî).
    • I m' a djondou, mins dj' el rårè.
  4. mete å djeu (les biesses)
  5. bouxhî.
    • Lès-iviérs l’ont strindou, lès-ostés l’ont broûlé,
      èt l’ timpèsse èt l’ tonîre l’ont djondou co traze fèyes.
      Henri Simon.
    • Ene feye ki l’ måleur el vént djonde,
      I n’ pout s’ saetchî foû d’ nou xhorea. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.83, “Li Vôye di l’Eglise” (fråze rifondowe).

Ratourneures

[candjî]
  1. djonde les mwins

Parintaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Fås-amisses (?)

[candjî]

Li francès "joindre" vout eto dire «atôtchî»

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
ariver tot conte
rinde malåde, po ene maladeye
tromper ene ene sakî Loukîz l’ motyince : groujhî
mete les biesses å djeu