Yeme bozuklukları
| Yeme bozuklukları | |
|---|---|
| Uzmanlık | Psikiyatri, klinik psikoloji  |
Yeme bozuklukları, yetersiz ya da aşırı gıda alımı içerebilen, diğer yandan ruhsal etkilere dayanan ve fiziksel sonuçlara yol açabilen bir hastalıktır. ABD'de 5 ila 10 milyon kadın ve 1 milyon civarında erkeğin yeme bozukluğundan etkilenmiş olduğu tahmin edilmektedir.[1] DSM-IV-TR (The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) (Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatiksel El Kitabı)’nin tanı ölçütlerine göre yeme bozuklukları; Anoreksia nervosa, bulimia nervosa, atipik yeme bozukluğu olarak üçe ayrılmaktadır.[2]
Anoreksiya nervoza beden yapısında ağır bir bozuklukla karakterize olan, zayıf olma adına sıklıkla ölesiye açlık sınırına getiren, beden imgesinin bozulduğu bir durum iken; bulimiya nervoza denetimi yitirmiş olma duygusunun eşlik ettiği, yineleyen, büyük miktarlarda yeme atakları ile karakterize bir durumdur. Bulimiya nervoza'nın sıklığı, anoreksiya nervozadan daha yüksektir. Başlangıç yaşı genellikle anoreksiya nervozadan daha geç, ergenliğin sonları ya da erken erişkinliktedir. Ayrıca bulimia nervoza'da kilo çoğunlukla normal sınırlardadır. Bulimia nervoza hastalığının prognozu anoreksiya nervozaya göre daha iyidir.
Atipik yeme bozuklukları tıkınırcasına yeme sendromu ve gece yeme sendromu olarak 2'ye ayrılabilir. Gece yeme sendromunda en karakteristik özellik; gece düzenli uyku olmaması ve günlük enerjinin oldukça önemli kısmının gece tüketilmesidir. Tıkınırcasına yeme bozukluğu; kısa bir sürede aşırı miktarda besin tüketilmesi ve bu esnada kişinin kendini kontrol dışı hissetmesidir. Atak esnasında kontrol edememe söz konusudur.[3]
İstatistikler, araştırmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yeme bozuklukları, sosyo-ekonomik yaşamı etkiler.[4]
- 9-10 yaş aralığındaki kızların %40'ı kilo kaybı yaşamaktadır.[5]
- Harvard Üniversitesi'ne bağlı Mc Lean Hastanesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre; ABD'nde en yaygın yeme bozukluğu biçimleri kadınlarda %3.5, erkeklerde %2 oranlarıyla ilk sırada Bulimiya nervoza, ikinci sırada anoreksiya nervozadır.[6]
- Daha ayrıntılı bir çalışma sonucuna göre anoreksiya nervoza olan kadınlar, genel nüfusa oranla % 60 daha çok intihara eğilimli olup,[7][8] intihar girişimleri arasında da en yüksek ölüm oranına sahiptir.[9]
- Optimum sağlıklı kilo; vücut kitle indeksi kullanılarak hesaplanır.
Nedenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeme bozukluklarının nedenleri tam olarak saptanamamakla birlikte; psikolojik, biyolojik ve/veya çevresel etkenlerle oluştuğu bilinmektedir.
Yeme bozukluğu olan birçok insanda vücut dismorfik bozukluk da vardır, bu da kişinin kendini görme şeklini değiştirir.[10][11] Çalışmalar, vücut dismorfik bozukluğu teşhisi konan kişilerin yüksek bir oranının aynı zamanda bir tür yeme bozukluğuna sahip olduğunu ve bireylerin% 15'inin anoreksiya nervoza veya bulimiya nervoza sahip olduğunu bulmuştur.[10] Vücut dismorfik bozukluk ve anoreksia arasındaki bu bağlantı, hem vücut dismorfik bozukluk hem de anoreksiya nervoza'nın fiziksel görünüm ve vücut imajının bozulmasıyla karakterize olmasından kaynaklanmaktadır.[11] Ayrıca, mankenler ve ünlüler gibi insanların idealize edilmiş ince fiziksel şekline sahip medya görüntülerinin insanları kendileri zayıflamaya motive etmesi ve hatta zorlaması nedeniyle, medya çoğu kez yeme bozukluklarının görülme sıklığındaki artıştan sorumlu tutulmaktadır. Medya, medyada tasvir edilen insanların ya doğal olarak zayıf olması ve dolayısıyla normalliği temsil etmemesi ya da vücutlarını kendilerini belirli bir şekilde görünmek için aşırı baskı uygulayarak ideal görüntü gibi görünmeye zorlayarak doğal olmayan bir şekilde zayıf olmaları anlamında gerçeği çarpıtmakla suçlanıyor. Geçmiş bulgular yeme bozukluklarını öncelikle psikolojik, çevresel ve sosyokültürel olarak tanımlarken, daha ileri çalışmalar genetik bir bileşen olduğuna dair kanıtlar ortaya çıkardı.[12]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dying to Be Thin on PBS 26 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Body Mass Index Calculator 3 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- National Association of Anorexia Nervosa and Associated Disorders 19 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- National Eating Disorders Association 13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Overeaters Anonymous 24 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Alternative Medicine review, 2002 Jun;7(3)184-202 PMID 12126461
- ^ bilge, mine. "Yeme Bozukluklarında Beslenme". www.rafinera.com/tr. 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
- ^ "ATİPİK YEME BOZUKLUKLARI". www.diyetonline.com/. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
- ^ Gard MC, Freeman CP. The dismantling of a myth: a review of eating disorders and socioeconomic status. International Journal of Eating Disorders July 20(1);1-12 PMID 8807347
- ^ Schreiber GB et.al.Weight modification efforts reported by black and white preadolescent girls: National Heart, Lung, and Blood Institute Growth and Health Study. Pediatrics. 1996 Jul;98(1):63-70.PMID 8668414
- ^ Biological Psychiatry 2007 Feb 1;61(3)348-58:1073-1074 PMID 7793446
- ^ Biological Psychiatry.2007 Feb 1;61(3)348-58 PMID 16815322
- ^ Keel PK et. al. Predictors of mortality in eating disorders Arch Gen Psychiatry 2003;Feb.60(2):179-83 PMID 12578435
- ^ Sullivan PF Mortality in anorexia nervosa. Am J Psychiatry 1995;152:1073-1074 PMID 7793446
- ^ a b S. Ruffolo, Jessica; Phillips, Katharine A.; Menard, William; Fay, Christina; Weisberg, Risa B. (Ocak 2006). "Comorbidity of body dysmorphic disorder and eating disorders: Severity of psychopathology and body image disturbance". International Journal of Eating Disorders (İngilizce). 39 (1): 11-19. doi:10.1002/eat.20219. ISSN 0276-3478.
- ^ a b Grant, Jon E.; Kim, Suck Won; Eckert, Elke D. (Kasım 2002). "Body dysmorphic disorder in patients with anorexia nervosa: Prevalence, clinical features, and delusionality of body image". International Journal of Eating Disorders (İngilizce). 32 (3): 291-300. doi:10.1002/eat.10091. ISSN 0276-3478.
- ^ "A genetic link to anorexia". www.apa.org. s. 34. 7 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2021.
| Sınıflandırma |
|---|