İçeriğe atla

Fuhuş

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Fahişe sayfasından yönlendirildi)
"Fahişe" buraya yönlendirilmektedir. Diğer kullanımlar için Fahişe (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Meksika'nın Tijuana kentinde sokakta müşterilerini bekleyen bir fahişe.
Bir Alman fahişenin bir genelevdeki portresi.

Fuhuş, belli bir ödeme karşılığında cinsel ilişkiye girilerek yapılan bir eylemdir. Bu işi yapan kadın seks işçisine "fahişe", erkek seks işçisine "jigolo" denir. Fuhuş; pornografi, striptiz ve erotik dansla birlikte seks sektörü ve seks turizminin bir dalıdır.

İsim

[değiştir | kaynağı değiştir]

"Fahişe" kelimesi, Arapçada "azgın" ya da "utanmaz" anlamına gelen فاحشه (faḥişa) kelimesinden türetilmiştir. Türkçede ilk olarak Enderunlu Vasıf'ın Divan edebiyatında kullanılmıştır.[1] Fahişeler için Farsça روسپی (rospī)'den türeyen "orospu" sözcüğü gibi argo kelimeler de kullanılır.[2][3]

Sözcüğün ikinci anlamı olan "taşkınlık ve aşırı davranış"[4] ise, modern Türkçede yavaş yavaş kullanımdan kalkmaktadır.

Murat Bardakçı "orospu" kelimesinin hangi aşamalardan geçip son halini aldığını şöyle özetlemiştir;[5]

Kelimenin aslı Farsça ‘ruspî’dir. Türkçe’nin bugün de en sık kullanılan kelimelerinden olan kelimenin aslı, Farsça “ruspî” sözüdür. Halk dilinde “limon”un “ilimon”, “steam” in “istim”, “Recep”in de “İrecep” olması misâli, başka dillerden aldığımız ve sessiz harflerle başlayan sözlerin başına o kelimeyi rahat telâffuz edebilmek için sesli harf ilâve etme âdetimiz gereğince “ruspî”nin önüne bir “u” koyup “uruspu” yapmışız ve “u” sonraları “o”ya dönmüş, “uruspu” da “orospu” olmuştur.

Yasal durumu

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bangkok'taki Soi Cowboy mahallesi. Tayland'da fuhuş -yasa dışı olmasına rağmen- yetkililer tarafından hoşgörülür ve ülke günümüzde dünyanın en büyük seks turizmi merkezlerindendir.

Fuhuşun yasal statüsü ülkeden ülkeye değişir. Spektrumun bir ucunda fahişelik idam cezası ile cezalandırırken diğer ucundaki ülkelerde kısmen veya tamamen yasaldır.

Fuhuş Almanya,[6] Avusturya,[7] Bangladeş,[8] Bolivya,[9] Ekvador,[10] Hollanda,[11] İsviçre,[12] Kolombiya,[13] Letonya,[14] Lübnan,[15] Macaristan,[16] Meksika,[17] Panama,[18] Paraguay,[19] Peru,[20] Senegal,[21] Türkiye,[22][23] Uruguay,[24] Venezuela,[25] Yeni Zelanda[26] ve Yunanistan'da[27] yasal ve ülkelerine özgü yasal düzenlemelere bağlıdır. Amerika Birleşik Devletleri'nde fuhuşun yasal durumu eyalet hükûmetleri tarafından kararlaştırılır ve mevcut durumda fuhuş bir tek Nevada eyaletinin bazı illerinde (Las Vegas gibi büyük şehirler dahil olmamak üzere) yasaldır.[28] Avustralya'da da fuhuşun yasal durumu eyalete göre değişir: Queensland, Victoria, Yeni Güney Galler eyaletlerinde ve Avustralya Başkent Bölgesi'nde fuhuş yasal ve genelevler ruhsatlara sahip olmaları gerekiyor;[29] Batı Avustralya'da fuhuş ve genelevler yasal bir düzeyde düzenlenmedikleri hâlde, polis ve genelevler arasında gayriresmî anlaşmalar varmış; Kuzey Toprakları ve Tazmanya'da serbest bir meslek olarak fahişelik yasal fakat, fuhuşa teşvik etmek yasa dışı; Güney Avustralya'da fuhşu yasallaştırmak için girişimler yapılmıştır fakat, bunlar hepsi başarısızlıkla karşılandı.[30]

Birkaç ülkede (aşağıdaki haritaya bakınız) fuhuş, yani para karşılığına seks, yasak değil fakat, genelev sahibi olmak/genelevde çalışmak ya da muhabbet tellalığı gibi fuhuşa ilişkin aktiviteler yasa dışı olabilir ve bu yasaların kapsamı ve sertliği ülkeye göre değişir. Örneğin Brezilya'da yetişkinlerin fahişe olarak çalışmaları tamamen yasal ve fahişeler devlet emekliliklere sahip olabilirler[31] ancak, genelev işletmek ya da bir fahişeyi diğer bir şekilde çalıştırmak yasa dışıdır.[32] Diğer bir yandan Kanada gibi bazı ülkelerde para karşılığına seks yasal ancak, bahsi geçen aktiviteler ve kamu alanda müşteri aramak gibi diğer aktiviteler yasa dışıdır.[33] Böylece bir yasaya karşı gelmeden fuhuş yapmak zor olabilir.

İsveç yasalarına göre fuhuş, kadına karşı şiddet olarak sayılır ve 1999'da fahişe olmayı yasaklamadan seks için para ödemeyi yasaklayan bir kanun onaylandı; bu durumda fahişe değil, müşteri suçlu olarak sayılır.[34][35] 2009'da Norveç ve İzlanda'da benzeri yasalar çıkartıldı.[36][37]

Bahsi geçen ülkelerin aksine çoğu ülkede fahişelik yasa dışıdır. Neredeyse her Müslüman ülke, çoğu Afrika ve Asya ülkesi ve birçok Doğu Avrupa ülkesinde fuhuş yasa dışıdır ve cezalandırma para cezasıyla yapılır. Örneğin; Rusya'da[38]) hapis, Afganistan'da[39]) kırbaçlama, Suudi Arabistan'da[39]) ya da Sudan gibi bazı ülkelerde idam içerebilir.[40]

Fuhuşu yasak kılan yasalara rağmen fuhuşa yönelik hukuk uygulaması gevşek ya da neredeyse var olmayabilir. Örneğin Tayland'da fuhuş hukukî olarak yasak, fakat pratikte yetkililer tarafından hoşgörülür;[39] günümüzde Tayland seks turizmi bakımından dünyanın en büyük varış yerlerindendir ve Bangkok'taki Soi Cowboy gibi kırmızı fener mahalleleri dünyaca tanınır.[41][42]

Ülkelerine göre fuhuşun yasal durumu:
  Fuhuş yasal ve düzenlenmektedir.
  Fuhuş (para karşılığı seks) yasal, ama genelevler ve muhabbet tellalığı gibi organize eylemler yasa dışı; fuhuş düzenlenmemektedir.
  Seks satın almak yasak, fakat seks satmak yasaldır
  Fuhuş yasa dışı.
  Bilgi yok.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "fahişe". Sevan Nişanyan Türkçe Etimolojik Sözlüğü. 7 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2008. 
  2. ^ "Güncel Türkçe Sözlük - "orospu"". Türk Dil Kurumu. 5 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009. 
  3. ^ "Türkçe Sözlük - "orospu"". Dil Derneği. 8 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009. 
  4. ^ TDK fuhuş kelimesi[ölü/kırık bağlantı] Türk Dil Kurumu. 6 Ocak 2010 tarihinde erişilmiştir
  5. ^ "Sık kullandığımız kelimenin kökeni". Habertürk. 25 Mart 2015. 26 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023. 
  6. ^ "The Act Regulating the Legal Situation of Prostitutes - implementation, impact, current developments" (PDF) (İngilizce). Social Research Institute of Applied Sciences Freiburg. 30 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  7. ^ "Prostitution - zwischen Ablehnung, Marginalisierung und Akzeptanz" (Almanca). Sozialistische Jugend Österreich. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  8. ^ "Bangladesh says prostitution legal" (İngilizce). BBC News. 14 Mart 2000. 1 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  9. ^ "2008 Human Rights Report: Bolivia" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 26 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  10. ^ "2008 Human Rights Report: Ecuador" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  11. ^ "2008 Human Rights Reports: Netherlands" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  12. ^ "Swiss sex industry is thriving" (İngilizce). swissinfo.ch. 3 Haziran 2006. 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  13. ^ "2008 Human Rights Reports: Colombia" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 26 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  14. ^ "2008 Human Rights Report: Latvia" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  15. ^ "2008 Human Rights Report: Lebanon" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  16. ^ "2008 Human Rights Report: Hungary" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  17. ^ "2008 Human Rights Report: Mexico" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  18. ^ "2008 Human Rights Report: Panama" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 26 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  19. ^ "2008 Human Rights Report: Paraguay" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  20. ^ "2008 Human Rights Report: Peru" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  21. ^ "2008 Human Rights Report: Senegal" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  22. ^ "2008 Human Rights Report: Turkey" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 26 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  23. ^ Songün, Sevim. "Turkey's sex workers seek to establish a union" (İngilizce). Hürriyet Daily News. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  24. ^ "2008 Human Rights Report: Uruguay" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  25. ^ "2008 Human Rights Report: Venezuela" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  26. ^ "2008 Human Rights Report: New Zealand" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  27. ^ "Greece - Country Reports on Human Rights Practices" (İngilizce). U.S. Department of State. 31 Mart 2003. 30 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  28. ^ Leco, Mike. "Sex in Las Vegas" (İngilizce). USA Tourist. 8 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  29. ^ "2008 Human Rights Reports: Australia" (İngilizce). U.S. Department of State. 25 Şubat 2009. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  30. ^ "Prostitution in Australia" (İngilizce). Ehrfurcht.com. 18 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  31. ^ Rohter, Larry (24 Temmuz 2005). "Prostitution Puts U.S. and Brazil at Odds on AIDS Policy" (İngilizce). New York Times. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  32. ^ "Online Newshour: Extended Interview: Gabriela Silva Leite" (İngilizce). PBS. 15 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  33. ^ "Kanada Ceza Kanunu - Offences Tending to Corrupt Morals" (İngilizce). Kanada Adalet Bakanlığı. 10 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  34. ^ De Santis, Marie (20 Aralık 2004). "Sweden Treating Prostitution as Violence Against Women" (İngilizce). Sisyphe.org. 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  35. ^ Casciani, Dominic (16 Temmuz 2004). "Prostitution: International answers" (İngilizce). BBC News. 12 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  36. ^ "New Norway law bans buying of sex" (İngilizce). BBC News. 1 Ocak 2009. 12 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  37. ^ "Fréttir / A new law makes purchase of sex illegal in Iceland" (İngilizce). Jafnréttisstofa. 21 Nisan 2009. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  38. ^ "Russia - Facts on Trafficking and Prostitution" (İngilizce). Rhode Island Üniversitesi. 16 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  39. ^ a b c "100 Countries and Their Prostitution Policies" (İngilizce). ProCon.org. 2 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  40. ^ "Sudan - Facts on Trafficking and Prostitution" (İngilizce). Rhode Island Üniversitesi. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  41. ^ Renton, Alex (21 Mayıs 2005). "Learning the Thai sex trade" (İngilizce). Prospect. 10 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 
  42. ^ Fuller, Thomas (25 Ekim 2007). "At Home Amid the Red Lights" (İngilizce). New York Times. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Fuhuş
hakkında daha fazla bilgi edinin
Vikisözlük'te ara Vikisözlük'te tanımlar
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Fuhuş&oldid=31834259" sayfasından alınmıştır