Vikipedi

Yeryüzündeki ilk yaşam

Yeryüzünde ortaya çıkmış ilk canlılar
"Yaşamın kökeni" için Abiyogenez sayfasına bakınız.
Bu madde yaşamın bilinen ilk izleri hakkındadır. Yaşamın ortaya çıkışı hakkındaki bilimsel olmayan görüşler için Yaratılış miti sayfasına bakınız.

Yeryüzündeki ilk yaşam, en az yaklaşık 3,5 milyar yaşında olduğu düşünülen hidrotermal baca çökeltilerinde bulunan fosilleşmiş mikroorganizmalardır.[1][2] Yaşamın varlığı üzerine en eski kanıtlar 3,77 ila 4,28 milyar yıl öncesi arasında değişkenlik gösterir.[2][4][5] En erken tahminlere göre 4,5 milyar yıl önce okyanusların oluşmasından kısa süre sonra yaşam ortaya çıkmıştır.[2][3][6][7] Yeryüzündeki yaşamın en eski doğrudan kanıtı, 3,47 milyar yıllık Avustralya Apex chert kayalarında çökelmiş mikroorganizmaların mikrofosilleridir.[8][9]

Hidrotermal baca çökeltilerinde yeryüzü üzerindeki en eski canlıların kanıtı bulunmuştur.[1][2][3]

Canlıküre

değiştir
Daha fazla bilgi: Abiyogenez

Yeryüzü, şimdiye dek evrende yaşam barındırdığı bilinen tek gezegendir.[10][11] Yeryüzünde varlığı üzerine en eski kanıtlar 3,77 milyar yıl öncesi ile 4,28 milyar yıl öncesi arasında değişir.[2][4] Yeryüzünün canlıküresi (biyosfer), yüzeyin en az 19 km altına kadar uzanır,[12][13][14][15] ve en az 76 km'ye kadar[16] atmosfere sahip olup[17][18][19] toprak, hidrotermal bacalar ve kayaçlar içerir.[20][21] Ayrıca Antarktika buzullarının en az 9.144 metre altını[22][23][24] ve okyanusun en derin kısımlarını da içerir.[25][26][27][28][29] Temmuz 2020'de deniz biyologları, "yarı askıya alınmış canlandırmada" oksijensiz soluyan mikroorganizmaların (çoğunlukla) 101,5 milyon yıl kadar yaşlı organik olarak yoksun tortullarda bulunduğunu bildirdiler. Bu mikroorganizmalar, 762 metre (2.500 ft) derinliğindeki Güney Büyük Okyanus Girdabı'nda (SPG) ("okyanustaki en ölü nokta") deniz tabanının altında bulunur ve şimdiye değin bulunan en uzun yaşayan canlılar olabilir.[30][31] Belirli sınama koşulları altında, canlıların uzay boşluğunda yaşayabildikleri de gözlemlenmiştir.[32][33] Daha yakın bir zamanda (Ağustos 2020) Uluslararası Uzay İstasyonu üzerinde yürütülen çalışmalara göre, bakterilerin uzayda üç yıl boyunca canlı kaldıkları belirlendi.[34][35] Canlıkürenin toplam kütlesinin 4 trilyon ton karbon içerdiği sanılıyor.[36] Bir araştırmaya göre, "Mikropları her yerde bulabilirsiniz, [farklı] koşullara iyi bir biçimde uyarlanabilirler ve nerede olurlarsa olsunlar canlı kalırlar."[26]

Yeryüzü üzerinde yaşamış tüm canlılardan beş milyarın üstünde olan tüm türlerin,[37] %99'dan çoğunun soyunun tükendiği sanılmaktadır.[38][39] Yeryüzündeki var olan türlerin sayısıyla ilgili bazı kestirimler 10 milyon ile 14 milyon arasında değişmektedir,[40] bunların yaklaşık 1,2 milyonu belgelenmiştir ve yüzde 86'sından çoğu tanımlanmamıştır.[41] Bununla birlikte, Mayıs 2016 tarihli bir bilimsel bildiri, şu anda yeryüzünde 1 trilyon türün olduğunu ve yalnızca milyonda birinin (106) tanımlandığını iddia ediyor.[42] Başkaca, Dünya'da en çok sayıda bulunan canlı benzeri varlık olan[43] ve bazı biyologların canlı olarak saydığı virüslerden aşağı yukarı 10 nonilyon (1030) tane var olduğu düşünülüyor.[44]

Fosil kanıtlar

değiştir
 
Arkeler (prokaryotik mikroplar) ilk olarak hidrotermal bacalar gibi aşırı ortamlarda bulunmuştur.

Yerküre'nin yaşı yaklaşık 4,54 milyar yıl olup[45][46][47] yeryüzündeki yaşamın tartışmasız en eski kanıtı 3,5 milyar yıl öncesine aittir.[48][49][50] Bazı bilgisayar tasarıları, yaşamın 4,5 milyar yıl önce başladığını öne sürüyor.[4][5]

3,465 milyar yıllık Avustralya Apex çört kayalarının bir zamanlar mikroorganizmalar içermesi yeryüzündeki yaşamın en eski "doğrudan" kanıtıdır.[8][9] Batı Avustralya'da 3,48 milyar yıllık kumtaşında mikrobiyal mat fosiller keşfedildi.[51][52][53][54] Biyojenik grafit,[55] ve olasılıkla stromatolitlerin[56][57][58] kanıtı, Grönland'ın güneybatısındaki 3,7 milyar yıllık metasedimanter kayaçlarda keşfedildi. Batı Avustralya'daki 4,1 milyar yıllık kayalarda olası "yaşam kalıntıları" bulundu.[59] Güney Afrika'da, muhtemelen Barberton Yeşiltaş Kuşağı'nın paleo-deniz altı hidrotermal damar sisteminde yaklaşık 3,42 milyar yaşında yaşayan metanojenler ve / veya metanotroflardan oluşan "varsayımsal filamentli mikrofosiller" tanımlanmıştır.[1][60]

 
Panspermia kuramı, yeryüzündeki yaşamın, uzay tozu[61] veya gök taşları aracılığıyla taşınan canlısal maddelerden gelmiş olabileceğini kestiriyor.[62]

Fosilleşmiş mikroorganizmalar (mikrofosiller), Kanada'nın Quebec eyaletindeki Nuvvuagittuq Kuşağı'nda bulunan eski bir deniz yatağındaki hidrotermal menfez çökeltilerinde bulunmuştur. Bunlar 4.28 milyar yıl kadar eski olabilir, bu da Dünya'daki en eski yaşam kanıtıdır ve 4.41 milyar yıl önce okyanus oluşumundan sonra "yaşamın neredeyse aniden ortaya çıktığını" düşündürmektedir.[2][3][6][7] Hatta bazı araştırmacılar yaşamın yaklaşık 4,5 milyar yıl önce başlamış olabileceğini düşünüyorlar.[4][5] Biyolog Stephen Blair Hedges'e göre, "Eğer yaşam Dünya'da nispeten hızlı bir şekilde ortaya çıktıysa... o zaman evrende yaygın olabilir".[63][64][65] Karasal yaşam formlarının uzaydan tohumlanmış olabileceği ihtimali göz önünde bulunduruldu.[66][67] Ocak 2018'de yapılan bir araştırma, Dünya'da bulunan 4,5 milyar yıllık meteorların sıvı su ile birlikte yaşam için gerekli olabilecek prebiyotik kompleks organik maddeler içerdiğini ortaya koydu.[62][68]

Karadaki yaşama gelince, 2019'da bilim insanları Kuzey Kanada'da Ourasphaira giraldae adlı fosilleşmiş bir mantarın keşfedildiğini ve bu mantarın bir milyar yıl önce, bitkilerin karada yaşadığı düşünülmeden çok önce karada yetişmiş olabileceğini bildirdiler.[69][70][71] Temmuz 2018'de bilim adamları, karadaki en eski canlının 3,22 milyar yıl önce yaşamış bir bakteri olabileceğini bildirdiler.[72] Mayıs 2017'de, Batı Avustralya'nın Pilbara Kratonu'ndaki 3,48 milyar yıllık kaynaç taşında karadaki mikrobiyal yaşamın ilk kanıtı bulunmuş olabilir.[73][74]

Genomik kanıtlar

değiştir
Ana madde: Son evrensel ortak ata

Modern organizmaların (Bakteri ve Arke alemlerindeki) genomlarını karşılaştırarak, son evrensel ortak atanın (SEOA) varlığını ve yaşını ve minimal bir gen setini çıkarmak mümkündür.[75][76] Bir moleküler saat modeli, SEOA'nın 4,477 ile 4,519 milyar yıl önce, Hadean dönemi içinde yaşamış olabileceğini öne sürmektedir.[4][5][a]

Galeri

değiştir
Yeryüzündeki ilk yaşam (resimler için sağdaki "göster"e tıklayın)
  •  
    Stromatolitler, tortu tarafından boğulmaktan kaçınmak için yukarı doğru hareket eden mikroplar tarafından yapılmış olabilir.[56][57]
  •  
    Mavi-yeşil alglerin geride bıraktığı stromatolitler, dünyadaki en eski yaşam fosillerinden biridir..
  •  
    Beyaz Deniz sahilindeki mavi-yeşil alg kaynaklı mat, tuzlu göl.
  •  
    Türkiye'nin Salda Gölü kayalarındaki mikrobiyalitler
  •  
    Gelgit bölgelerindeki yapışkan mikrobiyal matların altında oluşan buruşuk Kinneyia türü tortul yapılar.[77]
  •  
    Niagara Gorge, NY'de ortaya çıkan Grimsby Oluşumu'ndaki (Silüriyen) Kinneyia benzeri yapı.

Ayrıca bakınız

değiştir

Dipnotlar

değiştir
  1. ^ SEOA'nın Dünya'daki ilk yaşam olduğu düşünülmüyor, daha ziyade zamanının hâlâ yaşayan torunlara sahip tek organizma türü olduğu düşünülüyor.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c Cavalazzi, Barbara (14 Temmuz 2021). "Cellular remains in a ~3.42-billion-year-old subseafloor hydrothermal environment". Science Advances. 7 (9): eabf3963. Bibcode:2021SciA....7.3963C. doi:10.1126/sciadv.abf3963. PMC 8279515 $2. PMID 34261651. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023. 
  2. ^ a b c d e f Dodd, Matthew S.; Papineau, Dominic; Grenne, Tor; slack, John F.; Rittner, Martin; Pirajno, Franco; O'Neil, Jonathan; Little, Crispin T. S. (2 Mart 2017). "Evidence for early life in Earth's oldest hydrothermal vent precipitates" (PDF). Nature. 543 (7643): 60-64. Bibcode:2017Natur.543...60D. doi:10.1038/nature21377. PMID 28252057. 23 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021. 
  3. ^ a b c Zimmer, Carl (1 Mart 2017). "Scientists Say Canadian Bacteria Fossils May Be Earth's Oldest". The New York Times. 2 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2017. 
  4. ^ a b c d e Staff (20 Ağustos 2018). "A timescale for the origin and evolution of all of life on Earth". Phys.org. 18 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2018. 
  5. ^ a b c d Betts, Holly C.; Putick, Mark N.; Clark, James W.; Williams, Tom A.; Donoghue, Philip C.J.; Pisani, Davide (20 Ağustos 2018). "Integrated genomic and fossil evidence illuminates life's early evolution and eukaryote origin". Nature. 2 (10): 1556-1562. doi:10.1038/s41559-018-0644-x. PMC 6152910 $2. PMID 30127539. 
  6. ^ a b Ghosh, Pallab (1 Mart 2017). "Earliest evidence of life on Earth 'found". BBC News. 1 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2017. 
  7. ^ a b Dunham, Will (1 Mart 2017). "Canadian bacteria-like fossils called oldest evidence of life". Reuters. 2 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2017. 
  8. ^ a b Tyrell, Kelly April (18 Aralık 2017). "Oldest fossils ever found show life on Earth began before 3.5 billion years ago". University of Wisconsin–Madison. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2017. 
  9. ^ a b Schopf, J. William; Kitajima, Kouki; Spicuzza, Michael J.; Kudryavtsev, Anatolly B.; Valley, John W. (2017). "SIMS analyses of the oldest known assemblage of microfossils document their taxon-correlated carbon isotope compositions". PNAS. 115 (1): 53-58. Bibcode:2018PNAS..115...53S. doi:10.1073/pnas.1718063115. PMC 5776830 $2. PMID 29255053. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023. 
  10. ^ Graham, Robert W. (February 1990). "Extraterrestrial Life in the Universe" (PDF). NASA (NASA Technical Memorandum 102363). Lewis Research Center, Cleveland, Ohio. 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Haziran 2015. 
  11. ^ Altermann, Wladyslaw (2009). "From Fossils to Astrobiology – A Roadmap to Fata Morgana?". Seckbach, Joseph; Walsh, Maud (Ed.). From Fossils to Astrobiology: Records of Life on Earth and the Search for Extraterrestrial Biosignatures. Cellular Origin, Life in Extreme Habitats and Astrobiology. 12. Dordrecht, the Netherlands; London: Springer Science+Business Media. s. xvii. ISBN 978-1-4020-8836-0. LCCN 2008933212. 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023. 
  12. ^ Deep Carbon Observatory (10 Aralık 2018). "Life in deep Earth totals 15 to 23 billion tons of carbon – hundreds of times more than humans – Deep Carbon Observatory collaborators, exploring the 'Galapagos of the deep,' add to what's known, unknown, and unknowable about Earth's most pristine ecosystem". EurekAlert!. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2018. 
  13. ^ Dockrill, Peter (11 Aralık 2018). "Scientists Reveal a Massive Biosphere of Life Hidden Under Earth's Surface". Science Alert. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2018. 
  14. ^ Gabbatiss, Josh (11 Aralık 2018). "Massive 'deep life' study reveals billions of tonnes of microbes living far beneath Earth's surface". The Independent. 9 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2018. 
  15. ^ Klein, JoAnna (19 Aralık 2018). "Deep Beneath Your Feet, They Live in the Octillions – The real journey to the center of the Earth has begun, and scientists are discovering subsurface microbial beings that shake up what we think we know about life". The New York Times. 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2018. 
  16. ^ Loeb, Abraham (4 Kasım 2019). "Did Life from Earth Escape the Solar System Eons Ago?". Scientific American. 27 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2019. 
  17. ^ University of Georgia (25 Ağustos 1998). "First-Ever Scientific Estimate Of Total Bacteria On Earth Shows Far Greater Numbers Than Ever Known Before". Science Daily. 18 Ekim 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2014. 
  18. ^ Hadhazy, Adam (12 Ocak 2015). "Life Might Thrive a Dozen Miles Beneath Earth's Surface". Astrobiology Magazine. Archived from the original on 2 Kasım 2020. Erişim tarihi: 11 Mart 2017. 
  19. ^ Fox-Skelly, Jasmin (24 Kasım 2015). "The Strange Beasts That Live In Solid Rock Deep Underground". BBC online. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2017. 
  20. ^ Suzuki, Yohey (2 Nisan 2020). "Deep microbial proliferation at the basalt interface in 33.5–104 million-year-old oceanic crust". Communications Biology. 3 (136): 136. doi:10.1038/s42003-020-0860-1. PMC 7118141 $2. PMID 32242062. 
  21. ^ University of Tokyo (2 Nisan 2020). "Discovery of life in solid rock deep beneath sea may inspire new search for life on Mars – Bacteria live in tiny clay-filled cracks in solid rock millions of years old". EurekAlert!. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  22. ^ Simon, Matt (15 Şubat 2021). "Scientists Accidentally Discover Strange Creatures Under a Half Mile of Ice - Researchers only drilled through an Antarctic ice shelf to sample sediment. Instead, they found animals that weren't supposed to be there". Wired. 21 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021. 
  23. ^ Griffiths, Huw J. (15 Şubat 2021). "Breaking All the Rules: The First Recorded Hard Substrate Sessile Benthic Community Far Beneath an Antarctic Ice Shelf". Frontiers in Marine Science. 8. doi:10.3389/fmars.2021.642040. 21 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023. 
  24. ^ Fox, Douglas (20 Ağustos 2014). "Lakes under the ice: Antarctica's secret garden". Nature. 512 (7514): 244-246. Bibcode:2014Natur.512..244F. doi:10.1038/512244a. PMID 25143097. 10 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023. 
  25. ^ "Mariana Trench". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica. 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023. 
  26. ^ a b Choi, Charles Q. (17 Mart 2013). "Microbes Thrive in Deepest Spot on Earth". LiveScience. 16 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2013. 
  27. ^ Glud, Ronnie; Wenzhöfer, Frank; Middelboe, Mathias; Oguri, Kazumasa; Turnewitsch, Robert; Canfield, Donald E.; Kitazato, Hiroshi (17 Mart 2013). "High rates of microbial carbon turnover in sediments in the deepest oceanic trench on Earth". Nature Geoscience. 6 (4): 284-288. Bibcode:2013NatGe...6..284G. doi:10.1038/ngeo1773. 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023. 
  28. ^ Oskin, Becky (14 Mart 2013). "Intraterrestrials: Life Thrives in Ocean Floor". LiveScience. 16 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2013. 
  29. ^ Morelle, Rebecca (15 Aralık 2014). "Microbes discovered by deepest marine drill analysed". BBC News. 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2014. 
  30. ^ Wu, Katherine J. (28 Temmuz 2020). "These Microbes May Have Survived 100 Million Years Beneath the Seafloor - Rescued from their cold, cramped and nutrient-poor homes, the bacteria awoke in the lab and grew". The New York Times. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2020. 
  31. ^ Morono, Yuki (28 Temmuz 2020). "Aerobic microbial life persists in oxic marine sediment as old as 101.5 million years". Nature Communications. 11 (3626): 3626. Bibcode:2020NatCo..11.3626M. doi:10.1038/s41467-020-17330-1. PMC 7387439 $2. PMID 32724059. 
  32. ^ Dose, K.; Bieger-Dose, A.; Dillmann, R.; Gill, M.; Kerz, O.; Klein, A.; Meinert, H.; Nawroth, T.; Risi, S.; Stridde, C. (1995). "ERA-experiment "space biochemistry"". Advances in Space Research. 16 (8): 119-129. Bibcode:1995AdSpR..16h.119D. doi:10.1016/0273-1177(95)00280-R. PMID 11542696. 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023. 
  33. ^ Horneck G.; Eschweiler, U.; Reitz, G.; Wehner, J.; Willimek, R.; Strauch, K. (1995). "Biological responses to space: results of the experiment "Exobiological Unit" of ERA on EURECA I". Adv. Space Res. 16 (8): 105-118. Bibcode:1995AdSpR..16h.105H. doi:10.1016/0273-1177(95)00279-N. PMID 11542695. 
  34. ^ Strickland, Ashley (26 Ağustos 2020). "Bacteria from Earth can survive in space and could endure the trip to Mars, according to new study". CNN News. 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2020. 
  35. ^ Kawaguchi, Yuko (26 Ağustos 2020). "DNA Damage and Survival Time Course of Deinococcal Cell Pellets During 3 Years of Exposure to Outer Space". Frontiers in Microbiology. 11: 2050. doi:10.3389/fmicb.2020.02050. PMC 7479814 $2. PMID 32983036. 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023. 
  36. ^ "The Biosphere: Diversity of Life". Aspen Global Change Institute. Basalt, CO. 2 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2015. 
  37. ^ The Biology of Rarity: Causes and consequences of rare – common differences. 1996. ISBN 978-0412633805. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015. 
  38. ^ Stearns, Beverly Peterson; Stearns, S. C.; Stearns, Stephen C. (2000). Watching, from the Edge of Extinction. Yale University Press. s. preface x. ISBN 978-0-300-08469-6. 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2017. 
  39. ^ Novacek, Michael J. (8 Kasım 2014). "Prehistory's Brilliant Future". The New York Times. 29 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2014. 
  40. ^ G. Miller; Scott Spoolman (2012). Environmental Science – Biodiversity Is a Crucial Part of the Earth's Natural Capital. Cengage Learning. s. 62. ISBN 978-1-133-70787-5. 13 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2014. 
  41. ^ Mora, C.; Tittensor, D.P.; Adl, S.; Simpson, A.G.; Worm, B. (23 Ağustos 2011). "How many species are there on Earth and in the ocean?". PLOS Biology. 9 (8): e1001127. doi:10.1371/journal.pbio.1001127. PMC 3160336 $2. PMID 21886479. 
  42. ^ Staff (2 Mayıs 2016). "Researchers find that Earth may be home to 1 trillion species". National Science Foundation. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  43. ^ Edwards RA, Rohwer F (June 2005). "Viral metagenomics". Nature Reviews Microbiology. 3 (6): 504-10. doi:10.1038/nrmicro1163. PMID 15886693. 
  44. ^ Villarreal, Luis P. (8 Ağustos 2008). "Are Viruses Alive? - Although viruses challenge our concept of what "living" means, they are vital members of the web of life". Scientific American. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  45. ^ "Age of the Earth". United States Geological Survey. 9 Temmuz 2007. 29 Nisan 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2006. 
  46. ^ Dalrymple, G. Brent (2001). "The age of the Earth in the twentieth century: a problem (mostly) solved". Special Publications, Geological Society of London. 190 (1): 205-221. Bibcode:2001GSLSP.190..205D. doi:10.1144/GSL.SP.2001.190.01.14. 12 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023. 
  47. ^ Manhesa, Gérard; Allègre, Claude J.; Dupréa, Bernard; Hamelin, Bruno (May 1980). "Lead isotope study of basic-ultrabasic layered complexes: Speculations about the age of the earth and primitive mantle characteristics". Earth and Planetary Science Letters. 47 (3): 370-382. Bibcode:1980E&PSL..47..370M. doi:10.1016/0012-821X(80)90024-2. ISSN 0012-821X. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023. 
  48. ^ Schopf, J. William; Kudryavtsev, Anatoliy B.; Czaja, Andrew D.; Tripathi, Abhishek B. (5 Ekim 2007). "Evidence of Archean life: Stromatolites and microfossils". Precambrian Research. 158 (3–4): 141-155. Bibcode:2007PreR..158..141S. doi:10.1016/j.precamres.2007.04.009. ISSN 0301-9268. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023. 
  49. ^ Schopf, J. William (29 Haziran 2006). "Fossil evidence of Archaean life". Philosophical Transactions of the Royal Society B. 361 (1470): 869-885. doi:10.1098/rstb.2006.1834. ISSN 0962-8436. PMC 1578735 $2. PMID 16754604. 
  50. ^ Raven, Peter H.; Johnson, George B. Biology (6.6yıl=2002 bas.). Boston, MA: McGraw-Hill. s. 68. ISBN 978-0-07-112261-0. LCCN 2001030052. OCLC 45806501. 
  51. ^ Borenstein, Seth (13 Kasım 2013). "Oldest fossil found: Meet your microbial mom". Excite. Yonkers, NY: Mindspark Interactive Network. Associated Press. 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2015. 
  52. ^ Pearlman, Jonathan (13 Kasım 2013). "Oldest signs of life on Earth found". The Daily Telegraph. Londra. 12 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2014. 
  53. ^ Noffke, Nora; Christian, Daniel; Wacey, David; Hazen, Robert M. (16 Kasım 2013). "Microbially Induced Sedimentary Structures Recording an Ancient Ecosystem in the ca. 3.48 Billion-Year-Old Dresser Formation, Pilbara, Western Australia". Astrobiology. 13 (12): 1103-1124. Bibcode:2013AsBio..13.1103N. doi:10.1089/ast.2013.1030. ISSN 1531-1074. PMC 3870916 $2. PMID 24205812. 
  54. ^ Djokic, Tara; Van Kranendonk, Martin J.; Campbell, Kathleen A.; Walter, Malcolm R.; Ward, Colin R. (9 Mayıs 2017). "Earliest signs of life on land preserved in ca. 3.5 Ga hot spring deposits". Nature Communications. 8: 15263. Bibcode:2017NatCo...815263D. doi:10.1038/ncomms15263. PMC 5436104 $2. PMID 28486437. 
  55. ^ Ohtomo, Yoko; Kakegawa, Takeshi; Ishida, Akizumi; Nagase, Toshiro; Rosing, Minik T. (January 2014). "Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks". Nature Geoscience. 7 (1): 25-28. Bibcode:2014NatGe...7...25O. doi:10.1038/ngeo2025. ISSN 1752-0894. 
  56. ^ a b Wade, Nicholas (31 Ağustos 2016). "World's Oldest Fossils Found in Greenland". The New York Times. 12 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2016. 
  57. ^ a b Allwood, Abigail C. (22 Eylül 2016). "Evidence of life in Earth's oldest rocks". Nature. 537 (7621): 500-5021. doi:10.1038/nature19429. PMID 27580031. 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023. 
  58. ^ Wei-Haas, Maya (17 Ekim 2018). "'World's oldest fossils' may just be pretty rocks – Analysis of 3.7-billion-year-old outcrops has reignited controversy over when life on Earth began". National Geographic. 17 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2018. 
  59. ^ Bell, Elizabeth; Boehnke, Patrick; Harrison, T. Mark; Mao, Wendy L. (24 Kasım 2015). "Potentially biogenic carbon preserved in a 4.1 billion-year-old zircon". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 112 (47): 14518-14521. Bibcode:2015PNAS..11214518B. doi:10.1073/pnas.1517557112. PMC 4664351 $2. PMID 26483481. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023. 
  60. ^ Schultz, Isaac (14 Temmuz 2021). "These Squiggles May Be Some of the Oldest Fossil Life on Earth - Researchers say the fossils were left by 3.42-billion-year-old microbes. They could offer clues as to what sort of life may exist on other planets". Gizmodo. 14 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2021. 
  61. ^ Berera, Arjun (6 Kasım 2017). "Space dust collisions as a planetary escape mechanism". Astrobiology. 17 (12): 1274-1282. arXiv:1711.01895 $2. Bibcode:2017AsBio..17.1274B. doi:10.1089/ast.2017.1662. PMID 29148823. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023. 
  62. ^ a b Chan, Queenie H. S. (10 Ocak 2018). "Organic matter in extraterrestrial water-bearing salt crystals". Science Advances. 4 (1, eaao3521): eaao3521. Bibcode:2018SciA....4O3521C. doi:10.1126/sciadv.aao3521. PMC 5770164 $2. PMID 29349297. 
  63. ^ Borenstein, Seth (19 Ekim 2015). "Hints of life on what was thought to be desolate early Earth". Associated Press. 14 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2018. 
  64. ^ Schouten, Lucy (20 Ekim 2015). "When did life first emerge on Earth? Maybe a lot earlier than we thought". The Christian Science Monitor. Boston, Massachusetts: Christian Science Publishing Society. ISSN 0882-7729. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2018. 
  65. ^ Johnston, Ian (2 Ekim 2017). "Life first emerged in 'warm little ponds' almost as old as the Earth itself – Charles Darwin's famous idea backed by new scientific study". The Independent. 3 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2017. 
  66. ^ Steele, Edward J. (1 Ağustos 2018). "Cause of Cambrian Explosion - Terrestrial or Cosmic?". Progress in Biophysics and Molecular Biology. 136: 3-23. doi:10.1016/j.pbiomolbio.2018.03.004. PMID 29544820. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021. 
  67. ^ McRae, Mike (28 Aralık 2021). "A Weird Paper Tests The Limits of Science by Claiming Octopuses Came From Space". ScienceAlert. 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021. 
  68. ^ Staff, Lawrence Berkeley National laboratory (10 Ocak 2018). "Ingredients for life revealed in meteorites that fell to Earth – Study, based in part at Berkeley Lab, also suggests dwarf planet in asteroid belt may be a source of rich organic matter". AAAS – EurekAlert. 8 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  69. ^ Zimmer, Carl (22 Mayıs 2019). "How Did Life Arrive on Land? A Billion-Year-Old Fungus May Hold Clues – A cache of microscopic fossils from the Arctic hints that fungi reached land long before plants". The New York Times. 23 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2019. 
  70. ^ Loron, Corentin C.; François, Camille; Rainbird, Robert H.; Turner, Elizabeth C.; Borensztajn, Stephan; Javaux, Emmanuelle J. (22 Mayıs 2019). "Early fungi from the Proterozoic era in Arctic Canada". Nature. Springer Science and Business Media LLC. 570 (7760): 232-235. Bibcode:2019Natur.570..232L. doi:10.1038/s41586-019-1217-0. ISSN 0028-0836. PMID 31118507. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023. 
  71. ^ Timmer, John (22 Mayıs 2019). "Billion-year-old fossils may be early fungus". Ars Technica. 22 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2019. 
  72. ^ Homann, Martin (23 Temmuz 2018). "Microbial life and biogeochemical cycling on land 3,220 million years ago" (PDF). Nature Geoscience. 11 (9): 665-671. Bibcode:2018NatGe..11..665H. doi:10.1038/s41561-018-0190-9. 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021. 
  73. ^ Staff (9 Mayıs 2017). "Oldest evidence of life on land found in 3.48-billion-year-old Australian rocks". Phys.org. 10 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2017. 
  74. ^ University of New South Wales (26 Eylül 2019). "Earliest signs of life: Scientists find microbial remains in ancient rocks". EurekAlert!. 19 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2019. 
  75. ^ Weiss, M.C.; Sousa, F. L.; Mrnjavac, N.; Neukirchen, S.; Roettger, M.; Nelson-Sathi, S.; Martin, W.F. (2016). "The physiology and habitat of the last universal common ancestor". Nat Microbiol. 1 (9): 16116. doi:10.1038/nmicrobiol.2016.116. PMID 27562259. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023. 
  76. ^ Wade, Nicholas (25 Temmuz 2016). "Meet Luca, the ancestor of all living things". The New York Times. 28 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2018. 
  77. ^ Porada H.; Ghergut J.; Bouougri El H. (2008). "Kinneyia-Type Wrinkle Structures – Critical Review And Model Of Formation". PALAIOS. 23 (2): 65–77. Bibcode:2008Palai..23...65P. doi:10.2110/palo.2006.p06-095r. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yeryüzündeki_ilk_yaşam&oldid=33544268" sayfasından alınmıştır