Recm

Recm (Arapça: رجم), sözlük anlamı "taşlama" olan, İslam hukukunda terim olarak ise zina yapan evli erkek ve kadına uygulanan taşlayarak öldürme cezasını ifade eden Arapça bir kelimedir.

Kamusal taşlamanın adli veya yargısız bir cezalandırma biçimi olduğu ülkeleri gösteren bir harita.

İslam öncesinde Yahudilikte de var olan bir ceza olan recm İslam hukukundaki tartışmalı konulardan biridir. Çünkü Kur'an'da zina suçunun karşılığı olarak geçmeyen bu ceza hadislere dayandırılmaktadır.

Dilbilgisi

Arapçada r-c-m kökünden bir mastar olan kelime taşlama, taşa tutma, lânetleme, kovma, sövme, birinin namusuna iftira etme, kötü zanda bulunma anlamlarına gelir. Çoğulu rucûmdur. Kelimenin yine aynı kökten gelen sıfat formundaki 'racim' kelimesi ise taşlanan, kovulan, lânetlenen anlamına gelir ki besmelede şeytan bu sıfatla nitelendirilir. Kur'an'da r-c-m kökü tüm formlarıyla 14 defa geçmektedir.

Tarihi

Zaman içinde birçok toplum evlilik dışı cinsel ilişkiyi cezalandırarak caydırma yoluna gitmişleridir. Antik Yunan yasalarına göre zina edenler ölüm cezasına çarptırılırken, Hammurabi Kanunları'nda bu kişiler suda boğarak öldürülürlerdi.

Zina suçuna verilen recm cezası ise tarihin belli bir döneminde özellikle Orta Doğu'da uygulanmıştır. Bu bağlamda recm dini bir ceza olarak ilk olarak Tevrat'ta geçmektedir. Yeni Antlaşma'da uygulanması reddedilen bu ceza, Kur'an'da geçmemesine rağmen İslam hukukuna girmiş; Muhammed, Dört Halife, daha sonraki İslam devletleri ve Osmanlı İmparatorluğu tarafından uygulanmıştır.

Yahudilik'te recm

Tevrat'ta konuyla ilgili hüküm şöyledir:

Levililer 20:10-21: “‘Biri başka birinin karısıyla, yani komşusunun karısıyla zina ederse, hem kendisi, hem de zina ettiği kadın kesinlikle öldürülecektir. Babasının karısıyla yatan, babasının namusuna leke sürmüş olur. İkisi de kesinlikle öldürülecektir. Ölümü hak etmişlerdir. Bir adam geliniyle yatarsa, ikisi de kesinlikle öldürülecektir. Rezillik etmişler, ölümü hak etmişlerdir. Bir erkek başka bir erkekle cinsel ilişki kurarsa, ikisi de iğrençlik etmiş olur. Kesinlikle öldürülecekler. Ölümü hak etmişlerdir. Bir adam hem bir kızla, hem de kızın annesiyle evlenirse, alçaklık etmiş olur. Aranızda böyle alçaklıklar olmasın diye üçü de yakılacaktır. Bir hayvanla cinsel ilişki kuran adam kesinlikle öldürülecek, hayvansa kesilecektir. Bir kadın cinsel ilişki kurmak amacıyla bir hayvana yaklaşırsa, kadını da hayvanı da kesinlikle öldüreceksiniz. Ölümü hak etmişlerdir.

Bir adam anne ya da baba tarafından üvey olan kız kardeşiyle evlenir, cinsel ilişki kurarsa, utançtır. Açıkça aşağılanıp halkın arasından atılacaklardır. Adam kız kardeşiyle ilişki kurduğu için suçunun cezasını çekecektir. Âdet gören bir kadınla yatıp cinsel ilişki kuran adam kadının akıntılı yerini açığa çıkarmış, kadın da buna katılmış olur. İkisi de halkın arasından atılacaktır.

Teyzenle ya da halanla cinsel ilişki kurmayacaksın. Çünkü yakın akrabanın namusudur. İkiniz de suçunuzun cezasını çekeceksiniz.

Amcasının karısıyla cinsel ilişki kuran adam, amcasının namusuna leke sürmüş olur. İkisi de günahlarının cezasını çekecek ve çocuk sahibi olmadan öleceklerdir. Kardeşinin karısıyla evlenen adam rezillik etmiş olur. Kardeşinin namusunu lekelemiştir. Çocuk sahibi olmayacaklardır."

Tesniye 22:13-30: “Bir adam bir kadın alır, yattıktan sonra ondan hoşlanmazsa, ona suç yükler, adını kötüler, ‘Bu kadınla evlendim ama onunla yatınca erden (bakire) olmadığını gördüm’ derse, kadının annesiyle babası kızlarının bakire olduğuna ilişkin kanıtı alıp kapıda görevli kent ileri gelenlerine getirecekler. Kadının babası ileri gelenlere, ‘Kızımı bu adamla evlendirdim ama o kızımdan hoşlanmıyor’ diyecek, ‘Şimdi kızımı suçluyor, onun bakire olmadığını söylüyor. İşte kızımın bakire olduğunun kanıtı!’ Sonra anne-baba kızlarının bakire olduğunu kanıtlayan yatak çarşafını ileri gelenlerin önüne serip gösterecekler. Kent ileri gelenleri de adamı cezalandıracaklar. Ceza olarak ondan yüz gümüş alıp kadının babasına verecekler. Çünkü adam İsrailli bir bakire kızın adını kötülemiştir. Kadın adamın karısı kalacak ve adam yaşamı boyunca onu boşayamayacaktır. “Ancak bu sav doğruysa, kızın bakire olduğuna ilişkin bir kanıt bulunamazsa, kızı baba evinin kapısına çıkaracaklar. Kent halkı taşlayarak kızı öldürecek. Babasının evindeyken fuhuş yapmakla İsrail'de iğrençlik yapmıştır. Aranızdaki kötülüğü ortadan kaldıracaksınız. “Eğer bir adam başka birinin karısıyla yatarken yakalanırsa, hem kadınla yatan adam, hem kadın, ikisi de öldürülecek. İsrail'den kötülüğü atacaksınız. “Eğer bir adam kentte başka biriyle nişanlı bakire bir kızla karşılaşır ve onunla yatarsa, ikisini de kentin kapısına götürecek, taşlayarak öldüreceksiniz. Çünkü kız kentte olduğu halde yardım istemek için bağırmadı; adam da komşusunun karısıyla ilişki kurdu. Aranızdaki kötülüğü ortadan kaldıracaksınız. “Eğer bir adam kırda nişanlı bir kızla karşılaşır, onu yakalayıp tecavüz ederse, yalnız tecavüz eden adam öldürülecek. Kıza hiçbir şey yapmayacaksınız. Çünkü kızın ölümü hak edecek bir günahı yoktur. Bu, komşusuna saldırıp onu öldüren adamın davasına benzer. Adam kızı kırda gördüğünde nişanlı kız bağırmışsa da onu kurtaran olmamıştır. “Eğer bir adam nişanlı olmayan bakire bir kızla karşılaşır, tutup onunla yatarsa ve bu ortaya çıkarsa, kızla yatan adam kızın babasına elli gümüş verecek. Kıza tecavüz ettiği için onu karı olarak alacak ve yaşamı boyunca onu boşayamayacaktır. “Kimse babasının karısını almayacak, babasının evlilik yatağına leke sürmeyecektir.”

Hristiyanlık'ta recm

Yahudiler, İsa'ya zina ederken yakalanmış bir kadın getirmişler ve Musa'nın bu gibilere recm cezası verdiğini ileri sürerek buna ne diyeceğini sormuşlardır. İsa onlara, "İlk taşı günahsız olanınız atsın" deyince başta yaşlılar olmak üzere, birer birer dışarı çıkıp İsa'yı yalnız bıraktılar. Kadın ise orta yerde duruyordu. İsa doğrulup ona, «Kadın, nerede onlar? Hiçbiri seni yargılamadı mı?» diye sordu. Kadın, «Hiçbiri, efendim» dedi. İsa, «Ben de seni yargılamıyorum» dedi. «Git artık, bundan sonra günah işleme!» (Yuhanna 8:3-11).

İslam'da recm

İslam hukukunda evli veya dul olup zina yapan kadın ve erkek dört mezhebin ittifakla görüşüne göre 'ölünceye kadar taşlanarak' cezalandırılır. Bu cezalandırmaya 'recmetmek' denmektedir. Bu cezalandırmaya dair Kur'an'da açık bir ayet yoktur. Kur'an'da zina suçunun cezasını belirten ayetler şunlardır:

1. Zina eden kadın ve zina eden erkekten her birine yüz sopa vurun; Allah'a ve ahiret gününe inanıyorsanız, Allah'ın dini hususunda sizi sakın acıma duygusu kaplamasın! Müminlerden bir grup da onlara uygulanan cezaya şahit olsun.
2. Namuslu kadınlara zina isnadında bulunup, sonra dört şahit getiremeyenlere seksener sopa vurun ve artık onların şahitliğini hiçbir zaman kabul etmeyin. Onlar tamamen günahkardırlar.
3. İnanmış hür kadınları nikâhlama genişliğine gücü yetmeyeniniz, ellerinizin altındaki genç, mümin köle kızlarından biriyle evlensin. Allah sizin imanınızı daha iyi bilir. Hep birbirinizdensiniz. O halde onları, ailelerinin izniyle nikâhlayın. Gizli dost edinmeyerek, zinadan uzak kalarak, iffetli hanımlar olmaları şartıyla onların mehirlerini örfe uygun bir biçimde verin. Evliliğe geçtikten sonra bir fuhuş yaparlarsa onlara, hür kadınlara uygulanan cezasının yarısı uygulanacaktır.

İslam hukukuna dayanak teşkil eden dört mezhep, recm cezasını hadislere dayandırmaktadır. Kur'an'da konuyla ilgili tek bir ayet vardır ve burada taşlayarak öldürmeden değil, döverek cezalandırmaktan bahsedilir. Nisa Suresi'nde geçen "hür olmayan insanların zinasının cezası, hür olanlara verilenin yarısı kadardır" ifadesinden dolayı recmin yarısı olmayacağına göre İslam'da recm yoktur şeklinde görüş de bulunmaktadır. Recm şeriatta hadislere dayandırılan bir cezalandırma şeklidir.

Recm ile ilgili tartışmalar mezhepler ve tarikatlar arası ayrılığa da neden olmuştur. Recm sözcüğünün Kur'an'da taşlamakla eşanlamlı olarak değil, daha çok hor görmek, yalnız bırakmak gibi bir anlamda kullanıldığı tefsirlerde okunur. Ancak İslam hukukunda recm, taşlama fiilinin karşılığı olarak kullanılmıştır. Recm kelimesi, bu yüzden, hemen hemen tüm dillerde, taşlama kelimesinin karşılığı olarak kullanılmasının yanında, Osmanlıcada da hukuk terimi olarak "zina yapan kadın veya erkeğin taşlanarak öldürülmesi" anlamında geçmiştir.

Hadislerde zina meselesi

Hadislere göre recm cezası Muhammed zamanında da uygulanmıştır. Bu sebeple recm ile ilgili birkaç hadis bulunmaktadır. Kendi ikrarlarıyla dört zina (Maîz adında bir erkek, Cüheyneli bir kadın, Büreyde adında bir kadın ve adı verilmeyen bir genç ki buna sopa vurulmuş çünkü nikahlı değilmiş) vâkıa. Peygamber gelenleri her defasında vazgeçirmeye çalışmıştır. Kaçan Mâiz adında birisi için, bıraksaydınız demiştir. Kuran'da recm ile ilgili hiçbir hüküm bulunmamaktadır. Recm cezası, İslam'a göre dört erkek veya her bir erkek yerine iki kadın (Nur: 1-6), evli bulunan bir kimseyi kendisiyle evli olmadığı bir başka kişi ile ilişkiye girerken, yani erkeğin penisinin kadının vajinasına girdiğini kesin görürler ve bunu mahkemede hakime (kadıya) çelişkisiz anlatırlarsa bu kimse recmedilir. Yoksa, suçu işlediği varsayılan kişiye uygulanamaz (fetevâ-i hindiye). Hatta aynı yatakta yattılar diye bile, bu çok günah ise bile, bir kimse recm cezasına kesinlikle çarptırılamazdı. Zaten, zina edenin kendi ikrarına değil de dört şahitle uygulanan recm imkânsız sayılacak kadar az, mesela nübüvvet döneminde hiç şahitlik vakası olmamasına karşın ve 600 yıl süren Osmanlılarda sadece bir kereye mahsus uygulanmıştır.

Recmetme yöntemleri

Recm cezası değişik şekillerde uygulanır:

1- Failleri toprağa göbeklerine kadar gömerek taşlamak suretiyle veya gömmeksizin taşlamak suretiyle: ikrarlarından dönerlerse kaçabilmeleri için.

2- Faillerin üzerine taştan bir duvar devirmek suretiyle -hadise değil içtihada dayanan bir görüş-, eskiden bunun uygulandığına dair bilgiye, bilinen kaynaklarda rastlanmıyor.

3- Failleri yüksek bir yerden taşların üzerine atmak suretiyle -hadise değil içtihada dayanan bir görüş- ki bunun da eskiden uygulandığına dair bilgiye, bilinen kaynaklarda rastlanmıyor.

Dış bağlantılar

• TDV İslam Ansiklopedisi'nde recm, Hüseyin Esen, cilt: 44; sayfa: 44323 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İslam Ansiklopedisinde 'recm' adında ayrı bir madde yoktur. 'Zina' maddesinin alt başlığında Zina Suçunun Cezasında konu edilmektedir.