Demokratik Sol Parti
Demokratik Sol Parti, 14 Kasım 1985 tarihinde Bülent Ecevit liderliğinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "DSP" şeklindedir. Simgesi ak güvercindir. TBMM'de 1 milletvekili ile temsil edilmektedir. Genel başkanı Önder Aksakal'dır.
Demokratik Sol Parti | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | DSP |
| Genel başkan | Önder Aksakal |
| Genel sekreter | Hasan Erçelebi |
| Kurucu | Bülent Ecevit Rahşan Ecevit |
| Slogan(lar) |
|
| Kuruluş tarihi | 14 Kasım 1985) |
| Bölünme | Değişen Türkiye Partisi (1998-2002) Toplumcu Demokratik Parti (2002)[1][2][3] Yeni Türkiye Partisi (2002-2004) Demokratik Sol Halk Partisi (2009-2010) Türkiye Değişim Partisi (2020-2023) |
| Önceli | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Merkez | Mareşal Fevzi Çakmak Cad.17, Beşevler - Ankara, Türkiye |
| Üyelik (2024) |  25.570[4] |
| İdeoloji | |
| Siyasi pozisyon | Merkez sol |
| Resmî renkler | Gök mavisi ve kırmızı |
| TBMM | 1 / 600 Tüm Liste |
| İlçe Belediye Başkanlığı | 1 / 922 Tüm Liste |
| Belde Belediye Başkanlığı | 1 / 390 Tüm Liste |
| Belediye Meclisleri | 28 / 20.953 |
| İnternet sitesi | |
 Türkiye Cumhuriyeti | |
Rahşan Ecevit'in kurucu genel başkanlığını yaptığı parti özellikle Bülent Ecevit ile 1990'lı yılların ikinci yarısıyla 2000'li yılların başında Türk siyasetinde etkili olmuştur fakat bu etkili konumunu 2002 genel seçimleri ile kaybetmiş ve akabinde kurucuları olan Ecevit çiftinin parti yönetimini bırakmalarıyla birlikte çöküş sürecine girmiştir. 2010'lu yılların başlarına kadar yerel siyasette etkili olmaya devam eden parti sonrasında bu etkisini de kaybetmiş ve Tabela partisine dönüşmüştür. 2023 genel seçimlerinde parti, Adalet ve Kalkınma Partisi listelerinden seçime girip 1 milletvekili çıkarmıştır.
Tarihçe
değiştirKuruluşundan önce
değiştirTürkiye'de demokratik solun temelleri, ortanın solu adıyla 1960'ların başında atıldı. 1963'te demokratik işçi hakları için verilen ve kazanılan mücadeleden doğan bu hareket, İsmet İnönü'nün başkanlığını yaptığı Cumhuriyet Halk Partisinde parti içi muhalefete dönüştü.
Ortanın solu hareketindeki "sol" sözcüğü parti içinde ve dışında yoğun tepkilerle karşılaştı; fakat hareketi başlatanların direnci Türkiye'deki solculuk anlayışına siyasal meşruluk kazandırdı. Ortanın Solu Hareketi bunu, Marksizm'den farklılığını vurgulayarak yaptı. Hareketi toplumsal ve ulusal özelliklere dayandırarak, inançlara saygılı laikliği benimsediler. Bu sayede halkın güvenini kazandılar.
Bülent Ecevit'in öncülüğündeki Ortanın Solu hareketi, 1960'ların sonlarında Demokratik Sol adını benimsedi. Bu hareket 12 Mart Muhtırası'nın ardından adeta bir demokrasi mücadelesine girişerek, askerin siyasete müdahalesine karşı çıktı. Bu konuda İnönü ile ters düşen Ecevit, genel sekreterlik görevinden istifa ederek, parti içinde çalışmalarını daha etkin bir biçimde sürdürdü. Millî Şef İsmet İnönü parti meclisi seçiminde Ecevit'e yenilerek, bunun üzerine 34 yıllık genel başkanlığını bıraktı.
Ecevit, 14 Mayıs 1972'de Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü'nün ardından CHP'nin üçüncü genel başkanı oldu. Parti, Ecevit'in genel başkanlığı ve demokratik sol akımıyla büyük bir ivme kazanarak yükselişe geçti. Bunun en somut göstergesi dönemin CHP'sinin oy oranlarındaki değişimdir. 1969 seçimlerinde CHP'nin oyları % 27,37'e kadar gerilemişken, 1973'te % 33.30'a, 1977'de % 41.38'e yükselmiştir. "Umudumuz Karaoğlan!" sloganları da 1973 Seçimleri'nde atılmaya başlanmıştır.
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yaptığı 12 Eylül 1980 Darbesi'nin ardından diğer parti başkanlarıyla beraber Bülent Ecevit de siyasetten uzaklaştırıldı ve bir süre gözaltında tutuldu. Daha sonra bütün partilerin ileri gelenleriyle birlikte 10 yıl süreyle siyasete girmesi yasaklandı. Ecevit gazeteciliğe döndü ve Şubat 1981'de Arayış dergisi'ni çıkarmaya başladı. Arayış'a ya da başka kanallara verdiği demeçlerden dolayı yargılandı ve cezaevine girdi. MGK, 16 Ekim 1981'de tüm siyasi partilerle birlikte CHP'de kapattı.
Kuruluşu
değiştir12 Eylül Darbesinden sonra siyaset yasağı getirilen Ecevit, çevresindeki destekçilerini tek tek kaybetti. Bülent Ecevit, bu dönemle ilgili olarak "Mücadelenin güçlüklerini göze alamayanlarla yollarımız ayrıldı." demiştir. Bülent Ecevit, demokratik sol söylemi bir partiyle yeniden hayata döndürmek istiyordu. Bunun sonucunda, yasaklı olan Bülent Ecevit'in yerine eşi Rahşan Ecevit 14 Kasım 1985'te bu projeyi hayata geçirdi ve Demokratik Sol Parti'yi kurdu. Rahşan Ecevit'in örgütlenme konusunda, kurduğu köylü derneklerinden gelen bir deneyimi vardı. İki odalı bir bodrum katında kurulan partinin gelişiminde rol oynayan etmenlerden biri de budur.
29 Aralık 1986 tarihinde, SODEP-HP birleşmesinden sonra partiden kopan milletvekillerinin kurduğu 'hülle partisi' Halk Partisi kendini feshederek DSP'ye katıldı. Böylece DSP, 25 milletvekiliyle TBMM'ye girmiş oldu.[16]
14 Haziran 1987 tarihinde Rahşan Ecevit'e muhalif olan grubun gerçekleştirdiği 2. Kurucular Kurulu toplantısında muhalif harekete önderlik eden Celal Kürkoğlu, partiden ihraç edildiği belirtilen kurucu üyelerin katıldığı toplantıda, “Genel Başkan” ilan edildi. Bu süreçte muhalifler ve parti yönetimi karşılıklı suç duyurularında bulunuldu, parti içi tartışmalar, açılan davalarla mahkemelere taşındı. Yaklaşık üç ay süreyle “Genel Başkanlık” iddiasında bulunan Celal Kürkoğlu 14 Eylül 1987'de 15 arkadaşıyla birlikte SHP'ye katıldı.
6 Eylül 1987'de siyasi yasakların kalkması yönünde yapılan halkoylaması sonucunda eski siyasetçilerin önündeki siyaset yasağı kalktı. Bunun üzerine DSP'nin başına Bülent Ecevit geçti. Bülent Ecevit'in liderliğinde girilen 29 Kasım 1987 seçimlerinde parti 2.044.576 kişinin oyuyla %8.53'lük bir sonuç aldı ve TBMM dışında kaldı. Partisi barajı aşıp Meclis'e giremeyince Bülent Ecevit, 30 Kasım 1987'de aktif politikadan çekildiğini açıkladı. Eşi Rahşan Ecevit ile birlikte 2 Aralık 1987'de istifalarını verdiler, ancak baskılar üzerine kurultaya kadar kararı askıya aldılar.
Boşalan genel başkanlığa 7 Mart 1988'de Necdet Karababa getirildi. Genel başkanlık görevini bir yıldan az sürdüren Karababa'nın görevi bırakmasından sonra, 15 Ocak 1989'da Bülent Ecevit partililer tarafından liderliğe yeniden getirildi. Bu dönemin ardından 26 Mart 1989 yerel seçimlerinde % 9,09 oy alan DSP, 20 Ekim 1991 genel seçimlerinde %10.75 oy alarak TBMM'ye 7 milletvekiliyle girdi. Ecevit de 11 yıl sonra Zonguldak milletvekili olarak yeniden Meclis'e girdi.
Eylül 1992'de Cumhuriyet Halk Partisi'nin tekrar kurulmasından sonra bu sayı çeşitli istifalarla 4'e düştü. DSP'nin 3. Olağan Kurultayı 2 Ekim 1994 tarihinde toplandı. Ecevit bu kurultay sonucunda da genel başkanlığını sürdürdü.
DSP'nin oyları 24 Aralık 1995 erken genel seçimlerinde % 14.64'e, milletvekili sayısı 76'ya yükseldi ve Demokratik Sol Parti solun en büyük partisi konumuna geldi. 6 Mart 1996'da Anavatan Partisi ve Doğru Yol Partisi, Demokratik Sol Parti'nin dışarıdan desteğiyle ANAYOL Hükümeti kuruldu. Bu hükûmet Refah Partisi'nin verdiği gensoru önergesiyle 28 Haziran 1996'da düştü; yerine DYP ile RP'nin kurduğu REFAHYOL Hükümeti başa geldi. REFAHYOL Hükûmeti 28 Şubat süreci içerisinde askerin yoğun baskısı sonucu istifa etti.
Eylül 1996'da kendilerine “Çile Çiçekleri” adını veren Erdal Kesebir ve 3 arkadaşı, partiden ihraç edildiler.
İktidarda olduğu dönem (1997-2002)
değiştir28 Şubat süreci ile birlikte; Demokratik Sol Parti, Anavatan Partisi ve Demokrat Türkiye Partisi ile 30 Haziran 1997'de Mesut Yılmaz'ın başbakanlığında kurulan ANASOL-D Hükümeti'nde yer aldı. Bülent Ecevit de 18 yıllık aradan sonra başbakan yardımcısı olarak yeniden hükûmete girdi. 25 Kasım 1998'de Mesut Yılmaz için verilen gensoru önergesi TBMM'de kabul edildi ve Yılmaz başbakanlıktan istifa etti.
11 Ocak 1999'da ülkeyi seçime götürmek için, diğer partilerin de üzerinde anlaşması üzerine Demokratik Sol Parti tarafından bir azınlık hükûmeti kuruldu. FP dışındaki bütün partilerin ve çeşitli demokratik kitle ve sivil toplum örgütlerinin ortak desteğiyle kurulan DSP azınlık hükûmeti ile Bülent Ecevit yaklaşık 20 yıl aradan sonra, dördüncü kez başbakanlık koltuğuna oturdu.
Yolsuzlukların ve siyasal yozlaşmanın arttığı bir dönemde Ecevit'in dürüst kişiliği ve DSP'nin yolsuzluğa bulaşmamış yapısı toplumda heyecan, umut ve güven yarattı. Böyle bir ortamda PKK'nın başının Kenya'da CIA ve MİT'nin ortak operasyonu ile yakalanması da olumlu atmosferi pekiştirdi. 18 Nisan 1999 Seçimleri'nde DSP oylarını yüzde 14.65'ten yüzde 22,19'a çıkardı ve birinci parti oldu. DSP, ANAP ve MHP ile birlikte 57. Türkiye Hükûmeti kurdu. DSP, üçüncü kez hükûmette yer alırken, Bülent Ecevit de siyasi yaşamında beşinci kez Başbakanlık görevini üstlenmiş oldu.
Rahşan Ecevit'in önerisiyle gündeme gelen ve çıkarılması konuşulan af yasası, uzun tartışmalar sonunda 22 Aralık 2000'de DSP öncülüğünde çıkarıldı.[17] Bu af, kamuoyunda Rahşan Affı olarak bilinir. 2001 yılında tepkilerin artması üzerine Rahşan Ecevit, "Benim düşündüğüm af katillerin affı değil, garibanların affıydı." dedi.[18]
Süleyman Demirel'in ardından cumhurbaşkanı olan Ahmet Necdet Sezer ile Hükûmet arasında zaman zaman bazı yasaların iade edilmesiyle yaşanan gerginlik, 19 Şubat 2001 tarihinde yapılan Millî Güvenlik Kurulu (MGK) toplantısında doruğa ulaştı. Cumhurbaşkanı Sezer ile yaşadığı tartışma nedeniyle Başbakan Ecevit, MGK toplantısını terk etti. Yaşanan bu kriz ekonomide zor günlerin başlangıcı oldu. Ecevit'in Türkiye'ye çağırdığı Dünya Bankası Başkan Yardımcısı Kemal Derviş, 13 Mart 2001'de devlet bakanlığına atanarak ekonominin başına geçti.
29 Nisan 2001'de yapılan DSP 5. Olağan Büyük Kurultayında Bülent Ecevit 963 oyla yeniden genel başkan seçilirken, rakibi Aydın milletvekili Sema Pişkinsüt 68 oy aldı. 35 oy geçersiz sayıldı. Sema Pişkinsüt'ün Kurultay öncesi gerginlik yaratıcı bir üslup kullanarak Ecevit'e yüklenmesi sonucu kurultay gergin geçti. Kurultayın ardından İzmir Milletvekili Mehmet Özcan ile İstanbul Milletvekili Nazire Karakuş, DSP'den istifa ettiler.
Ecevit, 4 Mayıs 2002 tarihinde aniden rahatsızlanarak Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi'ne kaldırıldı ve 26 saat süren gözetimin ardından taburcu edildi. Bir süre evinde dinlenen Bülent Ecevit, 17 Mayıs'ta yeniden hastanede tedavi altına alındı ve 11 gün burada kaldı. Bu süreçte, Ecevit'in ilerleyen yaşı ve rahatsızlığı nedeniyle genel başkanlığı ve başbakanlığı devam ettirmesine karşı çıkanlar parti içinde bir bölünmeye neden oldu. Kendilerini “Dokuzlar” olarak adlandıran 9 milletvekili, 25 Haziran'da bir bildiri yayınlayarak, “Ecevitler öncülüğünde Ecevitsiz yaşama geçilmesini” istediler. 8 Temmuz'da Ecevit'in sağ kolu olarak nitelendirilen, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Hüsamettin Özkan Ecevit ile yaptığı görüşmeden sonra hükûmetteki görevinden ve partiden istifa ettiğini açıkladı. Daha sonra aralarında Muş Milletvekili Zeki Eker ve Dışişleri Bakanı İsmail Cem'in de olduğu bir grup DSP'li bakan ve milletvekili istifa etti.
Yaşanan süreçte, 8 Temmuz 2002'de 128 milletvekili bulunan DSP'nin sandalye sayısı iki hafta içinde yarı yarıya düşerek 64'e indi. Böylece, DSP Meclis'teki en çok milletvekili bulunan parti konumundan dördüncü parti durumuna geldi. DSP'den ayrılan milletvekilleri 22 Temmuz 2002'de Yeni Türkiye Partisi'ni kurdu. DSP'de yaşanan istifalardan sonra 57. Hükümet TBMM'deki güvenoyu için gereken koltuk sayısının altına indi.[19] Koalisyon hükûmetinin geleceğinin tehlikeye girmesi üzerine, koalisyonun en büyük ortağı haline gelen MHP'nin lideri Devlet Bahçeli'nin erken seçim çağrısı ile TBMM, 31 Temmuz'da, seçime 1 buçuk yıl olmasına rağmen erken genel seçimin 3 Kasım 2002 tarihinde yapılmasını kararlaştırdı. Üçlü koalisyon hükûmeti sırasında yaşanan ekonomik krizin etkileri yeni yeni sarılmışken ve yapılan reformların olumlu sonuçları henüz hissedilmemişken gidilen erken seçim sonucunda DSP ve diğer koalisyon ortakları yüzde 10'luk seçim barajını geçemedi.
2002 sonrası
değiştirEcevit, genel başkanlıktan ayrılma kararını 3 Kasım seçimlerinden önce olduğu gibi, seçimlerden sonra da zaman zaman dile getirdi. Ancak uzunca bir süre DSP'nin kurultay tarihi ile ilgili net bir açıklama yapılmadı. Ecevit, beklenen açıklamayı 22 Mayıs 2004'te yaptı ve Genel Başkan Yardımcısı Zeki Sezer'e görevi devretmek isteğini belirtti. 24 Temmuz 2004'te toplanan DSP 6. Olağan Kurultay'da, genel başkanlıktan ayrılan Bülent Ecevit'in yerine Zeki Sezer DSP genel başkanlığına seçildi.
2004 Türkiye yerel seçimleri'nde Bartın, Eskişehir ve Ordu illerinin belediyeleriyle beraber toplam 30 belediye kazandı.
Bülent Ecevit'in 2006'daki vefatından sonra eşi Rahşan Ecevit'in parti içindeki etkisi azalmasına rağmen devam etti. Demokratik Sol Parti, 22 Temmuz 2007 genel seçimlerine katılmadı. Bu seçimlerde, CHP listesinden aday olan 13 DSP'li, milletvekili seçilerek, parlamentoya girdi. Demokratik Sol Parti, 2009 yerel seçimleri'nde oy oranını ve belediye başkanlığı sayısını artırmasına rağmen, seçim sonuçlarının beklenenin altında olması gerekçesiyle DSP içinde tartışmalar başladı. Ordu ve Eskişehir büyükşehir belediyeleriyle beraber toplam 60 belediye kazandı. Daha sonra Bu iki ilin belediye başkanları görev sırasında partilerinden istifa ederek CHP'ye katıldı. Ahmet Tan, Mücahit Pehlivan, Tayfun İçli ve Recai Birgün DSP'nin seçim çalışmalarına katılmayıp CHP İstanbul Büyükşehir Belediyesi başkan adayı Kemal Kılıçdaroğlu'nun seçim çalışmalarına katıldıkları gerekçesiyle Merkez Disiplin Kuruluna sevk edildiler. 14 Nisan 2009'da Ahmet Tan DSP'den ihraç edilirken diğer milletvekillerine uyarı cezası verildi.[20] Zeki Sezer de 11 Nisan 2009 günü yaptığı basın toplantısıyla genel başkanlıktan istifasını açıkladı.[21][22]
17 Mayıs 2009'da yapılan olağanüstü kurultayın 3. turunda kullanılan 834 geçerli oydan 431'ini alan Masum Türker genel başkanlığa seçildi.[23] Kurultayın hemen ardından 2009 mayısından 2010 başlarına kadar devam eden süre içerisinde kurucu genel başkan Rahşan Ecevit ile Eskişehir milletvekili Tayfun İçli, Ankara milletvekilleri Emrehan Halıcı ve Mücahit Pehlivan, İzmir milletvekili Recai Birgün Demokratik Sol Parti'den istifalarıyla DSP'nin TBMM'deki sandalye sayısı 6'ya düştü.
Haziran 2009'da, DSP'den ayrılan Rahşan Ecevit ve arkadaşları Demokratik Sol Halk Partisi'ni (DSHP) kurdular.
6 Haziran 2010'da Ankara'da yapılan 8. Olağan Kurultay'da Masum Türker tekrar genel başkanlığa seçildi.[24] 12 Haziran 2011 Genel Seçimleri'nde toplam oyların yüzde 0.25'ini aldı. Seçimlerden hemen sonra, seçim sonuçlarındaki başarısızlık nedeniyle parti için muhalefetin yaptığı olağanüstü kurultay talepleri olumlu karşılandı; 10 Temmuz 2011'de, Ankara'da yapılan DSP Olağanüstü Kurultayı'nda, genel başkanlığa yeniden Masum Türker seçildi.[25]
DSP 9. Olağan Kurultayı, 30 Haziran 2013 tarihinde, Ankara Selim Sırrı Tarcan Spor Salonu'nda düzenlendi. Kurultayda Genel Başkanı Masum Türker, eski DSP Gençlik Kolları Başkanı Emrah Konuralp'e karşı, kullanılan 635 oydan 448'ini alarak yeniden Genel Başkan seçildi.[26]
2014 cumhurbaşkanlığı seçiminde Ekmeleddin İhsanoğlu'nu destekledi.[27] DSP, Masum Türker liderliğinde girdiği 7 Haziran 2015 genel seçimlerinde yüzde 0,19, 1 Kasım 2015 genel seçimlerinde yüzde 0,07 oy aldı. Kasım 2015 seçimlerinin ardından, Türker'in genel başkanlıktan ayrılması nedeniyle 13 Aralık 2015'te Ankara'da yapılan olağanüstü kurultayda Genel Başkan Yardımcısı ve Örgüt Kurulu Başkanı Önder Aksakal genel başkanlığa seçildi.[28]
YSK'nın kriterleri karşılamadığı için katılmasına izin vermediği 2018 genel seçimlerinde Millet İttifakı'nı destekledi. Seçimlere girmesinin YSK tarafından “tam kanunsuzluk haliyle” engellendiğini savunarak, bu durum karşısında yürütülen iç hukuk yolları tükendiğinden, yaratılan hak ihlalinin tespiti için Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurdu.[29]
2019 yerel seçimlerinde 3 ilçe ve 3 belde belediye başkanlığı kazandı.[30] 15 Aralık 2019'da Ankara'da toplanan 11. Olağan Kurultay'da Önder Aksakal yeniden genel başkanlığa seçildi.[31]
2023 seçimleri ve parti içi karışıklıklar
değiştirAK Parti Genel Başkanvekili Binali Yıldırım’ın Demokratik Sol Partiyi ziyaret etmesi üzerine eski DSP’li 74 bakan ve milletvekili, CHP Genel Başkanı ve Millet İttifakı cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nu desteklediklerini açıkladı. 21. Dönem DSP Samsun Milletvekili Tarık Cengiz, "Bugün görüyoruz ki; DSP’nin şu anki yönetimi birkaç sandalye uğruna pazarlıklar yapmaktadır" açıklamalarında bulundu.[32]
7 Nisan 2023 tarihinde DSP Genel Başkanı Önder Aksakal, il başkanlarına ve Parti Meclisi'ne sormadan 14 Mayıs'taki seçimlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı destekleme ve genel seçimlere AK Parti listelerinden katılma kararı aldıklarını açıkladı.[33] Bu gelişmenin ardından DSP genel başkan yardımcıları Onur İste, Selçuk Karakülçe ve Dilara Tambova görevlerinden istifa ettiler.[34] Ayrıca Konya'da DSP Yunak İlçe Başkanı Hüseyin Atıcı, önceki dönem DSP Konya Tuzlukçu İlçe Başkanı Nevzat Şahin ve Bilecik ili Bozüyük İlçe Başkanı Ethem Yavuz Öncel, partilerinin Cumhur İttifakı'na katılmasının ardından istifa ederek, CHP'ye geçtiler.[35][36] AK Parti listelerinde üç DSP'li aday gösterildi.[37] Sadece Önder Aksakal milletvekili olabildi.[38] Aksakal'ın milletvekili olmasıyla DSP, 12 yıl aradan sonra yeniden TBMM'de temsil edilmeye başlandı.
2019 yerel seçimlerinde Demokratik Sol Parti'nin belediye meclislerinde aldığı oylar yurt çapında yaklaşık olarak %1 bandında iken 5 yıl sonra yapılan bu seçimlerde yurt geneli belediye meclis oyları %0,11 seviyesine gerilemiştir. Seçimlerde 1 ilçe ve 2 adet belde belediyesi DSP tarafından kazanılmıştır fakat DSP'nin kazandığı beldelerden bir tanesi olan Büyükkarıştıran'da Cumhuriyet Halk Partisi tarafından seçimde usulsüzlükler yapıldığı iddia edilerek iptali istenilmiş ve CHP'nin seçim kurullarına yapmış olduğu bu itiraz kabul edilerek Büyükkarıştıran'da seçim 2 Haziran 2024 tarihinde yenilenmiştir. Yenilenen seçimde Büyükkarıştıran belde belediyesini CHP'nin adayı kazanmıştır.[39] Bunun sonucunda DSP'nin belediye sayısı 1 ilçe ve 1 belde olmak üzere ikiye düşmüştür.
Siyasi ideoloji
değiştirDSP siyasi yelpazede merkez solda yer alan, parlamenter düzene ve anayasaya bağlı olan Ecevitçi demokratik sol bir partidir.
Parti programı
değiştirDemokratik Sol Parti Meclisinin 3 Ekim 2003 tarihli toplantısında günün koşullarına göre yenilenmek için ele alınan programın tam metni, 6 Ekim 2003 Pazartesi günü açıklanmıştır. Program; küreselleşme, kayıt dışı ekonomi, emek-sermaye ilişkisi, üretim, girişimcilik, işsizlik, kültür, bilgi toplumu, uzay teknolojisi, kamu yönetimi ve "yerel yönetim anlayışı", sendikalaşma ve "üniversitelere bakış açısı" gibi çok sayıda konuyu içermektedir.
Genel Başkanlar
değiştir| # | İsim | Resim | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Görev Süresi |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Rahşan Ecevit (17 Aralık 1923-17 Ocak 2020) |
14 Kasım 1985 | 13 Eylül 1987 | 1 yıl, 303 gün | |
| 2 | Bülent Ecevit (28 Mayıs 1925-5 Kasım 2006) |
13 Eylül 1987 | 7 Mart 1988 | 176 gün | |
| 3 | Necdet Karababa (1935) |
7 Mart 1988 | 15 Ocak 1989 | 314 gün | |
| (2) | Bülent Ecevit (28 Mayıs 1925-5 Kasım 2006) |
15 Ocak 1989 | 25 Temmuz 2004 | 15 yıl, 192 gün | |
| 4 | Zeki Sezer (12 Nisan 1957) |
25 Temmuz 2004 | 11 Nisan 2009 | 4 yıl, 260 gün | |
| - | Saffet Başaran (Vekil) (1945) |
12 Nisan 2009 | 17 Mayıs 2009 | 35 gün | |
| 5 | Masum Türker (1951) |
17 Mayıs 2009 | 13 Aralık 2015 | 6 yıl, 210 gün | |
| 6 | Önder Aksakal (1960) |
13 Aralık 2015 | Görevde | 8 yıl, 335 gün |
Zaman Çizelgesi
değiştirMilletvekilleri
değiştir| # | Adı | Seçim Bölgesi | Görevi |
|---|---|---|---|
| 1 | Önder Aksakal | İstanbul (II) | Demokratik Sol Parti Genel Başkanı |
Demokratik Sol Parti ve seçimler
değiştirGenel seçimler
değiştir| Seçim | Genel Başkan | Oy | Sandalye | Meclisteki durumu |
Meclisteki sırası |
Dahil olduğu hükûmet | Harita | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # | % | ± Y | # | ± | ||||||
| 1987 | 2.044.576 | %8,53 |
— | 0 / 450
|
— | — | 4. | - | ||
| 1991 | 2.624.301 | %10,75 |
7 / 450
|
Muhalefet | 5. | |||||
| 1995 | 4.118.025 | %14,64 |
76 / 550
|
Koalisyon | 4. | 55. Türkiye Hükûmeti | ||||
| 1999 | 6.919.670 | %22,17 |
136 / 550
|
Koalisyon | 1. | 57. Türkiye Hükûmeti | ||||
| 2002 | 383.609 | %1,22 |
0 / 550
|
— | 9. | - | ||||
| 2007 | Seçimlere CHP listelerinden katıldı. 13 aday milletvekili oldu. | Muhalefet | - | |||||||
| 2011 | 108.089 | %0,25 |
0 / 550
|
— | 9. | |||||
| 2015 Haziran | 86.585 | %0,19 |
0 / 550
|
— | 8. | |||||
| 2015 Kasım | 31.805 | %0,07 |
0 / 550
|
— | 13. | |||||
| 2023 | Seçimlere AK Parti listelerinden katıldı. 1 aday milletvekili oldu. | Hükûmete Destek | - | |||||||
Yerel seçimler
değiştir| Seçim | Genel Başkan | Fotoğraf | İl Genel Meclisi+ BB İlçe Belediye Meclisi |
Belediye | Harita | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy | % | ± | |||||
| 1989 | Bülent Ecevit | 1.998.819 | %9.03 |
- | 37 / 1.984
|
Hiçbir ilde 1. olamadı | |
| 1994 | 2.463.853 | %8.75 |
23 / 2.695
|
||||
| 1999 | 5.885.132 | %18.70 |
193 / 3.200
|
||||
| 2004 | 683.782 | %2.12 |
35 / 3.193
|
||||
| 2009 | Zeki Sezer | 1.164.625 | %2.83 |
63 / 2.903
|
|||
| 2014 | Masum Türker | 149.650 | %0.33 |
5 / 1.351
|
|||
| 2019 | Önder Aksakal | 378.706 | %0.82 |
6 / 1.355
|
|||
| 2024 | 50.965 | %0.11 |
2 / 1.386
|
||||
Belediye başkanları
değiştir| # | İsim | İl | İlçe | Belde | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Haydar Çorum | Eskişehir | Mihalıççık | ||||
| 2 | Nihat Başer | Sivas | Gemerek | Çepni | |||
Kaynakça
değiştir- ^ "Pişkinsüt partisini kurdu". www.hurriyet.com.tr. 28 Oca 2002. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023.
- ^ "Pişkinsüt parti kurdu". www.yenimesaj.com.tr. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023.
- ^ "Pişkinsüt partisini kurdu". arsiv.ntv.com.tr. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023.
- ^ "Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı". 21 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ecevit: Irkçı değil, Atatürk milliyetçisiyim". 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2022.
- ^ "DSP'den Atatürk'e: Halk, demokratik yaşamın dışına atıldı". 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2022.
- ^ "Ecevit'ten 'ulusal sol' çağrısı". 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2022.
- ^ "CHP ve DSP'de Solun Bakiyesi Nedir? - Necmi Erdoğan, Tanıl Bora | Birikim Sayı 120 - Nisan 1999". birikimdergisi.com. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2023.
- ^ ""ORTANIN SOLU" DÜŞÜNCESİNDE KEMALİZM". 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2022.
- ^ "DSP 1999 Seçim Sonuçları". 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2022.
- ^ "Gazetecilik Yıllarında Bülent Ecevit ve Anti-Komünizm (1950-1961)". 30 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022.
- ^ "Ecevit'in Sol Anlayışı". 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2022.
- ^ "DSP Genel Başkanı Aksakal: DSP, sol kavramını Türkiye'de millileştiren tek partidir". 30 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.
- ^ "Aksakal: AK Parti ve MHP'yle ittifak konuşulabilir, HDP'yle asla". 13 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2022.
- ^ "Ecevit: AB Konusunda Kararlıyız - 2002-03-08". VOA Türkçe. 8 Mart 2002. 26 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2023.
- ^ "DSP'nin 19 yılı". Hürriyet. 21 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023.
- ^ "20 Aralık 2000, TBMM" (PDF). 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Rahşan Ecevit: Benim istediğim af, katillerin affı değildi". 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Yeni Türkiye kuruldu 15 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. hurriyet.com.tr Erişim tarihi: 12.3.2011
- ^ "Ahmet Tan DSP'den ihraç edildi". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ DSP'de Zeki Sezer istifa etti 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ntv.com.tr. Erişim tarihi: 11.4.2009
- ^ "Sezer: Tablo beklentilerimize uygun değil". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ "DSP'nin yeni lideri Masum Türker". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ "DSP 'Masum Türker'le yola devam' dedi". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ DSP Genel Başkanlığı'na yeniden Türker seçildi 13 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. aksam.com.tr. Erişim tarihi: 11.7.2011
- ^ Para bitti yeniden doğuyoruz 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 1.7.2013
- ^ "İhsanoğlu'na desteğimiz tam". Sozcu. 15 Temmuz 2014. 15 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2022.
- ^ "DSP'nin yeni genel başkanı Önder Aksakal oldu". Sözcü. 14 Aralık 2015. 20 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2015.
- ^ "DSP, seçimde destekleyeceği ittifakı açıkladı". Hurriyet.com.tr. 15 Şubat 2022. 15 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2022.
- ^ "DSP'den yerel seçim değerlendirmesi". ntv.com.tr. Anadolu Ajansı. 2 Nisan 2019. 15 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2022.
- ^ "DSP kurultayında Aksakal yeniden seçildi". Gazete Duvar. 15 Şubat 2022. 15 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2022.
- ^ "Binali Yıldırım DSP'yi ziyaret etti, DSP'li 74 bakan ve milletvekili Kılıçdaroğlu'na desteğini açıkladı". T24. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023.
- ^ "DSP, seçimde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı destekleyecek". TRT Haber. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023.
- ^ "Cumhur İttifakı kararı sonrası DSP'de üst düzey istifalar". www.timeturk.com. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ "DSP'de istifalar: CHP'ye geçtiler". 11 Nisan 2023. 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ "DSP'de sular durulmuyor: İstifalar sürüyor". Sözcü. 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023.
- ^ "AKP'nin milletvekili listesinde DSP'ye üç kontenjan". Artı Gerçek. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023.
- ^ "15 partiden 8'inin genel başkanları vekil oldu". 15 Mayıs 2023. 24 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2024.