Wikipedia

Justiniani I

Perandor i Perandorisë Lindore Romake (Perandorisë Bizantine)

Justiniani i Madh (latinisht: Justinianus, [i̯uːstiːniˈaːnʊs] ; greqisht: Ἰουστινιανός Ioustinianos ; 482 – 14 nëntor 565), i njohur gjithashtu si Justiniani I, ishte perandori romak i Lindjes nga 527 deri në 565.

Justiniani i Madh
Mosaic of Flavius Justinian dressed in a royal purple chlamys and jeweled stemma
Detail of a contemporary portrait mosaic of Justinian dressed in a royal purple chlamys and jeweled stemma in the Basilica of San Vitale, Ravenna. AD 547
U lind në
Petrus Sabbatius

482
Tauresium, Dardania[1]
Vdiq14 November 565 (aged 83)
Constantinople
Vendi i varritChurch of the Holy Apostles
ParardhësiJustin I
PasardhësiJustin II
Bashkëshorti/jaTheodora (m. 525; d. 548)
Prindër
  • Sabbatius
    Justin I (adoptive) (i ati)
  • Vigilantia (e ëma)

Mbretërimi i tij shënohet nga renovatio imperii ambicioz, por vetëm pjesërisht i realizuar, ose "rivendosja e Perandorisë". [5] Kjo ambicie u shpreh me rimëkëmbjen e pjesshme të territoreve të Perandorisë Romake Perëndimore të zhdukur. [6] Gjenerali i tij, Belisarius, pushtoi me shpejtësi Mbretërinë Vandale në Afrikën e Veriut. Më pas, Belisarius, Narsesi dhe gjeneralë të tjerë pushtuan mbretërinë Ostrogotike, duke rikthyer Dalmacinë, Siçilinë, Italinë dhe Romën në perandori pas më shumë se gjysmë shekulli sundimi nga ostrogotët. Prefekti pretorian Liberius rifitoi jugun e gadishullit Iberik, duke krijuar provincën e Spanjës . Këto fushata rivendosën kontrollin romak mbi Mesdheun perëndimor, duke rritur të ardhurat vjetore të Perandorisë me mbi një milion <i id="mwMg">solidi</i> . [7] Gjatë mbretërimit të tij, Justiniani nënshtroi gjithashtu Tzanët, një popull në bregun lindor të Detit të Zi që nuk kishte qenë kurrë nën sundimin romak më parë. [8] Ai përfshiu Perandorinë Sasaniane në lindje gjatë mbretërimit të Kavadit I, dhe më vonë përsëri gjatë mbretërimit të Khosrow I ; ky konflikt i dytë filloi pjesërisht për shkak të ambicieve të tij në perëndim.

Një aspekt akoma më tingëllues i trashëgimisë së tij ishte rishkrimi uniform i ligjit romak, Corpus Juris Civilis, i cili është ende baza e ligjit civil në shumë shtete moderne. [9] Mbretërimi i tij shënoi gjithashtu një lulëzim të kulturës romake lindore (bizantine) dhe programi i tij i ndërtimit solli vepra të tilla si Hagia Sophia .

Biografia

Redakto

  Justiniani lindi në Tauresium, [10] Dardani, ndoshta në vitin 482. [11] Një folës amtare i latinishtes (ndoshta perandori i fundit romak që ishte një i tillë), ai vinte nga një familje fshatare që besohej se ishte nga iliro-romakët [12] [13] [14] ose trako-romakët [15] Emri Iustinianus, të cilin ai e mori më vonë, është tregues i birësimit nga xhaxhai i tij Justini . Gjatë mbretërimit të tij, ai themeloi Justiniana Prima jo shumë larg vendlindjes së tij. [16] [17] [18] Nëna e tij ishte Vigilantia, motra e Justinit. Justini, i cili ishte komandant i një prej njësive të gardës perandorake ( Ekscubitors ) përpara se të bëhej perandor, [19] adoptoi Justinianin, e solli në Konstandinopojë dhe siguroi edukimin e djalit të birësuar. [19] Si rezultat, Justiniani ishte i arsimuar mirë në jurisprudencë, teologji dhe histori romake. [19] Justiniani shërbeu si kandidat, një nga 40 burrat e zgjedhur nga scholae palatinae për të shërbyer si truproja personale e perandorit. [20] Kronisti John Malalas, i cili jetoi gjatë mbretërimit të Justinianit, e përshkruan pamjen e tij si të shkurtër, me lëkurë të bardhë, me flokë kaçurrelë, me fytyrë të rrumbullakët dhe të pashëm. Një historian tjetër bashkëkohor, Prokopi, e krahason pamjen e Justinianit me atë të perandorit tiranik Domitian, megjithëse kjo ndoshta është shpifje. [21]

Kur perandori Anastasius vdiq në 518, Justini u shpall perandor i ri me ndihmën e konsiderueshme të Justinianit. [19] Justiniani tregoi shumë ambicie dhe disa burime pohojnë se ai po funksiononte si regjent virtual shumë kohë përpara se Justini ta bënte atë perandor të asociuar, [20] edhe pse nuk ka asnjë provë përfundimtare për këtë. [22] Ndërsa Justini u bë i moshuar afër fundit të mbretërimit të tij, Justiniani u bë sundimtari de fakto . [19] Pas vrasjes së gjeneralit Vitalian në 520 (orkestruar nga Justiniani dhe Justini), Justiniani u emërua konsull dhe komandant i ushtrisë së lindjes. [19] [23] Justiniani mbeti i besuari i ngushtë i Justinit dhe në vitin 525 iu dha titujt nobilissimus dhe cezar (trashëgimtar-i dukshëm). [20] Ai u kurorëzua bashkë-perandor më 1 prill 527, [24] [25][26] probably a confusion between α (1) and δ (4).}} dhe u bë sundimtar i vetëm pas vdekjes së Justinit më 1 gusht 527. [24]

Si sundimtar, Justiniani tregoi energji të madhe. Ai njihej si "perandori që nuk fle kurrë" për zakonet e tij të punës. Megjithatë, ai duket se ka qenë i dashur dhe i lehtë për t'u afruar. [27] Rreth vitit 525, ai u martua me dashnoren e tij, Teodorën, në Konstandinopojë. Ajo ishte me profesion aktore dhe nja njëzet vjet më e vogël. Në kohët e mëparshme, Justiniani nuk mund të martohej me të për shkak të klasës së saj, por xhaxhai i tij, Perandori Justin I, kishte miratuar një ligj që hiqte kufizimet për martesat me ish-aktoret. [28] [29] Edhe pse martesa shkaktoi një skandal, Theodora do të bëhej shumë me ndikim në politikën e Perandorisë. Individë të tjerë të talentuar përfshinin Tribonian, këshilltarin e tij ligjor; Pjetri Patriciani, diplomati dhe shefi për një kohë të gjatë i burokracisë së pallatit; Ministrat e financave të Justinianit , John Kapadokian dhe Peter Barsymes, të cilët arritën të mbledhin taksat në mënyrë më efikase se çdo më parë, duke financuar kështu luftërat e Justinianit; dhe së fundi, gjeneralët e tij jashtëzakonisht të talentuar, Belisari dhe Narses .

Sundimi i Justinianit nuk ishte universalisht popullor; në fillim të mbretërimit të tij ai pothuajse humbi fronin e tij gjatë trazirave të Nikës dhe një komplot kundër jetës së perandorit nga biznesmenë të pakënaqur u zbulua deri në vitin 562. [30] Justiniani u godit nga murtaja në fillim të viteve 540, por u shërua. Theodora vdiq në 548 [31] në një moshë relativisht të re, ndoshta nga kanceri; Justiniani e mbijetoi atë për gati njëzet vjet. Justiniani, i cili kishte pasur gjithmonë një interes të madh për çështjet teologjike dhe mori pjesë aktive në debatet mbi doktrinën e krishterë, [32] u bë edhe më i përkushtuar ndaj fesë gjatë viteve të mëvonshme të jetës së tij. Ai vdiq më 14 nëntor 565, [33] pa fëmijë. Ai u pasua nga Justini II, i cili ishte djali i motrës së tij Vigilantia dhe i martuar me Sofinë, mbesën e Teodorës. Trupi i Justinianit u varros në një mauzoleum të ndërtuar posaçërisht në Kishën e Apostujve të Shenjtë derisa u përdhos dhe u grabit gjatë plaçkitjes së qytetit në 1204 nga Shtetet Latine të Kryqëzatës së Katërt . [34]

Sundimi

Redakto

Veprimtaritë legjislative

Redakto

Justiniani arriti famë të qëndrueshme nëpërmjet reformave të tij gjyqësore, veçanërisht nëpërmjet rishikimit të plotë të të gjithë ligjit romak, [35] diçka që nuk ishte tentuar më parë. I gjithë legjislacioni i Justinianit njihet sot si Corpus juris civilis . Ai përbëhet nga Codex Justinianeus, Digesta ose Pandectae, Institucionet dhe Novellae .

Në fillim të mbretërimit të tij, Justiniani kishte caktuar kuestorin Tribonian për të mbikëqyrur këtë detyrë. Drafti i parë i Codex Justinianeus, një kodifikim i kushtetutave perandorake nga shekulli II e tutje, u botua më 7 prill 529. (Versioni përfundimtar u shfaq në 534. Ai u pasua nga Digesta (ose Pandectae ), një përmbledhje e teksteve më të vjetra ligjore, në 533, dhe nga Institucionet, një libër shkollor që shpjegon parimet e së drejtës. Novellae, një koleksion ligjesh të reja të nxjerra gjatë mbretërimit të Justinianit, plotëson Korpusin . Në krahasim me pjesën tjetër të korpusit, Novellae u shfaqën në greqisht, gjuha e përbashkët e Perandorisë Lindore. 

Korpusi përbën bazën e jurisprudencës latine (përfshirë të drejtën kanonike kishtare) dhe, për historianët, ofron një pasqyrë të vlefshme për shqetësimet dhe veprimtaritë e Perandorisë Romake të mëvonshme. Si një koleksion, ai mbledh së bashku burimet e shumta në të cilat u shprehën ose u botuan leges (ligjet) dhe rregullat e tjera: ligjet e duhura, konsultat senatoriale ( senatusconsulta ), dekretet perandorake, praktika gjyqësore dhe mendimet dhe interpretimet e juristëve ( responsa prudentium ). . Kodi i Tribonianit siguroi mbijetesën e ligjit romak. Ajo formoi bazën e së drejtës së mëvonshme bizantine, siç shprehet në Bazilikën e Vasilit I dhe Leon VI të Urtit . E vetmja provincë perëndimore ku u prezantua kodi i Justinianit ishte Italia (pas pushtimit nga i ashtuquajturi Sanksioni Pragmatik i vitit 554 ), [36] nga ku do të kalonte në Evropën Perëndimore në shekullin e 12-të dhe do të bëhej baza e pjesës më të madhe kontinentale. Kodi i ligjit evropian, i cili u përhap përfundimisht nga perandoritë evropiane në kontinentin amerikan dhe më gjerë në Epokën e Zbulimeve . Ai përfundimisht kaloi në Evropën Lindore ku u shfaq në botimet sllave, dhe kaloi gjithashtu në Rusi . [37] Mbetet me ndikim edhe sot e kësaj dite.

Ai miratoi ligje për të mbrojtur prostitutat nga shfrytëzimi dhe gratë nga detyrimi për prostitucion . Përdhunuesit u trajtuan rëndë. Më tej, nga politikat e tij: gratë e akuzuara për krime të mëdha duhet të ruhen nga gra të tjera për të parandaluar abuzimin seksual; nëse një grua ishte e ve, duhet t'i kthehet prika; dhe një burrë nuk mund të merrte një borxh të madh pa e dhënë gruan e tij pëlqimin dy herë. [38]

Legjislacioni i familjes zbuloi gjithashtu një shqetësim më të madh për interesat e fëmijëve. Kjo ishte veçanërisht e vërtetë për fëmijët e lindur jashtë martese. Ligji nën Justinian zbulon gjithashtu një interes të madh për çështjet e neglizhencës së fëmijëve. Justiniani mbronte të drejtat e fëmijëve, prindërit e të cilëve u rimartuan dhe prodhonin më shumë pasardhës, ose që thjesht i ndanë dhe i braktisën pasardhësit e tyre, duke i detyruar ata të lypin. [39]

Justiniani e ndërpreu emërimin e rregullt të konsujve në vitin 541. [40]

Trazirat e Nikës

Redakto

Zakoni i Justinianit për të zgjedhur këshilltarë efikasë, por jopopullorë, thuajse i kushtoi fronin e tij në fillim të mbretërimit të tij. Në janar 532, partizanët e fraksioneve të garave me karroca në Kostandinopojë, zakonisht rivalë, u bashkuan kundër Justinianit në një revoltë që është bërë e njohur si trazirat e Nikës . Ata e detyruan atë të shkarkonte Tribonianin dhe dy nga ministrat e tjerë të tij, dhe më pas u përpoqën të rrëzonin vetë Justinianin dhe ta zëvendësonin me senatorin Hypatius, i cili ishte nipi i perandorit të ndjerë Anastasius . Ndërsa turma po trazohej në rrugë, Justiniani mendoi të ikte nga kryeqyteti përmes detit, por përfundimisht vendosi të qëndronte, me sa duket me nxitjen e gruas së tij Theodora, e cila refuzoi të largohej. Në dy ditët e ardhshme, ai urdhëroi shtypjen brutale të trazirave nga gjeneralët e tij Belisarius dhe Mundus . Procopius tregon se 30,000 [41] civilë të paarmatosur u vranë në Hipodrom. Me këmbënguljen e Teodorës, dhe me sa duket kundër gjykimit të tij, [42] i ekzekutoi nipat e Anastasit. [43]

Shkatërrimi që ndodhi gjatë revoltës i dha Justinianit një mundësi për të lidhur emrin e tij me një seri ndërtesash të reja të mrekullueshme, veçanërisht me inovacionin arkitektonik të Hagia Sophia me kupolë.

Aktivitete ushtarake

Redakto

Një nga tiparet më spektakolare të mbretërimit të Justinianit ishte rikuperimi i zonave të mëdha të tokës rreth pellgut të Mesdheut Perëndimor që kishte dalë jashtë kontrollit perandorak në shekullin e 5-të. [44] Si një perandor romak i krishterë, Justiniani e konsideroi detyrën e tij hyjnore të rivendoste Perandorinë Romake në kufijtë e saj të lashtë. Edhe pse ai nuk mori pjesë personalisht kurrë në fushata ushtarake, ai mburrej me sukseset e tij në parathëniet e ligjeve të tij dhe i bëri ato të përkujtohen në art. [45] Ripushtimet u kryen në një pjesë të madhe nga gjenerali i tij Belisarius . [46]

Lufta me Perandorinë Sasanide, 527–532

Redakto

Nga xhaxhai i tij, Justiniani trashëgoi armiqësitë e vazhdueshme me Perandorinë Sasanide . [47] Në 530 forcat persiane pësuan një disfatë të dyfishtë në Dara dhe Satala, por vitin e ardhshëm pa disfatën e forcave romake nën Belisarius pranë Callinicum . [48] Më pas, Justiniani u përpoq të bënte aleancë me axumitët e Etiopisë dhe himaritët e Jemenit kundër persëve, por kjo dështoi. [49] Kur mbreti Kavadh I i Persisë vdiq (shtator 531), Justiniani përfundoi një " Paqe të Përjetshme " (që i kushtoi atij 11,000 paund ari) [48] me pasardhësin e tij Khosrau I (532). Pasi kishte siguruar kështu kufirin e tij lindor, Justiniani e ktheu vëmendjen e tij drejt Perëndimit, ku mbretëritë gjermanike ishin krijuar në territoret e ish- Perandorisë Romake Perëndimore.

Pushtimi i Afrikës së Veriut, 533-534

Redakto

E para nga mbretëritë perëndimore që sulmoi Justiniani ishte ajo e vandalëve në Afrikën e Veriut . Mbreti Hilderik, i cili kishte mbajtur marrëdhënie të mira me Justinianin dhe klerin katolik të Afrikës së Veriut, ishte rrëzuar nga kushëriri i tij Gelimer në 530 pas Krishtit. Duke qenë i burgosur, mbreti i rrëzuar i bëri thirrje Justinianit. Justiniani protestoi kundër veprimeve të Gelimerit, duke kërkuar që Gelimeri t'i kthente mbretërinë Hilderikut. Gelimer u përgjigj, në fakt, se Justiniani nuk kishte autoritet për të bërë këto kërkesa. I zemëruar nga kjo përgjigje, Justiniani shpejt përfundoi luftën e tij të vazhdueshme me Perandorinë Sasaniane dhe përgatiti një ekspeditë kundër vandalëve në 533. [50]

Në vitin 533, Belisari lundroi në Afrikë me një flotë prej 92 dromonësh, duke shoqëruar 500 mjete transporti që mbanin një ushtri prej rreth 15,000 burrash, si dhe një numër trupash barbare. Ata zbarkuan në Caput Vada (Ras Kaboudia moderne) në Tunizinë moderne. Ata mundën vandalët, të cilët u zunë plotësisht në befasi, në Ad Decimum më 14 shtator 533 dhe Tricamarum në dhjetor; Belisarius mori Kartagjenën . Mbreti Gelimer iku në malin Pappua në Numidia, por u dorëzua pranverën e ardhshme. Ai u dërgua në Kostandinopojë, ku u parakalua në një triumf . Sardenja dhe Korsika, Ishujt Balearik dhe bastioni Septem Fratres pranë Mons Calpe (më vonë i quajtur Gjibraltar ) u rikuperuan në të njëjtën fushatë. [51]

Në këtë luftë, Procopius bashkëkohor vëren se Afrika ishte aq plotësisht e shpopulluar, saqë një person mund të udhëtonte disa ditë pa takuar një qenie njerëzore, dhe ai shton, "nuk është ekzagjerim të thuhet se gjatë luftës 5,000,000 vdiqën nga shpata, uria dhe murtaja". [52]

Një prefekturë afrikane, me qendër në Kartagjenë, u krijua në prill 534, [53] por ajo do të binte në prag të kolapsit gjatë 15 viteve të ardhshme, në mes të luftës me maurët dhe kryengritjeve ushtarake. Zona nuk u qetësua plotësisht deri në vitin 548, [54] por mbeti e qetë më pas dhe gëzoi njëfarë prosperiteti. Rimëkëmbja e Afrikës i kushtoi perandorisë rreth 100,000 paund ari. [55]

Lufta në Itali, faza e parë, 535–540

Redakto

Ashtu si në Afrikë, luftërat dinastike në Italinë Ostrogotike dhanë një mundësi për ndërhyrje. Mbreti i ri Athalaric kishte vdekur më 2 tetor 534 dhe një uzurpator, Theodahad, kishte burgosur mbretëreshën Amalasuintha, vajzën e Theodoric dhe nënën e Athalaric, në ishullin Martana në liqenin Bolsena, ku ai e vrau atë në 535. Pas kësaj, Belisariu, me 7,500 burra, [56] pushtoi Sicilinë (535) dhe përparoi në Itali, duke plaçkitur Napolin dhe duke pushtuar Romën më 9 dhjetor 536. Në atë kohë Theodahad ishte rrëzuar nga ushtria ostrogotike, e cila kishte zgjedhur Vitigisin si mbretin e tyre të ri. Ai mblodhi një ushtri të madhe dhe rrethoi Romën nga shkurti 537 deri në mars 538 pa mundur të rimarrë qytetin.

Justiniani dërgoi një gjeneral tjetër, Narsin, në Itali, por tensionet midis Narses dhe Belisarius penguan përparimin e fushatës. Milani u pushtua, por shpejt u rimor dhe u rrafshua nga Ostrogotët. Justiniani kujtoi Narsin në vitin 539. Në atë kohë situata ushtarake ishte kthyer në favor të romakëve dhe në 540 Belisarius arriti në kryeqytetin ostrogotik Ravenna . Atje atij iu ofrua titulli i Perandorit Romak Perëndimor nga Ostrogotët në të njëjtën kohë që të dërguarit e Justinianit po vinin për të negociuar një paqe që do ta linte rajonin në veri të lumit Po në duart gotike. Belisarius shtiroi pranimin e ofertës, hyri në qytet në maj 540 dhe ia ktheu atë Perandorisë. [57] Më pas, pasi u kujtua nga Justiniani, Belisarius u kthye në Kostandinopojë, duke marrë me vete Vitigisin e kapur dhe gruan e tij Matasuntha .

Lufta me Perandorinë Sasanide, 540–562

Redakto

Belisari ishte tërhequr nga Persët përballë armiqësive të përtërira. Pas një revolte kundër Perandorisë në Armeni në fund të viteve 530 dhe ndoshta e motivuar nga lutjet e ambasadorëve ostrogotikë, Mbreti Khosrau I theu "Paqen e Përjetshme" dhe pushtoi territorin romak në pranverën e vitit 540. [58] Ai fillimisht pushtoi Berean dhe më pas Antiokinë (duke lejuar garnizonin prej 6000 burrash të largohej nga qyteti), [59] rrethoi Darasin dhe më pas vazhdoi të sulmonte bazën bizantine në mbretërinë satelitore të vogël por strategjike të Lazikës pranë Detit të Zi . kërkuar nga mbreti i saj i pakënaqur Gubazes, duke kërkuar haraç nga qytetet që ai kaloi gjatë rrugës së tij. Ai e detyroi Justinianin I t'i paguante 5000 paund ar, plus 500 paund ari më shumë çdo vit. [59]

Belisari mbërriti në Lindje në 541, por pas njëfarë suksesi, u tërhoq përsëri në Kostandinopojë në 542. Arsyet e tërheqjes së tij nuk dihen, por mund të jetë nxitur nga zërat për pabesinë e tij që kanë mbërritur në gjykatë. [60] Shpërthimi i murtajës së bashku me një rebelim në Persi ndaloi ofensivën e Khosrow I. Duke shfrytëzuar këtë, Justiniani urdhëroi të gjitha forcat në Lindje të pushtonin Armeninë Persiane, por forca bizantine prej 30,000 trupash u mund nga një forcë e vogël në Anglon . [61] Vitin tjetër, Khosrau rrethoi pa sukses qytetin e madh të Edessa-s . Të dyja palët bënë pak përparim dhe në vitin 545 u ra dakord për një armëpushim për pjesën jugore të kufirit romako-pers. Pas kësaj, Lufta Lazike në Veri vazhdoi për disa vite: mbreti laziq kaloi në anën bizantine dhe në vitin 549 Justiniani dërgoi Dagisthaeun për të rimarrë Petrën, por ai u përball me rezistencë të madhe dhe rrethimi u lehtësua nga përforcimet sasaniane. Justiniani e zëvendësoi atë me Bessas, i cili ishte nën një re pas humbjes së Romës në 546, por ai arriti të kapte dhe çmontonte Petrën në 551. Lufta vazhdoi për disa vjet deri në një armëpushim të dytë në 557, e ndjekur nga një paqe pesëdhjetëvjeçare në 562. Sipas kushteve të tij, Persianët ranë dakord të braktisnin Lazikën në këmbim të një haraçi vjetor prej 400 ose 500 paund ari (30,000 solidi ) që do të paguanin romakët. [62]

Lufta në Itali, faza e dytë, 541–554

Redakto

Ndërsa përpjekjet ushtarake u drejtuan në Lindje, situata në Itali mori një kthesë për keq. Nën mbretërit e tyre përkatës Ildibad dhe Eraric (të dy të vrarë në 541) dhe veçanërisht Totila, Ostrogotët bënë fitime të shpejta. Pas një fitoreje në Faenza në 542, ata ripushtuan qytetet kryesore të Italisë Jugore dhe së shpejti mbajtën pothuajse të gjithë gadishullin italian. Belisarius u kthye në Itali në fund të vitit 544, por i mungonin trupat dhe furnizimet e mjaftueshme. Duke mos bërë asnjë përparim, ai u lirua nga komanda e tij në 548. Belisarius arriti të mposht një flotë gotike prej 200 anijesh.  Gjatë kësaj periudhe qyteti i Romës ndryshoi duart edhe tre herë të tjera, së pari u mor dhe u shpopullua nga ostrogotët në dhjetor 546, më pas u ripushtua nga bizantinët në 547 dhe më pas përsëri nga gotët në janar 550. Totila gjithashtu plaçkiti Sicilinë dhe sulmoi brigjet greke.

Më në fund, Justiniani dërgoi një forcë prej rreth 35,000 burrash (2,000 burra u shkëputën dhe u dërguan për të pushtuar Hispaninë jugore visigotike ) nën komandën e Narses . [63] Ushtria arriti në Ravenna në qershor 552 dhe mundi Ostrogotët me vendosmëri brenda një muaji në betejën e Busta Gallorum në Apeninet, ku Totila u vra. Pas një beteje të dytë në Mons Lactarius në tetor të atij viti, rezistenca e ostrogotëve më në fund u thye. Në 554, një pushtim frank në shkallë të gjerë u mund në Casilinum dhe Italia u sigurua për Perandorinë, megjithëse Narses do t'i duheshin disa vjet për të reduktuar fortesat e mbetura gotike. Në fund të luftës, Italia u garnizon me një ushtri prej 16.000 vetësh. [64] Rimëkëmbja e Italisë i kushtoi perandorisë rreth 300,000 paund ar. [55] Prokopi vlerësoi se vdiqën 15,000,000 gotë. [65]

Fushata të tjera

Redakto

Përveç pushtimeve të tjera, Perandoria vendosi një prani në Hispaninë visigotike, kur uzurpatori Athanagild kërkoi ndihmë në rebelimin e tij kundër mbretit Agila I. Në vitin 552, Justiniani dërgoi një forcë prej 2000 vetësh; sipas historianit Jordanes këtë ushtri e udhëhiqte oktogjenari Liberius . [66] Bizantinët morën Kartagjenën dhe qytete të tjera në bregun juglindor dhe themeluan provincën e re të Spanjës përpara se të kontrolloheshin nga ish-aleati i tyre Athanagild, i cili ishte bërë tashmë mbret. Kjo fushatë shënoi apogjeun e ekspansionit bizantin. 

Gjatë mbretërimit të Justinianit, Ballkani vuajti nga disa inkursione nga popujt turq dhe sllavë që jetonin në veri të Danubit . Këtu, Justiniani iu drejtua kryesisht një kombinimi të diplomacisë dhe një sistemi veprash mbrojtëse. Në vitin 559, një pushtim veçanërisht i rrezikshëm i Sklavinoit dhe Kutrigurëve nën drejtimin e khanit të tyre Zabergan kërcënoi Konstandinopojën, por ata u zmbrapsën nga gjenerali i moshuar Belisarius. [67]

Veprimtaritë fetare

Redakto

Justiniani e pa ortodoksinë e perandorisë së tij të kërcënuar nga rrymat fetare të ndryshme, veçanërisht nga monofizitizmi, i cili kishte shumë pasues në provincat lindore të Sirisë dhe Egjiptit. Doktrina monofizite, e cila thotë se Jezu Krishti kishte një natyrë hyjnore dhe jo një sintezë të natyrës hyjnore dhe njerëzore, ishte dënuar si herezi nga Këshilli i Kalcedonit në 451, dhe politikat tolerante ndaj monofizitizmit të Zenonit dhe Anastasit I kishin qenë një burim tensioni në marrëdhëniet me peshkopët e Romës. Justini e ktheu këtë prirje dhe konfirmoi doktrinën kalqedonase, duke dënuar hapur monofizitët. Justiniani, i cili vazhdoi këtë politikë, u përpoq të impononte unitet fetar mbi nënshtetasit e tij duke i detyruar ata të pranonin kompromise doktrinore që mund të apelonin për të gjitha palët, një politikë që rezultoi e pasuksesshme pasi ai nuk kënaqi asnjërën prej tyre. [68]

Afër fundit të jetës së tij, Justiniani u bë gjithnjë e më i prirur drejt doktrinës monofizite, veçanërisht në formën e Aftartodocetizmit, por ai vdiq para se të mund të nxirrte ndonjë legjislacion. Perandoresha Theodora simpatizonte monofizitët dhe thuhet se ka qenë një burim i vazhdueshëm i intrigave pro-monofizitëve në oborrin e Kostandinopojës në vitet e mëparshme. Gjatë mbretërimit të tij, Justiniani, i cili kishte një interes të vërtetë për çështjet e teologjisë, shkroi një numër të vogël traktatesh teologjike. [69]

Politika fetare

Redakto

Ashtu si në administratën e tij laike, despotizmi u shfaq edhe në politikën kishtare të Perandorit. Ai rregullonte gjithçka, si në fe ashtu edhe në ligj. Në fillim të mbretërimit të tij, ai e konsideroi të duhur të shpallte me ligj besimin e Kishës në Trinitetin dhe Mishërimin dhe të kërcënonte të gjithë heretikët me dënimet e duhura, [70] ndërsa më pas deklaroi se synonte të privonte të gjithë trazuesit. të ortodoksisë së mundësisë për një vepër të tillë sipas procesit të rregullt ligjor. [71] Ai e bëri kredon e Nikaeno-Konstantinopolitanit simbolin e vetëm të Kishës [72] dhe u dha fuqi ligjore kanuneve të katër këshillave ekumenikë . [73] Peshkopët e pranishëm në Koncilin e Kostandinopojës (536) pranuan se asgjë nuk mund të bëhej në Kishë në kundërshtim me vullnetin dhe urdhrin e perandorit, [74] [75] Justiniani mbrojti pastërtinë e kishës duke shtypur heretikët. Ai nuk ka lënë pas dore asnjë mundësi për të siguruar të drejtat e kishës dhe të klerit, si dhe për të mbrojtur e shtrirë monastizmin . Ai u dha murgjive të drejtën për të trashëguar prona nga qytetarët privatë dhe të drejtën për të marrë solemne, ose dhurata vjetore, nga thesari perandorak ose nga taksat e disa provincave dhe ndaloi konfiskimin laik të pronave të manastirit. 

Edhe pse karakteri despotik i masave të tij është në kundërshtim me ndjeshmëritë moderne, ai ishte një "baba infermieror" i Kishës. Si Kodiku ashtu edhe Novellae përmbajnë shumë akte në lidhje me dhurimet, fondacionet dhe administrimin e pronës kishtare; zgjedhja dhe të drejtat e peshkopëve, priftërinjve dhe abatëve; jeta monastike, detyrimet banesore të klerit, kryerja e shërbimit hyjnor, juridiksioni ipeshkvnor etj. Justiniani rindërtoi gjithashtu Kishën e Hagia Sophia (e cila kushtoi 20,000 paund ar), [76] vendi origjinal ishte shkatërruar gjatë trazirave të Nikës. Hagia Sophia e re, me kapelat dhe faltoret e saj të shumta, kupolën tetëkëndore të praruar dhe mozaikët, u bë qendra dhe monumenti më i dukshëm i Ortodoksisë Lindore në Kostandinopojë. [77]

Marrëdhëniet fetare me Romën

Redakto

Nga mesi i shekullit të 5-të, perandorët e Lindjes u përballën me detyra gjithnjë e më të vështira në çështjet kishtare. Justiniani hyri në arenën e qeverisjes kishtare menjëherë pas pranimit të xhaxhait të tij në 518 dhe i dha fund përçarjes Akasiane . Perandorët e mëparshëm ishin përpjekur të lehtësonin konfliktet teologjike me deklarata që nënvizonin Këshillin e Kalqedonit, i cili kishte dënuar monofizitizmin, i cili kishte fortesa në Egjipt dhe Siri, dhe duke toleruar emërimin e monofizitëve në zyrat e kishës. Papët reaguan duke shkëputur lidhjet me Patriarkun e Kostandinopojës, i cili mbështeti këto politika. Perandorët Justini I (dhe më vonë vetë Justiniani) i anuluan këto politika dhe rivendosën bashkimin midis Kostandinopojës dhe Romës. [78] Pas kësaj, Justiniani ndjeu gjithashtu të drejtën për të zgjidhur mosmarrëveshjet në zgjedhjet papale, siç bëri kur favorizoi Vigilius dhe e dëboi rivalin e tij Silverius . 

Megjithatë, ky unitet i ri i gjetur midis Lindjes dhe Perëndimit nuk i zgjidhi mosmarrëveshjet e vazhdueshme në lindje. Politikat e Justinianit kaluan midis përpjekjeve për të detyruar monofizitët dhe miafizitët (të cilët u gabuan se ishin adhurues të monofizitizmit) të pranonin kredon kalqedonase duke persekutuar peshkopët dhe murgjit e tyre - duke i hidhëruar kështu simpatizantët e tyre në Egjipt dhe provinca të tjera - dhe përpjekjeve për një kompromis që do të fitonte. mbi monofizitët pa dorëzuar besimin kalqedonas. Një qasje e tillë u mbështet nga perandoresha Teodora, e cila favorizoi miafizitët pa rezerva. Në dënimin e <i id="mwAnA">tre kapitujve</i>, tre teologë që kishin kundërshtuar monofizitizmin para dhe pas Koncilit të Kalqedonit, Justiniani u përpoq të fitonte mbi opozitën. Në Koncilin e Pestë Ekumenik, pjesa më e madhe e kishës lindore iu nënshtrua kërkesave të Perandorit dhe Papa Vigilius, i cili u soll me forcë në Kostandinopojë dhe u rrethua në një kishëz, më në fund dha gjithashtu pëlqimin e tij. Megjithatë, dënimi u prit në mënyrë të pafavorshme në perëndim, ku çoi në përçarje të re (megjithëse të përkohshme) dhe nuk arriti qëllimin e tij në lindje, pasi monofizitët mbetën të pakënaqur - aq më tepër për të, sepse gjatë viteve të tij të fundit ai u interesua edhe më shumë për çështjet teologjike. 

Arkitekturë, arsimi, arti dhe letërsia

Redakto
 
Kisha e Shën Sofisë është ndërtuar në kohën e Justinianit.

Justiniani ishte një ndërtues produktiv; historiani Prokopi dëshmon veprimtarinë e tij në këtë fushë. [79] Nën mbretërimin e Justinianit, San Vitale në Ravenna, i cili përmban dy mozaikë të famshëm që përfaqësojnë Justinianin dhe Theodorën, u përfundua nën sponsorizimin e Julius Argentarius. [19] Më e rëndësishmja, ai kishte Hagia Sophia, fillimisht një kishë e stilit bazilikë që ishte djegur gjatë trazirave të Nikës, e rindërtuar shkëlqyeshëm sipas një planimetrie krejtësisht të ndryshme, nën mbikëqyrjen arkitekturore të Isidorit të Miletit dhe Anthemius të Tralles . Më 26 dhjetor 537, sipas Pseudo-Codinus, Justiniani deklaroi në përfundimin e kësaj godine: "Solomon, unë të kam mposhtur ty" (në lidhje me tempullin e parë hebre). Kisha pati një përurim të dytë më 24 dhjetor 562, pas disa ripunimeve të bëra nga Isidori i Riu . Kjo katedrale e re, me kupolën e saj madhështore të mbushur me mozaikë, mbeti qendra e krishterimit lindor për shekuj. [80]

 
Bazilika e sotme e Shën Sofjes, Sofje, Bullgari, besohet të jetë struktura e pestë që do të ndërtohet në vend dhe u ndërtua gjatë mbretërimit të perandorit Justinian I.

Një kishë tjetër e shquar në kryeqytet, Kisha e Apostujve të Shenjtë, e cila kishte qenë në një gjendje shumë të keqe afër fundit të shekullit të 5-të, u rindërtua gjithashtu. [81] Kisha e Shenjtorëve Sergius dhe Bacchus, e cila më vonë u quajt Hagia Sophia e Vogël, u ndërtua gjithashtu midis 532 dhe 536 nga çifti perandorak. [82] Veprat e zbukurimit nuk u kufizuan vetëm në kisha: gërmimet në vendin e Pallatit të Madh të Kostandinopojës kanë nxjerrë disa mozaikë me cilësi të lartë që datojnë nga mbretërimi i Justinianit dhe një kolonë në krye nga një statujë bronzi e Justinianit mbi kalë dhe e veshur me një kostum ushtarak. u ngrit në Augustaeum në Konstandinopojë në 543. [83] Rivaliteti me patronët e tjerë, më të vendosur nga aristokracia konstantinopolitane dhe romake e mërguar, mund të ketë imponuar aktivitetet e ndërtimit të Justinianit në kryeqytet si një mjet për të forcuar prestigjin e dinastisë së tij. [84]

Justiniani forcoi gjithashtu kufijtë e Perandorisë nga Afrika në Lindje nëpërmjet ndërtimit të fortifikimeve dhe i siguroi Konstandinopojës furnizimin e saj me ujë nëpërmjet ndërtimit të cisternave nëntokësore (shih Cisterna e Bazilikës ). Për të parandaluar përmbytjet që të dëmtojnë qytetin me rëndësi strategjike kufitare Dara, u ndërtua një digë e avancuar me hark. Gjatë mbretërimit të tij Ura e madhe Sangarius u ndërtua në Bitini, duke siguruar një rrugë të madhe furnizimi ushtarak në lindje. Për më tepër, Justiniani restauroi qytetet e dëmtuara nga tërmeti ose lufta dhe ndërtoi një qytet të ri pranë vendlindjes së tij të quajtur Justiniana Prima, i cili synohej të zëvendësonte Selanikun si qendër politike dhe fetare e Ilirikut . 

Në mbretërimin e Justinianit, dhe pjesërisht nën patronazhin e tij, kultura bizantine prodhoi historianë të shquar, duke përfshirë Prokopin dhe Agathiasin, dhe poetë si Pali Heshtar dhe Roman Melodisti lulëzuan. Nga ana tjetër, qendrat e të mësuarit si Akademia Neoplatonike në Athinë dhe Shkolla e famshme Juridike e Berytusit [85] e humbën rëndësinë e tyre gjatë mbretërimit të tij. 

Ekonomia dhe administrata

Redakto

Siç ishte rasti në kohën e paraardhësve të Justinianit, shëndeti ekonomik i Perandorisë mbështetej kryesisht në bujqësi. Për më tepër, tregtia në distanca të gjata lulëzoi, duke arritur deri në veri deri në Kornuol, ku kallaji shkëmbehej me grurin romak. [86] Brenda Perandorisë, autokolonat që lundronin nga Aleksandria i siguronin Kostandinopojës grurë dhe drithëra. Justiniani e bëri trafikun më efikas duke ndërtuar një hambar të madh në ishullin Tenedos për ruajtje dhe transport të mëtejshëm në Kostandinopojë. [87] Justiniani u përpoq gjithashtu të gjente rrugë të reja për tregtinë lindore, e cila po vuante keq nga luftërat me persët.

Një produkt i rëndësishëm luksi ishte mëndafshi, i cili importohej dhe më pas përpunohej në Perandori. Për të mbrojtur prodhimin e produkteve të mëndafshit, Justiniani u dha një monopol fabrikave perandorake në 541. [88] Për të anashkaluar rrugën tokësore persiane, Justiniani vendosi marrëdhënie miqësore me abisinanët, të cilët donte të vepronin si ndërmjetës tregtarë duke transportuar mëndafshin indian në Perandori; abisinanët, megjithatë, nuk ishin në gjendje të konkurronin me tregtarët persianë në Indi. [89] Më pas, në fillim të viteve 550, dy murgj arritën të kontrabandonin vezë krimbash mëndafshi nga Azia Qendrore në Konstandinopojë [90] dhe mëndafshi u bë një produkt indigjen.

Ari dhe argjendi janë nxjerrë në Ballkan, Anadoll, Armeni, Qipro, Egjipt dhe Nubi. [91]

Në fillim të mbretërimit të Justinianit I, ai kishte trashëguar një tepricë prej 28,800,000 solidi (400,000 paund ari) në thesarin perandorak nga Anastasius I dhe Justin I. [55] Nën sundimin e Justinianit, u morën masa për të luftuar korrupsionin në provinca dhe për ta bërë mbledhjen e taksave më efikase. Pushteti më i madh administrativ iu dha si krerëve të prefekturave ashtu edhe të krahinave, ndërsa pushteti iu hoq vikariatëve të dioqezave, një numër prej të cilëve u shfuqizuan. Tendenca e përgjithshme ishte drejt thjeshtimit të infrastrukturës administrative. [92] Sipas Brown (1971), rritja e profesionalizimit të mbledhjes së taksave bëri shumë për të shkatërruar strukturat tradicionale të jetës provinciale, pasi dobësoi autonominë e këshillave të qytetit në qytetet greke. [93] Është vlerësuar se para ripushtimeve të Justinianit I, shteti kishte të ardhura vjetore prej 5,000,000 solidi në vitin 530 pas Krishtit, por pas ripushtimeve të tij, të ardhurat vjetore u rritën në 6,000,000 solidi në vitin 550 pas Krishtit [55]

Gjatë gjithë mbretërimit të Justinianit, qytetet dhe fshatrat e Lindjes lulëzuan, megjithëse Antiokia u godit nga dy tërmete (526, 528) dhe u plaçkitën dhe u evakuuan nga Persianët (540). Justiniani e rindërtoi qytetin, por në një shkallë pak më të vogël. [94]

Përkundër të gjitha këtyre masave, Perandoria pësoi disa pengesa të mëdha në rrjedhën e shekullit të 6-të. E para ishte murtaja, e cila zgjati nga viti 541 deri në vitin 543 dhe, duke shkatërruar popullsinë e Perandorisë, ndoshta krijoi një mungesë pune dhe një rritje të pagave. [95] Mungesa e fuqisë punëtore çoi gjithashtu në një rritje të ndjeshme të numrit të "barbarëve" në ushtritë bizantine pas fillimit të viteve 540. [96] Lufta e stërzgjatur në Itali dhe luftërat me vetë Persianët hodhën një barrë të rëndë mbi burimet e Perandorisë dhe Justiniani u kritikua për kufizimin e shërbimit postar të drejtuar nga qeveria, të cilin ai e kufizoi vetëm në një rrugë lindore me rëndësi ushtarake. [97]

Burimet historike

Redakto

Prokopi ofron burimin parësor për historinë e mbretërimit të Justinianit, por mendimi i tij është i njollosur nga një ndjenjë tradhtie kur Justiniani u bë më pragmatik dhe më pak idealist (Justiniani dhe Perandoria Romake e Mëvonshme nga John W. Barker). Ai u hidhërua shumë me Justinianin dhe perandoreshën e tij, Teodorën . Ndërsa ai lavdëroi arritjet e Justinianit në panegjirikën e tij dhe "Luftërat" e tij, Prokopi shkroi gjithashtu një tregim armiqësor, Anekdota (e ashtuquajtura "Historia e Fshehtë"), në të cilën Justiniani përshkruhet si një sundimtar mizor, i pafuqishëm dhe i paaftë. Burime të tjera përfshijnë shkrimet e Gjon Malalas, Agathias, Gjon Lidianit, Menander Protector, Kronika e Pashkëve, Evagrius Scholasticus, Pseudo-Zacharias Rhetor, Jordanes, kronikat e Marcellinus Comes dhe Victor of Tunnuna, Justiniani konsiderohet gjerësisht si një shenjtor nga të krishterët ortodoksë, dhe gjithashtu përkujtohet nga disa kisha luterane më 14 nëntor. Në kisha të ndryshme ortodokse lindore, duke përfshirë Kishën Ortodokse në Amerikë, Justiniani dhe perandoresha e tij Theodora përkujtohen në përvjetorin vdekjen e tij, 14 nëntor. Disa emërtime e përkthejnë datën e kalendarit Julian në 27 Nëntorin sipas kalendarit Gregorian . Kalendari i Shenjtorëve të Kishës Luterane – Sinodi i Misurit dhe Kisha Luterane – Kanada kujtojnë gjithashtu Justinianin më 14 nëntor.

Shih edhe

Redakto

Literatura

Redakto
  • Loka, Nikollë (2003). Genivs Illvrici: Dyzet e dy perandorë ilirë të Romës. Tiranë: Mirdita.

Referime

Redakto
  1. ^ J. B. Bury (2008) [1889] History of the Later Roman Empire from Arcadius to Irene II. Cosimo, Inc. ISBN 1605204056, p. 7.
  2. ^ The sole source for Justinian's full name are consular diptychs of the year 521 bearing his name, which is given as Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus. The name Flavius became a courtesy title by the late 4th century and was no longer used as a personal name.
  3. ^ Cameron, Alan (1988). "Flavius: a Nicety of Protocol". Latomus. 47 (1): 26–33. JSTOR 41540754. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Chronicon Paschale 534 (p. 630)
  5. ^ J. F. Haldon, Byzantium in the seventh century (Cambridge, 2003), 17–19.
  6. ^ On the western Roman Empire, see now H. Börm, Westrom (Stuttgart 2013).
  7. ^ "History 303: Finances under Justinian". Tulane.edu. Arkivuar nga origjinali më 9 mars 2008. Marrë më 14 nëntor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Evans, J. A. S., The Age of Justinian: the circumstances of imperial power. pp. 93–94
  9. ^ John Henry Merryman and Rogelio Pérez-Perdomo, The Civil Law Tradition: An Introduction to the Legal Systems of Europe and Latin America, 3rd ed.
  10. ^ near Skopje, North Macedonia
  11. ^ Joannes Zonaras (rr. 1140) Epitome XIV, 5.
  12. ^ Michael Maas (2005). The Cambridge Companion to the Age of Justinian. Cambridge University Press. ISBN 978-1139826877. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Treadgold, Warren T. (1997).
  14. ^ Barker, John W. (1966). Justinian and the later Roman Empire. University of Wisconsin Press. fq. 75. ISBN 978-0-299-03944-8. Marrë më 28 nëntor 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Robert Browning (2003). Justinian and Theodora. Gorgias Press. ISBN 978-1593330538. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)[lidhje e vdekur]
  16. ^ Sima M. Cirkovic (2004). The Serbs. Wiley. ISBN 978-0631204718. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Justiniana Prima Site of an early Byzantine city located 30 km south-west of Leskovci in Kosovo. Grove's Dictionaries. 2006. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Byzantine Constantinople: Monuments, Topography and Everyday Life. Brill. 2001. ISBN 978-9004116252. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ a b c d e f g Robert Browning.
  20. ^ a b c PLRE.
  21. ^ Cambridge Ancient History p. 65
  22. ^ Moorhead (1994), pp. 21–22, with a reference to Procopius, Secret History 8.3.
  23. ^ This post seems to have been titular; there is no evidence that Justinian had any military experience.
  24. ^ a b Marcellinus Comes 527; Chronicon Paschale 527; Theophanes Confessor AM 6019.
  25. ^ Constantine VII's De Ceremoniiss dates Justinian's coronation to 4 April
  26. ^ Constantine VII (rr. 956), De Ceremoniis, I 95.
  27. ^ See Procopius, Secret history, ch. 13.
  28. ^ M. Meier, Justinian, p. 57.
  29. ^ P. N. Ure, Justinian and his age, p. 200.
  30. ^ "DIR Justinian". Roman Emperors. 25 korrik 1998. Marrë më 14 nëntor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ Robert Browning, Justinian and Theodora (1987), 129; James Allan Evans, The Empress Theodora: Partner of Justinian (2002), 104
  32. ^ Theological treatises authored by Justinian can be found in Migne's Patrologia Graeca, Vol. 86.
  33. ^ Chronicon Paschale 566; John of Ephesus III 5.13.; Theophanes Confessor AM 6058; John Malalas 18.1.
  34. ^ Crowley, Roger (2011). City of Fortune, How Venice Won and Lost a Naval Empire. London: Faber & Faber Ltd. fq. 109. ISBN 978-0-571-24595-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  35. ^ "S. P. Scott: The Civil Law". Constitution.org. 19 qershor 2002. Marrë më 14 nëntor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  36. ^ Kunkel, W. (translated by J. M. Kelly) An introduction to Roman legal and constitutional history.
  37. ^ Darrell P. Hammer (1957). "Russia and the Roman Law". American Slavic and East European Review. JSTOR. 16 (1): 1–13. doi:10.2307/3001333. JSTOR 3001333. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  38. ^ Garland (1999), pp. 16–17
  39. ^ Sarris, P. (2017).
  40. ^ Vasiliev (1952), p.
  41. ^ J. Norwich, Byzantium: The Early Centuries, 200
  42. ^ Diehl, Charles.
  43. ^ Vasiliev (1958), p. 157.
  44. ^ For an account of Justinian's wars, see Moorhead (1994), pp. 22–24, 63–98, and 101–109.
  45. ^ See A. D. Lee, "The Empire at War", in Michael Maas (ed.
  46. ^ Justinian himself took the field only once, during a campaign against the Huns in 559, when he was already an old man. This enterprise was largely symbolic and although no battle was fought, the emperor held a triumphal entry in the capital afterwards. (See Browning, R. Justinian and Theodora. London 1971, 193.)
  47. ^ See Geoffrey Greatrex, "Byzantium and the East in the Sixth Century" in Michael Maas (ed.
  48. ^ a b J. Norwich, Byzantium: The Early Centuries, p. 195.
  49. ^ Smith, Sidney (1954). "Events in Arabia in the 6th Century A.D.". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. 16 (3): 425–468. doi:10.1017/S0041977X00086791. JSTOR 608617. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  50. ^ Procopius, De Bellus III.9.5.
  51. ^ Moorhead (1994), p. 68.
  52. ^ Mavor, William Fordyce (1802). Universal History, Ancient and Modern: From the Earliest Records of Time, to the General Peace of 1801 (në anglisht). R. Phillips. fq. 81.
  53. ^ Moorhead (1994), p. 70.
  54. ^ Procopius. "II.XXVIII". De Bello Vandalico. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  55. ^ a b c d "Early Medieval and Byzantine Civilization: Constantine to Crusades". Tulane. Arkivuar nga origjinali më 9 mars 2008. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  56. ^ J. Norwich, Byzantium: The Early Centuries, 215
  57. ^ Moorhead (1994), pp. 84–86.
  58. ^ See for this section Moorhead (1994), pp. 89 ff., Greatrex (2005), p. 488 ff., and especially H. Börm, "Der Perserkönig im Imperium Romanum", in Chiron 36, 2006, pp. 299 ff.
  59. ^ a b J. Norwich, Byzantium: The Early Centuries, 229
  60. ^ Procopius mentions this event both in the Wars and in the Secret History, but gives two entirely different explanations for it.
  61. ^ J. Norwich, Byzantium: The Early Centuries, 235
  62. ^ Moorhead ((1994), p. 164) gives the lower, Greatrex ((2005), p. 489) the higher figure.
  63. ^ J. Norwich, Byzantium: The Early Centuries, 251
  64. ^ J. Norwich, Byzantium: The Early Centuries, 233
  65. ^ Mavor, William Fordyce (1 mars 1802). "Universal history, ancient and modern" – nëpërmjet Google Books. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  66. ^ Getica, 303
  67. ^ Evans, James Allan (2011). The Power Game in Byzantium : Antonina and the Empress Theodora. London: Bloomsbury Publishing. fq. 205–206. ISBN 978-1-4411-2040-3. OCLC 843198707. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  68. ^ Meyendorff 1989.
  69. ^ Treatises written by Justinian can be found in Migne's Patrologia Graeca, Vol. 86.
  70. ^ Cod., I., i. 5.
  71. ^ MPG, lxxxvi. 1, p. 993.
  72. ^ Cod., I., i. 7.
  73. ^ Novellae, cxxxi.
  74. ^ Mansi, Concilia, viii. 970B.
  75. ^ Novellae, xlii.
  76. ^ P. Heather, The Fall of the Roman Empire: A New History of Rome and the Barbarians, 283
  77. ^ "WWU Münster > Religion & Politics > Religion and politics at the Golden Horn?". www.uni-muenster.de. Marrë më 3 qershor 2022. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  78. ^ cf.
  79. ^ See Procopius, Buildings.
  80. ^ Barker, John W. (1966). Justinian and the Later Roman Empire. University of Wisconsin Press. fq. 183. ISBN 9780299039448. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  81. ^ Vasiliev (1952), p. 189
  82. ^ Bardill, Jonathan (2017). "The Date, Dedication, and Design of Sts. Sergius and Bacchus in Constantinople". Journal of Late Antiquity (në anglisht). 10 (1): 62–130. doi:10.1353/jla.2017.0003. ISSN 1942-1273.
  83. ^ Brian Croke, "Justinian's Constantinople", in Michael Maas (ed.
  84. ^ See Croke (2005), pp. 364 ff., and Moorhead (1994).
  85. ^ Following a terrible earthquake in 551, the school at Berytus was transferred to Sidon and had no further significance after that date.
  86. ^ John F. Haldon, "Economy and Administration", in Michael Maas (ed.
  87. ^ John Moorhead, Justinian (London/New York 1994), p. 57
  88. ^ Peter Brown, The World of Late Antiquity (London 1971), pp. 157–158
  89. ^ Vasiliev (1952), p. 167
  90. ^ See Moorhead (1994), p. 167; Procopius, Wars, 8.17.1–8
  91. ^ "Justinian's Gold Mines – Mining Technology | TechnoMine". Technology.infomine.com. 3 dhjetor 2008. Arkivuar nga origjinali më 2 mars 2009. Marrë më 14 nëntor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  92. ^ Haldon (2005), p. 50
  93. ^ Brown (1971), p. 157
  94. ^ Kenneth G. Holum, "The Classical City in the Sixth Century", in Michael Maas (ed.
  95. ^ Moorhead (1994), pp. 100–101
  96. ^ John L. Teall, "The Barbarians in Justinian's Armies", in Speculum, vol. 40, No. 2, 1965, 294–322.
  97. ^ Brown (1971), p. 158; Moorhead (1994), p. 101
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Justiniani_I&oldid=2564372"