1883
godina
Godina 1883 (MDCCCLXXXIII) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u subotu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 18. vijek – 19. vijek – 20. vijek |
| Decenija: | 1850-e 1860-e 1870-e – 1880-e – 1890-e 1900-e 1910-e |
| Godine: | 1880 1881 1882 – 1883 – 1884 1885 1886 |
| Gregorijanski | 1883. (MDCCCLXXXIII) |
| Ab urbe condita | 2636. |
| Islamski | 1300–1301. |
| Iranski | 1261–1262. |
| Hebrejski | 5643–5644. |
| Bizantski | 7391–7392. |
| Koptski | 1599–1600. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1938–1939. |
| • Shaka Samvat | 1805–1806. |
| • Kali Yuga | 4984–4985. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4519–4520. |
| • 60 godina | Yin Voda Koza (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11883. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj
uredi- 3. 1. - Hrvatski ban Pejačević proglasio privremeni izborni red za izbor zastupnika reinkorporirane Vojne krajine (35 kotara, u 18 su izabrani Srbi - svi osim jednog prišli vladinoj Narodnoj stranci).
- 4. 1. - Izašao prvi broj magazina Life (prva verzija izlazi do 1936. a zatim do 1972.).
- 6. 1. (25. 12. 1882. po j.k.) - Sklopljen trgovinski ugovor između Srbije i Nemačke (objavljen u Srpskim novinama od 1. juna).
- 10. 1. - Osnovano prvo pčelarsko društvo u Srbiji i prvi broj časopisa "Pčelar".
- 12. 1. (31. 12. 1882. po j.k.) - U Srbiji donesen Zakon o osnovnim školama (obavezno šestogodišnje osnovno školovanje za svu decu), kao i Zakon o crkvenim vlastima, kojim vlada preuzima kontrolu nad Arhijerejskim saborom i izborom novog mitropolita (Mihailo smenjen 1881).
- 15. 1. (3. 1. po j.k.) - U Srbiji novi zakon o vojsci - stajaća vojska umesto narodne, dvogodišnji rok (pet meseci za neke kategorije), rezervisti po starosti podeljeni u tri poziva.
- 16. 1. - U SAD stupio na snagu Pendletonov zakon o reformi državne službe (Pendleton Civil Service Reform Act) kojim se vladini poslovi dodeljuju meritokratski a ne na osnovu partijskog plena.
- 18. 1. - Srbija: Zakon o Narodnoj banci, predviđeno izdavanje novčanica sa zlatnim pokrićem, u većim apoenima (javnost nema poverenja).
- 19. 1. - Mahdijev rat: nakon četvoromesečne opsade pobunjenici zauzeli Al-Ubayyid u Kordofanu.
- 19. 1. - Thomas Edison instalirao električno osvetljenje u Roselle, New Jersey, prvo sa žicama na banderama.
- 19. 1. - Nemački brod Cimbria se sudario kod Borkuma sa engleskim Sultan, 437 mrtvih, uglavnom emigranata za Ameriku.
- januar (po j.k.) - Petar Karađorđević gost na Cetinju - dobija Danilov orden, počasni je crnogorski senator, veren je kneginjicom Zorkom.
Februar/Veljača
uredi- 1. 2. - Francuski Sudan: Gustave Borgnis-Desbordes zauzeo Bamako, ubrzo gradi utvrđenje (ugrožavaju ga Ahmadu Tall i Samori Ture).
- 9. 2. - Nikola Tesla skicirao svoj prvi patent - asinhroni motor sa naizmeničnom strujom (patentirano 1887).
- februar - Le avventure di Pinocchio izlaze u obliku knjige.
- 21. 2. - Jules Ferry novi premijer Francuske (do 1885), promoter laiciteta i kolonijalne ekspanzije.
Mart/Ožujak
uredi- 5. 3. - Prvi putnički voz ušao u železničku stanicu Novi Sad (nova pruga Subotica-Novi Sad), do kraja godine povezan prugom sa Zemunom i Mitrovicom.
- 8. 3. - Zbačen vladar Carstva Ašanti Mensa Bonsu, sledi pet godina građanskog rata.
- 12. 3. - Lena Knićanka, implicirana u atentat Ilke Marković na kralja Milana prošlog oktobra, pronađena obešena u ćeliji.
- 14. 3. - Proradio prvi telefon u Beogradu (između kafane "Tri lista duvana" i inžinjerijske kasarne na Paliluli).
- 20. 3. - Potpisana Pariska konvencija za zaštitu industrijske svojine.
- 23. 3. - Kraljevina Loango (zapad današnje Republike Kongo) pod francuskim protektoratom.
- 27. 3. - Francuski oficir Henri Rivière osvojio Nam Định, drugi najveći grad u Tonkinu (sever Vijetnama); Vijetnamci za to vreme pokušavaju povratiti Hanoi uz pomoć Armije crne zastave ali sutradan su poraženi u bici kod Gia Cuca.
April/Travanj
uredi- 1. 4. (20. 3. po j.k.) - Teodosije Mraović izabran za beogradskog mitropolita bez prisustva episkopâ, umesto zbačenog Mihaila - patrijarh German Anđelić ga je nedelju dana kasnije rukopoložio u Karlovcima.
- 4. 4. - Britanska kolonija Kvinslend anektirala jugoistočni deo Nove Gvineje, Britanija dogodine preuzima stvar.
- 5. 4. - Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski na krakovskom univerzitetu prvi put proizveli tečni kiseonik.
- 24. 4. - Ilka Marković osuđena na smrt zbog pokušaja ubistva Kralja Milana - pomilovana, izvršila samoubistvo nedugo zatim.
Maj/Svibanj
uredi- 1. 5. - 1. 10. - Prva Međunarodna kolonijalna i izvozna izložba u Amsterdamu - oko milion posetitelja, predstavilo se 28 zemalja.
- 8. 5. - Moritz Honigmann patentirao "soda lokomotivu", toplota potiče od reakcije vode i kaustične sode, nema plamena.
- 9. 5. (27. 4. po j.k.) - Četvorna konvencija (→ bg) Austrougarske, Srbije, Turske i Bugarske - srpske železnice će imati vezu sa stambolskom železnicom kod Pirota i sa solunskom kod Vranja.
- 9. 5. - Član Trijumvirata Paul Kruger postaje predsednik Južnoafričke Republike (Transvaal) (do 1900).
- 12. 5. - Nemački trgovci kupili područje Angra Pequena, današnji Lüderitz u Namibiji.
- maj? - Albanska plemena se pobunila (Hoti, Kastrati i dr.) jer su turske vlasti naredile da se Crnoj Gori preda izvesno zemljište[1].
- maj - Prvi franko-malgaški rat: Francuzi zauzeli nekoliko primorskih gradova na Madagaskaru.
- 19. 5. - Osnovan performans Buffalo Bill's Wild West.
- 19. 5. - Bitka na Papirnom mostu: Armija crne zastave porazila Francuze kod Hanoja, poginuo i Henri Rivière.
- 24. 5. - Bruklinski most otvoren za saobraćaj posle 14 godina gradnje (do 1903. najduži viseći most na svetu).
- 27. 5. (15. 5. po j.k.) - Krunisanje ruskog cara Aleksandra III.
Jun/Juni/Lipanj
uredi- 6. 6. - Početak gradnje železničke stanice u Beogradu (RTS).
- 7. 6. (26. 5. po j.k.) - Posvećen Hram Hrista Spasitelja u Moskvi (srušen 1931, obnovljen 2000).
- 13. 6. - Carl Johan Thyselius postaje prvi švedski premijer pučanin, takođe i najstariji ikad, sa 72 godine.
- 15. 6. - Otto von Bismarck progurao zakon o zdravstvenom osiguranju.
- 16. 6. - Tragedija u Victoria Hallu u engleskom Sunderlandu - 183 dece poginulo u stampedu.
- 28. 6. - U Milanu otvorena prva elektro-centrala u Evropi (kasnije deo inspiracije futurista, npr za Sant'Elia-u[2]).
- jun-jul - Hiram Maxim prijavio prve patente u vezi mitraljeza.
Jul/Juli/Srpanj
uredi- 1. 7. - Osnovano Srpsko arheološko društvo.
- 3. 7. - Parobrod SS Daphne potonuo tokom porinuća u Glasgowu, poginula 124 radnika (biće izvučen i ploviće kao Rose).
- 7. 7. (25. 6. po j.k.) - Srpski ministar vojni naredio oduzimanje oružja od narodne vojske (početak sprovođenja Zakona o ustrojstvu vojske, donesenog u januaru).
- 10. 7. - Pacifički rat — Bitka kod Huamachuca: Čileanci odlučujuće porazili peruansku vojsku, što vodi mirovnom ugovoru u oktobru.
- 13. 7. - Umrla madagaskarska kraljica Ranavalona II., nasleđuje je Ranavalona III. (do 1897) poslednji monarh; suprug joj je premijer Rainilaiarivony (do 1895).
- 14. 7. - Na pariskom Trgu Republike otkriven Spomenik Republici.
- jul - Alžirski pobunjenik Šeih Bouamama se nastanio u rodnom selu kod Figuiga u Maroku, ali pod pritiskom Francuza i marokanskog sultana krajem godine odlazi u oazu Deldoul u današnjem centralnom Alžiru.
- 17. 7. - Umro Tự Đức, nguyễnski car Vijetnama, nasleđuje ga Dục Đức na samo tri dana (20 - 23. 7.), zatim Hiệp Hòa do novembra, pa Kiến Phúc.
- 21. 7. - Zaključak Dalmatinskog sabora: službeni jezik je "hrvatski ili srpski".
- 21. 7. - Osnovana Vojlovica (Hertelendyfalva) kod Pančeva.
- 22. 7. - Na Stražilovu sahranjeni preneti posmrtni ostaci Branka Radičevića (umro 1853, sahranjen u Beču).
- 22. 7. - Kralj Zulua Cetshwayo kaMpande, koga su Britanci vratili u zemlju, napadnut i poražen od rivala Zibhebhu kaMaphitha-a.
- 28. 7. - Razorni zemljotres na italijanskom ostrvu Ischia, 2.000 mrtvih.
Avgust/August/Kolovoz
uredi- 3. 8. - Tiszaeszlárska afera: sud oslobađa Jevreje, što izaziva antisemitske nerede u Mađarskoj.
- 6/7. 8. - Mađarizacija: po naređenju madžarskog ministra financija Gyule Szapáryja na zagrebačkim financijskim i carinskim uredima postavljeni dvojezični grbovi[3].
- 11. 8. (30. 7. po j.k.) - Nakon što je u Srbiji naređeno kupljenje pušaka od narodne vojske, u "Samoupravi" objavljen članak Nikole Pašića koji je protumačen kao poziv narodu da se tome odupre.
- 11. 8. (30. 7. po j.k.) - U Cetinjskom manastiru se venčali Petar Karađorđević i crnogorska princeza Zorka Petrović, kum je bio ruski car[4]; Petar ostaje na Cetinju do 1894[5].
- 12. 8. - U Amsterdamu uginula poslednja kvaga (podvrsta zebre).
- avgust - Venčali se Svetozar Mašin i Draga Lunjevica (do njegove smrti 1886).
- 15. 8. - Zagrepčani se pobunili i poskidali novopostavljene grbove sa hrvatskim i mađarskim natpisom; dolazi do narodnog pokreta i ozbiljnih nemira u Zagorju i na Baniji. Pobuna ima i antisemitsku dimenziju[6].
- 20. 8. - Tonkinska kampanja — Bitka kod Thuận Ana je francuska pobeda nakon iskrcavanja nadomak prestonice Huế. Pet dana kasnije zaključen Ugovor iz Huếa kojim je priznat francuski protektorat u Tonkinu i Anamu, ali u Francuskoj nije ratifikovan, kao preoštar. Francuske akcije u Vijetnamu će dogodine dovesti do rata sa Kinom.
- 21. 8. - Mesto Rochester, Minnesota pogođeno jakim tornadom koji odnosi 37 života - podsticaj za stvaranje klinike Mayo šest godina kasnije.
- 24. 8. - Umro francuski pretendent "Henri V": neki legitimisti zatim priznaju Philippa, grof od Pariza ("Louis-Philippe II", do 1894), unuka kralja Louis-Philippa I a drugi španskog Burbona Juana, grofa od Montizóna ("Jean III", do 1887).
- 25. 8. - Ban Pejačević podnio ostavku jer je bečka vlada podržala dvojezične grbove.
- 27. 8. - Erupcija Krakatoa između Sumatre i Jave (Nizozemska Istočna Indija) - gine preko 36.000 ljudi, sledećih godina traju poremećaji globalne klime (hlađenje, spektakularni zalasci Sunca, plavi ili zeleni Mesec).
- 29. 8. - Otvorena prva od 2.509 Karnegijevih biblioteka, u njegovom rodnom mestu Dunfermline-u u Škotskoj.
Septembar/Rujan
uredi- 1. 9. - Bitka kod Palana, Francuzi porazili Crne zastave blizu Hanoja.
- 2. 9. - Železnička nesreća na stanici u Steglitzu kod Berlina, najmanje 39 mrtvih.
- 4. 9. - Kommandierender General u Zagrebu Hermann Ramberg imenovan kraljevskim povjerenikom s banskim ovlastima - 7. 9. vraća dvojezične grbove, guši nemire u Hrvatskoj.
- 11. 9. - Britanska prevlast u Egiptu: Evelyn Baring postaje prvi generalni konzul zemlje (do 1907).
- 12. 9. - Dvjestogodišnjica pobjede nad Turcima kod Beča, završena gradnja Nove gradske vijećnice (gradske vlasti se uselile 1885).
- 14. 9. - Riječka rafinerija svečano puštena u rad, prvi europski pogon za preradu nafte na industrijski način. Prvi direktor je Milutin Barač, rafinerija ima 300 radnika.[7]
- 19. 9. (7. 9. po j.k.) - Izbori u Kraljevinei Srbiji, prvi sa organizovanim strankama; oštro rivalstvo između vladajućih naprednjaka i radikala koji odnose pobedu.
- Branislav Nušić je ove godine napisao komediju "Narodni poslanik" (prvi put izvedena 1896).
- 19. 9. (7. 9. po j.k.) - Bugarski knez Aleksandar I Batenberg vratio ustav, čime posle dve godine okončava Režim punomoćja (→ bg), premijer je Dragan Cankov (do 1884); ruski generali Soboljev i Kaulbars (dosadašnji predsednik vlade odn. ministar vojni) napuštaju zemlju posle nekoliko dana, dolazi do razlaza sa Rusijom.
- 20. 9. (8. 9. po j.k.) - Kralj Milan u Nemačkoj, primio ga je i odlikovao car Wilhelm.
- 25. 9. - U Ženevi osnovana grupa Oslobođenje rada, prva ruska marksistička organizacija (Georgij Plehanov i dr.).
- 28. 9. - Ruske vlasti uhapsile Ludwika Waryńskog, osnivača prve poljske socijalističke stranke (umreće u zatvoru od tuberkuloze 1889).
Oktobar/Listopad
uredi- 3. 10. (21. 9. po j.k.) - Dan nakon ostavke Milana Piroćanca, za predsednika vlade u Srbiji postavljen Nikola Hristić (do februara) - odlučan da izvrši razoružanje narodne vojske.
- 4. 10. - Orient Express, koji je od juna išao do Beča, prvi put kreće do Carigrada, preko Rumunije i Bugarske uz korišćenje feribota na Dunavu i Crnom moru.
- 7. 10. (25. 9. po j.k.) - Narodni vojnici iz nekih sela kod Boljevca odbijaju da predaju oružje (dva dana kasnije isto i u Banji [danas Sokobanja]).
- 14. 10. - Nikola Tesla prelazi iz Pariza u Strazbur gde treba da osposobi elektrocentralu, krajem godine napravio prvi indukcioni motor.
- 15. 10. - Vrhovni sud SAD našao neustavnim Zakon o građanskim pravima iz 1875. kojim je bila zabranjena rasna diskriminacija u javnim prostorijama i transportu - crnci će do 1960-tih biti građani drugog reda.
- 15. 10. - Otvorena briselska Palata pravde, valjda najveća zgrada napravljena u 19. stoleću.
- 16. 10. - Po odluci Ugarskog sabora gen. Ramberg umjesto dvojezičnih grbova postavio "nijeme", bez natpisa.
- listopad - Otvoren dom Hrvatskog sokola u Zagrebu.
- 20. 10. - Ancónski ugovor između Čilea i Perua okončava Pacifički rat - Čile definitivno dobija provinciju Tarapacá a Tacnu i Aricu na deset godina (razgraničeno tek Ugovorom iz Lime 1929.); ugovor između Čilea i Bolivije dogodine.
- 22. 10. - Otvorena Metropolitan Opera u Njujorku (prva zgrada, na Broadway and 39th St.).
- 30. 10. - Irski Clan na Gael podmetnuo dve bombe u londonskoj podzemnoj železnici, nekoliko povređenih.
- 30. 10. - Rumunija se priključuje Trojnom savezu.
Novembar/Studeni
uredi- 2. 11. (21. 10. po j.k.) - Timočka buna: Proglašeno vanredno stanje u crnorečkom okrugu (Boljevac).
- 3. 11. - Pop Marinko Ivković zauzeo Boljevac.
- 3. 11. - Divlji Zapad: pesnički bandit Charles Earl Bowles, "Crni Bart", opljačkao poslednju kočiju.
- 5. 11. - Mahdisti uništili kod Al Ubayyida egipatske snage na čelu sa penzionisanim britanskim oficirom Williamom Hicksom koji je takođe poginuo.
- 6. 11. - Nikola Pašić prešao u austrougarski Zemun, na putu za istočnu Srbiju; sledeće noći u Beogradu uhapšeni radikalski prvaci. Istog dana pobuna u Banji kod Aleksinca (Sokobanja, predvodnik Ljuba Didić, radikalski političar).
- 7 - 12. 11. - Operacije stajaće srpske vojske protiv pobunjenika u istočnoj Srbiji - rasterani sa Čestobrodice, Banjske klisure i Vratarnice.
- 7. 11. (26. 10. po j.k.) - Seljaci zauzeli i Knjaževac; kraljevska vojska rasturila ustanike u Banjskoj klisuri.
- 8. 11. - Neuspeli pobunjenički pokušaj zauzeća Zaječara.
- 9. 11. - Bitka na Čestobrodici.
- 11. 11. - Bitke na Vratarnici i Dervenu - odlučujući porazi timočkih pobunjenika.
- 12. 11. - Seljaci zauzeli Aleksinac.
- 13. 11. (1. 11. po j.k.) - Stajaća srpska vojska zauzela Knjaževac i Aleksinac - kraj Timočke bune.
- 14. 11. - Stevensonovo "Ostrvo s blagom" izdato u Londonu u obliku knjige.
- 16. 11. (4. 11. po j.k.) - Počeo rad Prekog suda u Zaječaru za vinovnike Timočke bune - optuženo 809 osoba, 94 osuđeno na smrt, od čega 20 streljano; oslobođeno samo 75.
- 18. 11. - Željeznice u SAD i Kanadi zvanično uvode pet vremenskih zona (faktički četiri), što će u SAD biti ozvaničeno 1918.
Decembar/Prosinac
uredi- 1. 12. - Mladi Kiến Phúc je novi vijetnamski car (samo do jula 1884).
- 4. 12. - Károly Khuen-Héderváry dolazi na hrvatsku bansku stolicu (do 1903).
- Po Ćorovićevom mišljenju, Benjamin Kalaj u BiH (1882-1903) i Kuen-Hedervari su vodili politiku povlašćivanja manjine, hrvatske odn. srpske kako bi se oslabila ideja sporazuma Srba i Hrvata[8].
- 4. 12. - Održana prva sednica donjeg doma u novoj zgradi austrijskog parlamenta.
- 8. 12. - Divlji Zapad: Masakr u Bisbee, Arizona, tokom pljačke trgovine ubijeno četvoro ljudi, za šta će dogodine petorica biti obešena a jedan linčovan.
- 10. 12. - Dve nove pruge: Novi Sad-Inđija-Zemun i Inđija-Ruma-Sremska Mitrovica.
- 11 - 17. 12. - Sơn Tâyska kampanja: trupe francuskog admirala Courbeta nanose poraz Vijenamcima i Armiji crne zastave.
- 20. 12. - Osnovan Srpski samostalni klub u Hrvatskom saboru (preds. Jovan Subotić, sekr. Bogdan Medaković).
Kroz godinu
uredi- "Gavrilović" počinje proizvodnju salame "gavrilovićke".
- Mihajlo Pupin završio školovanje na Columbiji, nastavlja u Evropi, posetio je Idvor[9].
- Prema Jastrebovljevim podacima, sa Kosova se od ratova odselilo 1.500 srpskih porodica[10].
- U Crnoj Gori ima 754.201 ovaca, 104.511 goveda i 12.862 konja[11].
- Regie: u Osmanskom carstvu stranim kapitalom osnovana kompanija koja ima monopol na duvan.
- 1883-95 - Colmar Freiherr von der Goltz (Golc-paša) reorganizira osmansku vojsku.
- Prvi deo Also sprach Zarathustra: Ein Buch für Alle und Keinen.
- Završena okupacija Araukanije, područje Araukanaca (Mapučea) uključeno u Čile.
- Osnovan rudarski grad Broken Hill u Australiji.
- Nauka i tehnika:
- Robert Koch identifikovao bacil kolere.
- Edwin Klebs identifikovao uzročnika difterije.
- Antoni Gaudí počeo rad na Sagrada Família-i.
- Adolf von Baeyer utvrdio strukturu indigo boje.
- Predstavljen Cantorov skup.
Rođenja
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 1. 1. - William J. Donovan, američki obaveštajac († 1959)
- 1. 1. - Momir Korunović, arhitekta († 1969)
- 3. 1. - Clement Attlee, britanski premijer († 1967)
- 5. 1. - Döme Sztójay (Dimitrije Stojaković), mađarski vojnik i političar († 1946)
- 6. 1. - Halil Džubran, libanonski pisac, filozof i pjesnik († 1931)
- 26. 1. - Antun Grabar, učesnik ustanka u Boki († 1918)
- 8. 2. - Joseph Schumpeter, ekonomista, politikolog († 1950)
- 17. 2. - Todor Manojlović, srpski književnik († 1968)
- 18. 2. - Nikos Kazantzakis, književnik († 1957)
- 23. 2. - Karl Jaspers, njemački filozof i psihijatar († 1969.)
- 1. 3. - Julije Benešić, hrvatski književnik, prevoditelj i jezikoslovac († 1957.)
- 11. 3. - Branislav Dešković, hrvatski kipar († 1939)
- 19. 3. - Joseph Stilwell, američki general († 1946)
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 1. 3. - Lon Chaney Senior, glumac († 1930)
- 13. 3. - Mehmed Spaho, bošnjački političar († 1939)
- 4. 4. - Josip Mandić, skladatelj († 1959)
- 13. 4. - Aleksandar Vasiljevič Aleksandrov, kompozitor, osnivač ansambla († 1946)
- 14. 4. - Sima Pandurović, srpski pesnik († 1960)
- 25. 4. - Semjon Buđoni, maršal i trostruki heroj SSSR († 1973)
- 30. 4. - Jaroslav Hašek, češki pisac († 1923)
- 30. 4. - Indalecio Prieto, španski političar († 1962)
- 5. 5. - Petar Konjović, srpski kompozitor, akademik († 1970)
- 5. 5. - Archibald Wavell, britanski feldmaršal († 1950)
- 9. 5. - José Ortega y Gasset, filozof († 1955)
- 10. 5. - Rudolf Lüters, nemački general († 1945)
- 13. 5. - Georgios Papanikolaou, pionir citopatologije († 1962)
- 16. 5. - Celâl Bayar, predsednik Turske († 1986)
- 18. 5. - Walter Gropius, njemački arhitekt i teoretičar arhitekture († 1969.)
- 23. 5. - Douglas Fairbanks, glumac († 1939)
- 23. 5. - Branivoje Jovanović - Vojvoda Brana († 1905)
- 5. 6. - John Maynard Keynes, engleski matematičar i ekonomista († 1946)
- 7. 6. - Sylvanus Morley, arheolog, majanista († 1948)
- 28. 6. - Pierre Laval, premijer Francuske († 1945)
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- 3. 7. - Franz Kafka, književnik († 1924.)
- 10. 7. - Johannes Blaskowitz, nemački general († 1948)
- 18. 7. - Lev Kamenjev, sovjetski političar († 1936)
- 19. 7. - Max Fleischer, američki animator († 1972)
- 20. 7. - Paul Bader, nemački general († 1971)
- 29. 7. - Benito Mussolini, italijanski diktator († 1945)
- 31. 7. - Erich Heckel, njemački slikar i grafičar († 1970.)
- 3. 8. - Albert Haler, hrvatski estetičar, esejist, kritičar, književnik († 1945.)
- 15. 8. - Ivan Meštrović, hrvatski kipar i arhitekt († 1962.)
- 19. 8. - Coco Chanel, modna kreatorka († 1971)
- 19. 8. - Leonid Kulik, mineralog, istraživač Tunguskog događaja († 1942)
- 23. 8. - Borislav Lorenc, srpski filozof († 1975)
- 30. 8. - Theo van Doesburg, umetnik († 1931)
- 2. 9. - Elisabeth Marie von Österreich, kćerka krunskog princa Rudolfa († 1963)
- 23. 9. - Grigorij Zinovjev, sovjetski političar († 1936)
- 24. 9. - Arsenije Bradvarević, mitropolit crnogorski, budimski († 1963)
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 6. 11. - Nasta Rojc, hrvatska slikarica († 1964.)
- 19. 11. - Fran Bubanović, hrvatski kemičar († 1956.)
- 25. 11. - Branko Lazarević, srpski književnik († 1963)
- 3. 12. - Anton Webern, austrijski kompozitor († 1945.)
- 9. 12. - Joseph Pilates, fizički trener, izumitelj pilatesa († 1967)
- 9. 12. - Aleksandros Papagos, grčki maršal i premijer († 1955)
- 10. 12. - Andrej Višinski, sovjetski političar, pravnik, diplomata († 1954)
- 14. 12. - Morihei Ueshiba, izumitelj aikida († 1969)
- 16. 12.- Max Linder, glumac, režiser († 1925)
- 24. 12. - Stojan Aralica, srpski slikar († 1980)
- 25. 12. - Fran Lhotka, skladatelj i dirigent češkog porijekla († 1962.)
- 26. 12. - Maurice Utrillo, slikar († 1955)
Kroz godinu
uredi- Lotte Herrlich, fotografkinja († 1956)
- Omer Osmić, vjećnik AVNOJ († 1944)
Smrti
urediJanuar/Siječanj – Jun/Lipanj
uredi- 11. 1. - Jenny Longuet, kćerka Karla Marxa (* 1844)
- 23. 1. - Gustave Doré, francuski umetnik (* 1832)
- 13. 2. - Richard Wagner, njemački skladatelj (* 1813.)
- 13. 2. - Ivan August Kaznačić, liječnik, književnik (* 1817)
- 9. 3. - Dragutin Kalor Milodanović, novinar (* 1847)
- 11. 3. - Aleksandar Gorčakov, ruski diplomata (* 1798)
- 14. 3. - Karl Marx, njemački filozof i revolucionar (* 1818.)
- 4. 4. - Peter Cooper, industrijalac, filantrop (* 1791)
- 30. 4. - Édouard Manet, francuski slikar (* 1832.)
- 1. 5. - Butrus al-Bustani, arapski libanski pisac i enciklopedista (* 1819)
- 26. 5. - Abd el-Kader, alžirski vođa (* 1808)
- 14. 6. - Edward Fitz Gerald, engleski pisac i prevodilac
Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac
uredi- 2. 7. - Milan Makanec, hrvatski političar (* 1843.)
- 17. 8. - Đoka Vlajković, oficir, zadužbinar i dobrotvor (* 1831)
- 24. 8. - Henri, grof od Chamborda, pretendent na francuski presto (* 1820)
- 3. 9. - Ivan Turgenjev, ruski književnik (* 1818)
- 14. 10. - Marija Trandafil, dobrotvorka (* 1816)
- 19. 11. - Ljuba Didić, srpski političar (* 1849)
- 21. 11. - Dimitrije Karadžić, sin Vuka Karadžića (* 1836)
Reference
uredi- ↑ Srpske novine, 30. maj 1883, str1. digitalna.nb.rs (pristup. 15.4.2016.)
- ↑ David Ohana (2010). The Futurist Syndrome. Sussex Academic Press. str. 52–. ISBN 978-1-84519-291-4.[mrtav link]
- ↑ Šišić, 476
- ↑ Sofronijević, Mira (2003). Kneginja Zorka Karađorđević. rastko.rs
- ↑ Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda - Polet Srbije. rastko.rs
- ↑ Robert Nemes; Daniel Unowsky (5 August 2014). Sites of European Antisemitism in the Age of Mass Politics, 1880-1918. Brandeis University Press. str. 115–. ISBN 978-1-61168-582-4.
- ↑ Đekić, Velid. Rafinerija nafte Rijeka – europski pionir u preradi crnog zlata
- ↑ Ćorović, Vladimir (1939). Političke prilike u Bosni i Hercegovini. rastko.rs
- ↑ Sofronijević, Mira (1995). Darivali su svome otečestvu, Mihailo Idvorski Pupin. rastko.rs
- ↑ Bataković, Dušan T. The Kosovo Chronicles, Part Two. rastko.rs
- ↑ Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine, rastko.rs
- Literatura
- Šišić, Ferdo. Povijest Hrvata - Pregled povijesti hrvatskoga naroda 1526.-1918., drugi dio. ISBN 953-214-198-7