Zbigniew Raj

Zbigniew Raj
Data i miejsce urodzenia	6 listopada 1942 ; Kraków
Gatunki	muzyka filmowa
Zawód	kompozytor muzyki filmowej i teatralnej, autor tekstów, monologów i scenariuszy programów telewizyjnych, śpiewak
	Zespoły
	Piwnica pod Baranami, Tropicale Thaitii Granda Banda
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Zbigniew Raj (ur. 6 listopada 1942 w Krakowie) – polski kompozytor muzyki filmowej i teatralnej, autor piosenek kabaretowych i estradowych, autor tekstów, monologów i scenariuszy programów telewizyjnych, artysta Piwnicy pod Baranami. Twórca kompozycji do tekstów między innymi: Stanisława Ignacego Witkiewicza, Tytusa Czyżewskiego, Wiesława Dymnego^[1] i Stanisława Barańczaka, a także własnych, zawierających często dużą dawkę absurdalnego humoru^[2]. Jego kompozycje zostały nagrane na płytach Piwnicy pod Baranami oraz zespołu Tropicale Thaitii Granda Banda. Członek Polskiej Akademii Filmowej.

Życiorys

Urodził się i wychował w Krakowie, gdzie ukończył II LO im. Króla Jana III Sobieskiego i studiował w krakowskiej Akademii Muzycznej. Swoją drogę artystyczną zaczynał w krakowskich klubach jazzowych^[3]. Był jednym z założycieli i kierownikiem artystycznym zespołu Tropicale Thaiti Granda Banda, dla którego skomponował niemal wszystkie piosenki. Był szefem big-bandu, działającego w krakowskim Jazz Klubie „Helikon”.

W okresie stanu wojennego związał się z Piwnicą pod Baranami, dzięki Annie Klimas, dla której napisał muzykę do utworu „Niedziela”^[3]. W krakowskiej Piwnicy pod Baranami pełnił funkcję kompozytora, współtwórcy programu i pieśniarza ekspresyjnego^[4]. Wtedy też po raz pierwszy skomponował muzykę do twórczości Witkacego i stał się tym samym niedoścignionym interpretatorem jego twórczości^[5]^[3]. Z piosenek najbardziej znane to: „Taki kraj” (sł. Jan Pietrzak), „Kielce” (sł. Witkacy), „Matka Boska Częstochowska” (sł. Jan Lechoń), „A taki miał być przyjemny nastrój” (sł. Witkacy), „Koty za płoty” (sł. Zbigniew Raj) i „Na chorobowem” (sł. Ludwik Jerzy Kern), „Tarantula” (sł. Witkacy), „A taki miał być przyjemny nastrój” i „A revederci”. Brał udział w stworzonym przez Aleksandra Glondysa projekcie „Ellington po krakowsku”, a także w projektach telewizyjnych i estradowych. Brał udział w 8 Festiwalach Opolskich, a jako pieśniarz ekspresyjny nagrał dla TVP 3 swoje autorskie recitale. W 1992 r. na zamówienie TVP został nakręcony film krótkometrażowy, przedstawiający go jako ekscentrycznego kompozytora, zaś w 1998 r. w krakowskim teatrze STU odbył się jego uroczysty Telewizyjny Benefis.

W 1985 jako autor muzyki do filmu W starym dworku, czyli niepodległość trójkątów (1984) według Witkacego w reżyserii Andrzeja Kotkowskiego otrzymał Złote Lwy na X Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku^[3]. Był także autorem muzyki teatralnej do przedstawień: Rycerze (1983) Arystofanesa, Nowe Betlejem polskie (2001) Lucjana Rydla oraz Nienasyceni, czyli mowy żałobne z Witkacym w tle (2004) Wiesława Saniewskiego w Teatrze „Bagatela” (m.in. do utworu „I-lustracja”)^[3].

Skomponował ok. 200 piosenek kabaretowych i estradowych. Był autorem scenariuszy programów telewizyjnych do własnego, autorskiego programu cyklicznego Raj utrącony, a także twórcą licznych tekstów piosenek.

Pisał muzykę do filmów fabularnych, w tym Trzy stopy nad ziemią (1984), Dziewczęta z Nowolipek (1985), Rajska jabłoń (1985), Cyrk odjeżdża (1987), Męskie sprawy (1988), Piggate (1990) i Wirus (1996) oraz serialu Bao-Bab, czyli zielono mi (2003), a także do telewizyjnych widowisk poetycko-muzycznych, m.in. Wiersze i krajobrazy (1984) i Twarze Witkacego, czyli regulamin firmy portretowej (1986).

9 września 2016 Prezydent RP Andrzej Duda odznaczył go Złotym Krzyżem Zasługi za „wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej kultury, za osiągnięcia w pracy artystycznej i stworzenie ważnego ośrodka twórczości artystyczno-intelektualnej miasta Krakowa”^[6].

Zbigniew Raj

Filmografia


Rok	Tytuł	Reżyser
1984	W starym dworku, czyli niepodległość trójkątów^[7]	Andrzej Kotkowski
1984	Trzy stopy nad ziemią^[7]	Jan Kidawa-Błoński
1985	Dziewczęta z Nowolipek^[7]	Barbara Sass
1985	Rajska jabłoń^[7]	Barbara Sass
1987	Kredą rysowane (film krótkometrażowy)	Lesław Wilk
1987	Cyrk odjeżdża^[7]	Krzysztof Wierzbiański
1988	Męskie sprawy	Jan Kidawa-Błoński
1989	Po upadku^[7]	Andrzej Trzos-Rastawiecki
1990	Piggate (Świnka)^[7]	Krzysztof Magowski
1995	Wspomnienia o Janie Lechoniu (film dokumentalny)^[7]	Tomasz Kamiński
1996	Wirus^[7]	Jan Kidawa-Błoński
2001	Ostatni blues (Az utolsó blues)^[7]	Peter Gardos
2003	Bao-Bab, czyli zielono mi (serial TV)^[7]	Jan Kidawa-Błoński, Krzysztof Lang

Spektakle teatralne i widowiska telewizyjne(muzyka i piosenki):

"Rycerze" - 1983 r. Teatr Miniatura - Kraków.
"Wiersze-Krajobrazy" - 1984 r. TVP 2.
"Koty" - 1985 r. TVP 2.
"Firma portretowa"( wg Witkacego) - 1986 r. TVP 2.
"Księga absurdu" - 1987 r. TVP 2.
"Hasior" (2 odc.) - 1990 r. TVP 2.
"Kernalia"(2 odc.) - 1995 r. TVP 2.
"Raj utrącony"( 6 odc.) - telewizyjny program cykliczny wg własnego scenariusza 1996 - 97 r. TVP 2.
"Nienasyceni" - 2005 r. Teatr "Bagatela"- Kraków (muzyka i scenariusz).
"Szak, szak - Haj" - recital autorski wg własnego scenariusza, 1995 r. TVP 2.
"Raj, czyli da - bap" - recital autorski wg własnego scenariusza, 1996 r. TVP 2.
"Benefis Zbigniewa Raja" - 1998 r. TVP 2.
"Hałas nocy" - recital autorski wg własnego scenariusza, 2000 r. TVP 2.

Ponadto udział w wielu telewizyjnych programach rozrywkowych.

Książki:

J.Olczak-Roniker "Piwnica pod Baranami"
G.Tusiewicz "Jazz-klub Helikon"
W.Krupiński "Głowy piwniczne"

Przypisy

↑ Piwnica na czwartym piętrze. Polska Muza. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-27)]. (pol.).
↑ „Radiowy Teatr Piosenki” (2011-09-25): Niespodzianka wieczoru – legendarna grupa Tropicale Thaitii Granda Banda!. Poemat. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Piwniczanie: Zbigniew Raj. Biblioteka Główna AGH. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).
↑ Paweł Piotrowicz (2016-05-25): Piotr Skrzynecki: w kapeluszu i w obłokach. Onet.pl. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (ang.).
↑ Jerzy Armata: Żeby było wesoło. „Gazeta Wyborcza”. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).
↑ Odznaczenia z okazji 60. rocznicy powstania kabaretu „Piwnica pod Baranami”. prezydent.pl. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-09)]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Zbigniew Raj w bazie IMDb (ang.)

Linki zewnętrzne

[wywiad-1] Piwnica na czwartym piętrze. Polska Muza. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-27)]. (pol.).

[poemat-2] „Radiowy Teatr Piosenki” (2011-09-25): Niespodzianka wieczoru – legendarna grupa Tropicale Thaitii Granda Banda!. Poemat. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).

[bg-3] Piwniczanie: Zbigniew Raj. Biblioteka Główna AGH. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).

[4] Paweł Piotrowicz (2016-05-25): Piotr Skrzynecki: w kapeluszu i w obłokach. Onet.pl. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (ang.).

[wyborcza-5] Jerzy Armata: Żeby było wesoło. „Gazeta Wyborcza”. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).

[6] Odznaczenia z okazji 60. rocznicy powstania kabaretu „Piwnica pod Baranami”. prezydent.pl. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-09)]. (pol.).

[IMDb-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Zbigniew Raj w bazie IMDb (ang.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]