Powiat szamotulski
Powiat szamotulski – powiat w Polsce (województwo wielkopolskie), przywrócony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Szamotuły.
| powiat | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| TERC |
3024 | ||||||||
| Siedziba | |||||||||
| Starosta |
Beata Hanyżak | ||||||||
| Powierzchnia |
1119,55 km² | ||||||||
| Populacja (31.12.2022) • liczba ludności |
| ||||||||
| • gęstość |
82 os./km² | ||||||||
| Urbanizacja |
48,5% | ||||||||
| Tablice rejestracyjne |
PSZ | ||||||||
Adres urzędu: ul. Wojska Polskiego 464-500 Szamotuły | |||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Według danych z 31 grudnia 2022 roku powiat zamieszkiwały 91 662 osoby[2].
Położenie geograficzne
edytujPowiat szamotulski (gminy i miasta: Duszniki, Kaźmierz, Obrzycko, Ostroróg, Pniewy, Szamotuły, Wronki) położony jest na północny zachód od Poznania, w odległości od 24 do 64 km od stolicy Wielkopolski. Zajmuje obszar 1117 km². Najdalej na północ wysuniętym osiedlem w powiecie jest Dębogóra (gm. Wronki), na południu – Zalesie (gm. Duszniki), na wschodzie – Przecław (gm. Szamotuły), a na zachodzie – Szostaki (gm. Wronki). Granica północna od południowej oddalona jest o 43,5 km, natomiast wschodnia od zachodniej o 37 km.
Powiat szamotulski leży w dorzeczu dolnej Warty, w północno-zachodniej części województwa wielkopolskiego, na Wysoczyźnie Poznańskiej, w jej części zwanej Równiną Szamotulską (75–110 m n.p.m.). Tereny położone na północ od Warty stanowią fragment Kotliny Gorzowskiej, będącej jednym z mezoregionów Pojezierza Zachodniopomorskiego. Obejmują one dolinę Warty oraz jej środkową i wydmową trasę, wznoszącą się od 50 do 75 m n.p.m. Znacznie większa część południowa powiatu wchodzi w skład Pojezierza Wielkopolskiego, ściślej – Pojezierza Poznańskiego.
Obszar powiatu szamotulskiego, na odcinku od Gaju Wielkiego do Pniew, przecina droga krajowa nr 92 z Warszawy do Berlina. Południowym skrajem powiatu, oddzielając Zalesie od pobliskiego Sędzinka, przebiega także autostrada A2 z Berlina do Warszawy. Ważne znaczenie dla ruchu komunikacyjnego regionu mają drogi z Szamotuł do Poznania, z Pniew przez Szamotuły do Obornik oraz z Szamotuł przez Obrzycko do Czarnkowa. W ruchu lokalnym istotną rolę odgrywają także drogi z Pniew do Wronek i Sierakowa, z Ostroroga do Dusznik i Buku, jak również z Szamotuł przez Kaźmierz do Buku.
Z południowego wschodu na północny zachód przecina powiat szamotulski ważna linia kolejowa Poznań – Szczecin, do której na tym terenie dochodzą 3 linie lokalne: Rokietnica – Kaźmierz – Pniewy – Międzychód, Szamotuły – Ostroróg – Sieraków – Międzychód oraz Wronki – Obrzycko – Oborniki. Wszystkie linie lokalne są nieczynne. Na północy powiat szamotulski graniczy z powiatem czarnkowsko-trzcianeckim, na południu – z nowotomyskim, na zachodzie – z międzychodzkim, a na wschodzie – z obornickim i poznańskim[3].
Podział administracyjny
edytujW skład powiatu wchodzą:
- gminy miejskie: Obrzycko
- gminy miejsko-wiejskie: Ostroróg, Pniewy, Szamotuły, Wronki
- gminy wiejskie: Duszniki, Kaźmierz, Obrzycko
- miasta: Obrzycko, Ostroróg, Pniewy, Szamotuły, Wronki
| Gmina | Herb | Typ | Ludność | Powierzchnia
(km²) |
Gęstość zaludnienia
(os./km²) |
Liczba sołectw | Liczba wsi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Szamotuły | M-W | 28 899 | 175,07 | 165 | 25 | 34 | |
| Wronki | M-W | 18 741 | 302,07 | 64 | 22 | 47 | |
| Pniewy | M-W | 12 166 | 158,57 | 76,7 | 21 | 34 | |
| Duszniki | W | 8338 | 156,28 | 53 | 17 | 20 | |
| Kaźmierz | W | 7472 | 128,2 | 58 | 18 | 29 | |
| Ostroróg | M-W | 4859 | 84,99 | 57 | 12 | 15 | |
| Obrzycko | W | 4381 | 110,65 | 39,6 | 11 | 22 | |
| Obrzycko | M | 2202 | 3,74 | 589 | |||
| Powiat | 87058 | 1119,55 | 77,8 | 126 | 201 |
Demografia
edytujLiczba ludności (dane z 30 czerwca 2009):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 87 058 | 100 | 44 582 | 51,21 | 42 476 | 48,79 |
| Miasto | 42 244 | 48,52 | 22 043 | 25,32 | 20 201 | 23,20 |
| Wieś | 44 814 | 51,48 | 22 539 | 25,89 | 22 275 | 25,59 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu szamotulskiego w 2014 roku[4].
Gospodarka
edytujW końcu września 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie szamotulskim obejmowała ok. 1 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 2,7% do aktywnych zawodowo[5].
Turystyka
edytujUwarunkowania przyrodnicze powiatu szamotulskiego sprzyjają rozwojowi turystyki. Na tych terenach znajdują się: Lasy Puszczy Noteckiej, 14 jezior polodowcowych, 8 rezerwatów i 96 pomników przyrody. Aktywna forma wypoczynku może być realizowana na 9 szlakach pieszych, 4 szlakach rowerowych oraz na szlakach kajakowych. Można także podążać ścieżkami dydaktycznymi w nadleśnictwach Daniele oraz nadleśnictwie Dąbrowa. Turyści mogą skorzystać z wypożyczalni sprzętu pływającego znajdującego się na oznaczonych plażach pobliskich jezior. Przez powiat szamotulski przebiegają m.in. Europejski Szlak Cysterski, Transwielkopolska Trasa Rowerowa oraz Europejski Dalekobieżny Szlak Pieszy E-11. W tym regionie znajdują się liczne gospodarstwa agroturystyczne, pola campingowe i pola namiotowe.
Warte uwagi okoliczne zabytki historii to m.in. Muzeum Regionalne we Wronkach, Powozownia Wielkopolska w Pniewach, Muzeum Regionalne w Grzebienisku i Muzeum Archeologii w Szamotułach. Szczególnie istotnym historycznie miejscem jest Zamek Górków w Szamotułach, w którym znajduje się muzeum posiadające jeden z największych w Polsce zbiór eksponatów sztuki cerkiewnej.[6]
Przypisy
edytuj- ↑ Główny Urząd Statystyczny, IV. WAŻNIEJSZE DANE O LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W 2021 R., „Rocznik demograficzny”, Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2022, s. 47, ISSN 1505-6716 (pol. • ang.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny, IV. WAŻNIEJSZE DANE O LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W 2021 R., „Rocznik demograficzny”, Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2022, s. 47, ISSN 1505-6716 (pol. • ang.).
- ↑ Romuald Krygiel, Paweł Mordal, „Vademecum Krajoznawcze Ziemi Szamotulskiej”, Szamotuły, PTTK, 2002, s. 8.
- ↑ Powiat szamotulski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu września 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-12-16] (pol.).
- ↑ Irena Brall, Stanisław Kotowski, Powiat szamotulski: od rzemiosła do przemysłu = Szamotuły County: "from handicraft to industry", Bydgoszcz: Agencja Reklamowo-Wydawnicza "Promocja Polska", 2006, s. 54-58, ISBN 978-83-923971-9-9 [dostęp 2023-09-29].