Konstancin (Konstancin-Jeziorna)
Konstancin – część miasta Konstancina-Jeziorny (SIMC 0920746[2]), w woj. mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim. W latach 1952–1968 w granicach odrębnego miasta Skolimowa-Konstancina. Letnisko i uzdrowisko na Mazowszu.
| Dzielnica Konstancina-Jeziorny | |
 Tężnia solankowa w Parku im. hr. Skórzewskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Miasto | |
| W granicach Konstancina-Jeziorny |
1 stycznia 1969[1] |
| SIMC |
0920746 |
| Populacja (1943) • liczba ludności |
|
| Strefa numeracyjna |
(+48) 22 |
| Kod pocztowy |
05-510 |
| Tablice rejestracyjne |
WPI |
Położenie na mapie Konstancina-Jeziorny  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego  | |
Położenie na mapie gminy Konstancin-Jeziorna  | |
 52°04′47″N 21°07′22″E/52,079722 21,122778
| |
Historia
edytujNazwa Konstancina pochodzi od imienia hrabiny Konstancji z Potulickich Skórzewskiej. Konstancin powstał z terenu wydzielonego z dóbr oborskich, zapisanego hrabinie w testamencie przez siostrę w roku 1898, rozparcelowanego przez syna Konstancji, hrabiego Witolda Skórzewskiego i jego wuja, Stanisława Mielżyńskiego, folwarku leśnego Konstancja (ok.100 ha) pod koniec XIX wieku – oficjalna data założenia miasta 1897 r.[3] Leśne tereny niedaleko Warszawy, położone na przedłużeniu Traktu Królewskiego z dojazdem Kolejką Wilanowską, stały się popularnym miejscem budowy willi letniskowych. W przeciągu kilku lat Skórzewski wraz ze swoim stryjem, hr. Władysławem Mielżyńskim[3]. Na przełomie XIX i XX wieku powstało tu wiele okazałych rezydencji zaprojektowanych przez czołowych polskich architektów we wszystkich modnych ówcześnie stylach: od stylów historycznych (neogotyk, neoklasycyzm etc.), poprzez architekturę dworkową i witkiewiczowski styl zakopiański, ale również wzory willi włoskich czy zameczków nadreńskich, aż po fantazyjną secesję, modernizm, czy oszczędny funkcjonalizm lat 30. Projektantami byli m.in.: Jan Fryderyk Heurich, Władysław Marconi, Henryk Gay, Tadeusz Tołwiński, Józef Pius Dziekoński, Władysław Jabłoński, Kazimierz Skórewicz, Franciszek Lilpop, Bronisław Colonna-Czosnowski, Czesław Przybylski i Grupa Praesens. Mieszkańcami Konstancina byli między innymi Stefan Żeromski[4], Władysław Witwicki[5] i Wacław Gąsiorowski (pełnił funkcję sołtysa Konstancina)[6]. Konstancin w dwudziestoleciu był reklamowany jako miejsce elit kultury. Z kanalizacją i elektryką. Obecnie w Konstancinie swoje domy posiada wielu znanych biznesmenów, artystów i dziennikarzy[7]. Wówczas wykształcił się także Konstancinek, biedna osada zamieszkiwana przez ludność zatrudnioną w obsłudze bogatych letniskowiczów[8].
W latach powojennych Konstancin traktowany był przez władze stołeczne jako miejsce „zsyłki”. Zabytkowe wille objęto „szczególnym trybem najmu” i zasiedlono lokatorami komunalnymi. Część z nich nadal mieszka w tych budynkach, powoli popadających w ruinę.
Po wojnie, w 1953 roku w uzdrowisku, na bazie istniejącej wcześniej infrastruktury szpitalnej, zostało założone Stołeczne Centrum Rehabilitacji (Stocer) kierowane przez prof. Mariana Weissa. Ideą ośrodka było leczenie kompleksowe, również najcięższych przypadków, które pozbawiają pacjentów samodzielności. Polegała ona nie tylko na wykonaniu niezbędnych zabiegów chirurgicznych, lecz również rehabilitacji, zaopatrzeniu ortopedycznym, nauce nowego zawodu i samodzielności w podstawowych funkcjach życiowych. Istnieje i działa po dziś dzień[9].
W latach 60. odkryto w mieście złoża solanki[10].
Historia administracyjna
edytujDo 1924 w gminie Jeziorna w powiecie warszawskim[11]. W 1924 roku wszedł w skład gminy Skolimów-Konstancin[12]. 20 października 1933 utworzył gromadę Konstancin w granicach gminy Skolimów-Konstancin, składającą się z samego letniska Konstancin[13].
Podczas II wojny światowej w Generalnym Gubernatorstwie, w dystrykcie warszawskim. W 1943 Konstancin liczył 776 mieszkańców[14].
Od 1 lipca 1952 w powiecie piaseczyńskim[15]. Tego samego dnia gminie Skolimów-Konstancin nadano ustrój miejski[16], przez co Skolimów stał się częścią miasta Skolimów-Konstancin. 1 stycznia 1969 Skolimów-Konstancin (ze Skolimowem) połączono z miastem Jeziorna (prawa miejskie od 1962[17]) w nowy ośrodek miejski o nazwie Konstancin-Jeziorna[17].
Przypisy
edytuj- ↑ 1 lipca 1952 w granicach miasta Skolimów-Konstancin
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). GUS. [dostęp 2021-01-09].
- ↑ a b Historia. Strona UMiG Konstancin-Jeziorna, 2011-12-09. [dostęp 2012-02-24].
- ↑ Stefan Żeromski. Wirtualne Muzeum Konstancina. [dostęp 2022-07-22].
- ↑ Władysław Witwicki. Wirtualne Muzeum Konstancina. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-17)].
- ↑ Wacław Gąsiorowski. Wirtualne Muzeum Konstancina. [dostęp 2022-07-22].
- ↑ Konstancin-jeziorna – miasto elit w Home Trendy. [dostęp 2014-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-05)].
- ↑ Paweł Komosa: W Konstancinku. [w:] Okolice Konstancina - Portal Historyczny [on-line]. 2020-04-16. [dostęp 2021-01-13].
- ↑ Jerzy Edward Kiwerski: Historia Specjalistycznego Centrum Rehabilitacji im.Prof. Mariana Weissa (STOCER) w Konstancinie. Acta Balneologica, 2007-02-28. [dostęp 2012-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-25)].
- ↑ Historia uzdrowiska. Strona UMiG Konstancin-Jeziorna. [dostęp 2012-02-24].
- ↑ Mapy WIG
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 4, poz. 35
- ↑ Warszawski Dziennik Wojewódzki: dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136
- ↑ Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement (1943)
- ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185
- ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 181
- ↑ a b Dz.U. z 1968 r. nr 48, poz. 343
Zobacz też
edytujLinki zewnętrzne
edytuj- Konstancin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 117.