Cudowronki

Cudowronki
	Paradisaeidae
	Vigors, 1825
	; Przedstawiciel rodziny – cudowronka czerwona (Paradisaea rubra)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	cudowronki
	Typ nomenklatoryczny
	Paradisaea Linnaeus, 1758
Synonimy
	Paradisei Vieillot, 1816; Paradiseidae Boie, 1826; Paradiseinae G.R. Gray, 1840; Phongyaminae G.R. Gray, 1841; Manucodiinae Cabanis, 1847; Epimachinae J.E. Gray, 1848; Epimachidae Bonaparte, 1850; Paradiseinae Sundevall, 1872; Epimachinae Sundevall, 1872; Paradisaeidae Stejneger, 1885; Paradisaeinae Stejneger, 1885;
Rodzaje
	15 rodzajów – zobacz opis w tekście
	15 rodzajów – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cudowronki^[10], cudowronkowate^[11], ptaki rajskie^[12] (Paradisaeidae) – rodzina ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes). Występują na Molukach, Nowej Gwinei i w północno-wschodniej Australii^[13]. Zamieszkują lasy tropikalne, nieliczne żyją na otwartej przestrzeni.

Ptaki te charakteryzują się zwykle bardzo barwnym upierzeniem i obecnością niezwykle ozdobnych piór, czasem na głowie, czasem w ogonie. Występuje u nich silnie zaznaczony dymorfizm płciowy – samice są znacznie mniej kolorowe. U części gatunków występują – dla kontrastu – niezwykle czarne pióra, które są uważane za najciemniejszy występujący w naturze materiał: dzięki swej mikrostrukturze pochłania nawet 99,95% światła^[14].

Systematyka

Do rodziny zaliczane są następujące rodzaje^[10]:

Lycocorax Bonaparte, 1853
Phonygammus Lesson & Garnot, 1826 – jedynym przedstawicielem jest Phonygammus keraudrenii (Lesson & Garnot, 1826) – fałdowron trąbiący
Manucodia Boddaert, 1783
Pteridophora A.B. Meyer, 1894 – jedynym przedstawicielem jest Pteridophora alberti A.B. Meyer, 1894 – wstęgogłów
Parotia Vieillot, 1816
Seleucidis Lesson, 1835 – jedynym przedstawicielem jest Seleucidis melanoleucus (Daudin, 1800) – czarownik
Drepanornis P.L. Sclater, 1873
Semioptera G.R. Gray, 1859 – jedynym przedstawicielem jest Semioptera wallacii (G.R. Gray, 1859) – flagowiec
Lophorina Vieillot, 1816
Ptiloris Swainson, 1825
Epimachus Cuvier, 1816
Paradigalla Lesson, 1835
Astrapia Vieillot, 1816
Cicinnurus Vieillot, 1816
Paradisaea Linnaeus, 1758

We wcześniejszych klasyfikacjach do tej rodziny zaliczano również podrodzinę Cnemophilinae – płatkonosy, obecnie klasyfikowane w randze rodziny Cnemophilidae.

Uwagi

↑ Typ nomenklatoryczny: Phonygama Lesson, 1828 (= Phonygammus Lesson & Garnot, 1826).
↑ Typ nomenklatoryczny: Manucodia Boddaert, 1783.
↑ Typ nomenklatoryczny: Epimachus Cuvier, 1816

Przypisy

↑ N.A. Vigors. Observations on the Natural Affinities that connect the Orders and Families of Birds. „Transactions of the Linnean Society of London”. 14, s. 465, 1825. (ang.).
↑ L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 35. (fr.).
↑ F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. Jahrgang 1826, s. 976, 1826. (niem.).
↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 39. (ang.).
↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. Wyd. 2. London: R. and J.E. Taylor, 1841, s. 50. (ang.).
↑ G.R. Gray: The genera of birds, comprising their generic characters, a notice of the habits of each genus, and an extensive list of species referred to their several genera. Cz. 1: 1844–1849. London: Longman, Brown, Green, and Longmans, 1849, s. 93. (ang.).
↑ Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 411. (łac.).
↑ ^a ^b C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen. Försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1872, s. 45. (szw. • łac.).
↑ ^a ^b L.H. Stejneger: Order XVIII. Passeres. W: J.S. Kinglsy (red): The standard natural history. Cz. 4: Birds. Boston: S.E. Cassino and company, 1885, s. 519. (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Paradisaeidae Vigors, 1825 – cudowronki - Birds of paradise (wersja: 2024-10-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-03].
↑ cudowronkowate, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-11-11] .
↑ P. Busse (red.), Z. Czarnecki, A. Dyrcz, M. Gromadzki, R. Hołyński, A. Kowalska-Dyrcz, J. Machalska, S. Manikowski, B. Olech: Ptaki. T. II. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 141, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rassmusen (redaktorzy): Crows, mudnesters & birds-of-paradise. IOC World Bird List: Version 13.1. [dostęp 2023-05-17]. (ang.).
↑ Margit Kossobudzka: Najczarniejsza czerń w przyrodzie? Pióra rajskich ptaków!. Agora, 14 stycznia 2018. s. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2018-01-14]. (pol.).

[5] Typ nomenklatoryczny: Phonygama Lesson, 1828 (= Phonygammus Lesson & Garnot, 1826).

[7] Typ nomenklatoryczny: Manucodia Boddaert, 1783.

[8] Typ nomenklatoryczny: Epimachus Cuvier, 1816

[vig-1] N.A. Vigors. Observations on the Natural Affinities that connect the Orders and Families of Birds. „Transactions of the Linnean Society of London”. 14, s. 465, 1825. (ang.).

[vie-2] L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 35. (fr.).

[boie-3] F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. Jahrgang 1826, s. 976, 1826. (niem.).

[gray40-4] G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 39. (ang.).

[gray41-6] G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. Wyd. 2. London: R. and J.E. Taylor, 1841, s. 50. (ang.).

[gray48-9] G.R. Gray: The genera of birds, comprising their generic characters, a notice of the habits of each genus, and an extensive list of species referred to their several genera. Cz. 1: 1844–1849. London: Longman, Brown, Green, and Longmans, 1849, s. 93. (ang.).

[bon-10] Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 411. (łac.).

[sun-11] C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen. Försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1872, s. 45. (szw. • łac.).

[ste-12] L.H. Stejneger: Order XVIII. Passeres. W: J.S. Kinglsy (red): The standard natural history. Cz. 4: Birds. Boston: S.E. Cassino and company, 1885, s. 519. (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-13] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Paradisaeidae Vigors, 1825 – cudowronki - Birds of paradise (wersja: 2024-10-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-03].

[pwn-14] cudowronkowate, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-11-11] .

[Busse&etal-15] P. Busse (red.), Z. Czarnecki, A. Dyrcz, M. Gromadzki, R. Hołyński, A. Kowalska-Dyrcz, J. Machalska, S. Manikowski, B. Olech: Ptaki. T. II. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 141, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.

[ioc-16] F. Gill, D. Donsker & P. Rassmusen (redaktorzy): Crows, mudnesters & birds-of-paradise. IOC World Bird List: Version 13.1. [dostęp 2023-05-17]. (ang.).

[17] Margit Kossobudzka: Najczarniejsza czerń w przyrodzie? Pióra rajskich ptaków!. Agora, 14 stycznia 2018. s. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2018-01-14]. (pol.).

[10]

[11]

[12]

[13]

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[b]

[c]

[6]

[7]

[8]

[9]

[14]