Fara í innihald

Heimskringla

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Blað úr Fríssbók - AM 45 fol. (Codex Frisianus). Eitt af höfuðhandritum Heimskringlu.

Heimskringla Snorra Sturlusonar er eitt höfuðrita íslenskrar bókmenntaarfleifðar. Í Heimskringlu er sögð saga Noregskonunga frá ómunatíð fram á miðja 12. öld. Heimskringla er varðveitt í nokkrum skinnhandritum, þar á meðal Fríssbók (Codex Frisianus) sem hefur safnmarkið AM 45 fol. (í það handrit vantar þó Ólafs sögu helga). Þá hefur stakt skinnblað varðveist af Heimskringlu sem er nefnt Kringlublaðið, það er geymt á Landsbókasafni Íslands - Háskólabókasafni.

Heimskringla var fyrst prentuð á frummálinu árið 1697 í Stokkhólmi.

Heimildir Snorra

[breyta | breyta frumkóða]

Heimskringla inniheldur sögur Noregskonunga fram að 1177, en rekur einnig sögu Uppsalakonunga og byrjar á Óðni, sem talinn er forfaðir þeirra. Þar styðst Snorri við Ynglingatal, ættarsögu í ljóðum, sem sennilega er ort af norska skáldinu Þjóðólfi í Hvini, sem var hirðskáld Haraldar hárfagra. Í formálanum rekur Snorri þær heimildir, sem hann hefur notað og ræðir um sannleiksgildi þeirra. Þegar hann nefnir sögumenn sína, getur hann þess frá hverjum þeir hafi heimildir sínar og hvort þær hafi farið margra á milli. Þannig byggir hann frásögn sína á aldagömlum frásögnum. En kvæðin segir hann að sér þyki „sízt úr stað færð, ef þau eru rétt kveðin og skynsamlega upp tekin".

„Tökum vér það allt fyrir satt, er í þeim kvæðum finnst um ferðir þeirra (konunga) og orustur; en það er háttur skálda, að lofa þann mest, er þá eru þeir fyrir, en engi mundi það þora, að segja sjálfum honum þau verk hans, er allir þeir er heyrði, vissi, að hégómi væri og skrök, og svo sjálfur hann; það væri þá háð, en eigi lof"

Slíkt val og mat heimilda var ekki vandi sagnfræðinga miðaldanna. Og þegar talað er um sagnfræðilegt mat á heimildum, þá má líklega óhætt líkja Snorra við Polybios hinn gríska og Þjóðverjann Leopold von Ranke.

Efnisyfirlit

[breyta | breyta frumkóða]

Heimskringla skiptist í eftirfarandi hluta:

  1. Prologus
  2. Ynglinga saga
  3. Hálfdánar saga svarta
  4. Haralds saga hins hárfagra
  5. Hákonar saga góða
  6. Haralds saga gráfeldar
  7. Ólafs saga Tryggvasonar
  8. Ólafs saga helga
  9. Magnúss saga góða
  10. Harlds saga Sigurðarsonar
  11. Ólafs saga kyrra
  12. Magnúss saga berfætts
  13. Magnússona saga
  14. Magnúss saga blinda og Haralds gilla
  15. Haraldssona saga
  16. Hákonar saga herðibreiðs
  17. Magnúss saga Erlingssonar
  Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.