Trans fólk

Trans fólk eru þau sem hafa annað kynhlutverk og kynframsetningu í samfélaginu en þau gerðu í æsku. Í vestrænum samfélögum og víðar er aðalniðurflokkun mannfólks niður í karla og konur. Sá sem áður flokkaðist sem kona en flokkar sig nú sem karl kallast trans maður, sú sem áður flokkaðist sem karl en flokkar sig nú sem konu kallast trans kona.

Fáni trans fólks var kynntur til sögunnar árið 2000.

Orðið trans er latína og merkir „þversum, handan megin við, á hinni hliðinni“ og er þar með vísun í að einstaklingur sé á annarri hlið í framsetningu kyns síns. Íslenskanir á orðinu hafa ekki náð mikilli útbreiðslu. Orðið „kynskiptingur“ var áður notað, en það þykir úrelt í dag.

Margt trans fólk upplifir vanlíðan í sínu fyrra kynhlutverki eða með líkama sinn, og sækjast sumir eftir hormónameðferð, skurðaðgerðum, eða sálfræðiaðstoð.

Á bilinu 0,3% til 0,6% einstaklinga skilgreina sig sem trans, eða einn af hverjum 200, samkvæmt bandarískri könnun frá 2016.

Það að vera trans er óháð kynhneigð.

Heilbrigðisþjónusta

Sálfræðimeðferð

Þar sem margt trans fólk upplifir vanlíðan með kynhlutverk sitt, líkama sinn, eða samfélagslega fordóma getur sálfræðimeðferð verið til bóta fyrir fólk.

Hormónameðferð

Mögulegt er að auka á kyneinkenni einstaklings með hormónameðferð þar sem ýmist eru gefin karl- eða kvenhormón. Karlhormónið testósterón eykur skeggvöxt, eykur vöðva, og dýpkar rödd. Kvenhormónin estrógen og prógesterón minnka skeggvöxt og láta fitu safnast fyrir á brjóstum og mjöðmum. Notkun hormóna getur haft í för með sér óæskilegar aukaverkanir, en þar sem ávinningurinn getur verið mikill og hægt er að draga úr vanlíðan fólks er stundum mælt með notkun þeirra.

Hægt er að nota hormónahemla (hormónablokkera) fyrir börn með kynama, hemlarnir koma í veg fyrir að einstaklingur fari á kynþroskaskeiðið og gefur honum þá aukalegan tíma og val til að ákvarða hvort kynhlutverk hann vill uppfylla. Í þokkabót valda hormónahemlar beinþynningu.

Skurðaðgerðir

Líkt og hormónameðferð geta skurðaðgerðir aukið eða breytt kyneinkennum einstaklings og er hlutverk þeirra að draga úr vanlíðan einstaklingsins. Með kynleiðréttingaraðgerð er hægt að skapa eftirlíkingu typpis eða píku, fjarlægja brjóst eða bæta við brjóstum, og kvengera andlit með því að draga úr skörpum hornum. Ekki eru allir sem velja þessa leið þar sem aðgerðir eru aldrei áhættulausar, sumum þykir ekki eftirsóknarvert að fara í aðgerð á eigin kynfærum, eða þá að fólk er hreinlega þokkalega sátt með eigin líkama.