Չեչեններ
Չեչենները, Նախաճամատեանք (ինքնանվանում՝ Նոխչիյ, Նախչու, Նախչիյ) վայնախյան ազգ է Հյուսիսային Կովկասում, Չեչենական հանրապետության հիմնական բնակչությունը։ Ընդհանուր քանակը ամբողջ աշխարհում 1.500.000 մարդ է։ Մարդաբանակ առումով եվրոպական ռասայի կովկասյան տեսակին են պատկանում։
| Չեչեններ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ընդհանուր քանակ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1,45 մլն | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Բնակեցում | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Լեզու(ներ) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| չեչեներեն | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Հավատք(ներ) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| սուննի իսլամ |
Բնակեցում
խմբագրելՆերկայում չեչենների մեծամասնությունը ապրում է Ռուսաստանի տարածքում, հիմնականում Չեչնիայի Հանրապետությունում։ Չեչենների պատմության մեջ եղել է մի քանի բնակեցում։
1865 թվականի Կովկասյան պատերազմից հետո մոտավորապես 5000 չեչենական ընտանիքներ տեղափոխվեցին Օսմանյան կայսրության տարածք և այդ շարժումը սկսեցին կոչել մուհաջիրություն[4]։ Այսօր այդ մուհաջիրների ժառանգներն էլ կազմում են Թուրքիայի, Սիրիայի և Հորդանանի չեչենական սփյուռքի հիմնական մասը[5]։
1944 թվականի փետրվարին ավելի քանի կես միլիոն չեչեններ տեղահանվել են իրենց մշտական ապրելավայրերից և բնակեցվել Միջին Ասիայում։ 1957 թվականի հունվարի 9-ին չեչեններին թույլատրվել է վերադառնալ իրենց կովկասյան ապրելավայրերը, սակայն ազգի որոշ մասը մնացել է Ղազախստանում և Ղրղզստանում։
Առաջին և Երկրորդ չեչենական պատերազմներից հետո շատ չեչեններ լքել են Ռուսաստանը և տեղափոխվել Արևմտյան Եվրոպա, Թուրքիա և արաբական երկրներ։ Նաև ավելացել է Ռուսաստանի Դաշնության մյուս շրջանների չեչենական սփյուռքը։
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Չեչենները և Չեչնիան (ռուս.)
- Կովկասի բնակչության մասին կայք (ռուս.)
Գրականություն
խմբագրել- Л. Ильясов. Чеченский тейп Արխիվացված 2020-01-09 Wayback Machine // Чеченская республика и чеченцы: История и современность: Матер. Всерос. науч. конф. - Մոսկվա, 19 - 20 апреля 2005. М.: Наука, 2006, с. 176 - 185
- В. А. Кузнецов. «Введение в кавказоведение» - Վլադիկովկաս, 2004
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 Russian Census of 2002
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Chechens in the Middle East: Between Original and Host Cultures, Event Report, Caspian Studies Program
- ↑ Chechens in the Middle East
- ↑ Главный итог кавказской войны Արխիվացված 2016-03-06 Wayback Machine (ռուս.)
- ↑ Мухаджирство или переселение вайнахов на Ближний Восток Արխիվացված 2011-03-10 Wayback Machine (ռուս.)