Wikipedia

Seúl

cidade e capital de Corea do Sur

Seúl (서울; hangul, 서울특별시; hanja, 서울特別市; romanización revisada, Seoul Teukbyeolsi; McCune–Reischauer, Sŏul T'ŭkpyŏlsi) é a capital e meirande metrópole de Corea do Sur.[1] Segundo o censo de 2020, Seúl tiña unha poboación de 9,9  millóns de persoas[2] e forma o corazón da Área da capital de Seúl coa metrópole circundante de Incheon e a provincia de Gyeonggi. Considerada unha cidade global e clasificada como unha cidade alfa pola Globalization and World Cities Research Network (GaWC),[3] Seúl foi a 4ª economía metropolitana máis grande do mundo en 2014 despois de Toquio, Nova York e Os Ánxeles. A área da capital de Seúl, que inclúe á metrópole de Incheon na provincia de Gyeonggi, é unha das áreas metropolitanas máis poboadas do mundo, con arredor de 25,6 millóns de persoas,[4] sendo o fogar da metade dos surcoreanos e 632.000 residentes internacionais.[5]

Modelo:Xeografía políticaSeúl
서울 (ko) Editar o valor en Wikidata
Imaxe
Símbolo oficialPega (aves)
Forsythia (flor)
Xinkgo (árbore) Editar o valor en Wikidata
Epónimocapital Editar o valor en Wikidata
Localización
Editar o valor en Wikidata Mapa
 37°34′N 126°59′L / 37.56, 126.99
EstadoCorea do Sur Editar o valor en Wikidata
Enclave enGyeonggi Editar o valor en Wikidata
Capital de
CapitalJung District (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
Contén a división administrativa
Dobong-gu (pt) Traducir
Dongdaemun-gu (pt) Traducir
Dongjak-gu (pt) Traducir Editar o valor en Wikidata../... 25+
Poboación
Poboación9.668.465 (2020) Editar o valor en Wikidata (15.974,33 hab./km²)
Adeallo首爾 Editar o valor en Wikidata
Lingua oficiallingua coreana Editar o valor en Wikidata
Xeografía
Superficie605,25 km² Editar o valor en Wikidata
Bañado porRio Han (pt) Traducir, Cheonggyecheon (pt) Traducir, Jungnangcheon (en) Traducir, Anyangcheon (en) Traducir, Tancheon (en) Traducir e Yangjaecheon (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
Altitude38 m Editar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
Precedido por
Keijō (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
Creación6 de xuño de 1395 Editar o valor en Wikidata
Evento clave
Organización política
Órgano executivoSeoul Metropolitan Government (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
• Alcalde Editar o valor en WikidataOh Se-hoon (2021–) Editar o valor en Wikidata
Órgano lexislativoSeoul municipal council (en) Traducir Circunscrición: 97, (Escano: 110) Editar o valor en Wikidata
Membro de
Identificador descritivo
Fuso horario
ISO 3166-2KR-11 Editar o valor en Wikidata
Outro
Irmandado con
Astana
Sydney
Moscova Editar o valor en Wikidata../... 33+
Páxina webseoul.go.kr Editar o valor en Wikidata
Facebook: seoul.kr Twitter: seoulmania BNE: XX453082 Editar o valor en Wikidata

Seúl foi cualificada, por Arcadis en 2015, como a cidade máis habitable de Asia coa segunda maior calidade de vida a nivel global, cun PIB per cápita duns 40.000 dólares. Con grandes centros tecnolóxicos centrados en Gangnam-gu e Digital Media City,[6] a área da capital de Seúl alberga a sede de 15 compañías da lista Fortune Global 500, incluíndo Samsung,[7] LG, e Hyundai. A metrópole, que ocupa o sétimo lugar no índice de cidades glovais e no índice de centros financeiros globais, exerce unha grande influencia nos asuntos mundiais como unha das cinco principais anfitrioas de conferencias mundiais.[8] Seúl acolleu os Xogos Asiáticos de 1986, os Xogos Olímpicos de verán de 1988 e o cumio do G20 de Seúl de 2010.

A Área da capital de Seúl contén cinco sitios declarados Patrimonio da Humanidade da UNESCO: Palacios Changdeok, Fortaleza de Hwasong, Santuario de Chongmyo, Namhansanseong e as Tumbas reais da dinastía Joseon.[9] Máis recentemente, Seúl foi un lugar importante de construción arquitectónica moderna; os principais puntos de referencia modernos inclúen o N Seoul Tower, o 63 Building, a Lotte World Tower, a Dongdaemun Design Plaza, Lotte World, Trade Tower, COEX, e o IFC Seoul. Seúl foi nomeada Capital Mundial do Deseño en 2010. É o lugar de nacemento do K-pop e da onda coreana.

Varias vistas de Seúl desde o Edificio 63 en xullo de 2019

Situada á beira do río Han, a historia da cidade abrangue máis de 2.000, dende a súa fundación no ano 18 a. C. por Baekje, un dos Tres reinos de Corea. Continuou como capital de Corea durante a dinastía Joseon e o Imperio de Corea. Seúl está rodeada por montañas, sendo a máis alta Bukhansan, o parque nacional máis visitado do mundo por metro cadrado.[10] Seúl foi votado como o destino turístico máis desexable polos turistas chineses, xaponeses e tailandeses durante tres anos consecutivos entre 2009 e 2011[11] con máis de 10 millóns de visitantes internacionais no 2012.[12]

Etimoloxía

editar

A cidade foi coñecida no pasado por nomes sucesivos como Wiryeseong (위례성; 慰禮城, Era Baekje), Namgyeong (남경; 南京, Era Goryeo), Hanseong (한성; 漢城, Joseon) ou Hanyang (한양; 漢陽) e Keijō (京城) ou Gyeongseong (경성; 京城)) durante o dominio xaponés.[13] O nome actual Seúl deriva da antiga palabra coreana Seorabeol (서라벌; 徐羅伐) ou Seobeol (서벌; 徐伐), que significa "capital da cidade", que orixinalmente se refería á cidade de Gyeongju, a capital do reino de Silla, máis tarde chamada Geumseong (금성; 金星).

A diferenza doutros topónimos coreanos, Seúl só se pode escribir en hangul, 서울, non admitindo a escritura en caracteres hanja (chinés), xa que é unha palabra completamente coreana, sen raíz chinesa.

O nome galego Seúl, probablemente influído pola adaptación francesa Séoul, procede dunha mal interpretación da transcrición oficial Seoul, na que o dígrafo eo representa unha vogal semiaberta posterior non redondeada ou aberta, polo que a pronuncia coreana aseméllase máis a Sóul que a Seúl.

A diferenza doutros topónimos coreanos, Seoul (literalmente «capital», probablemente capital do estado de Cadeira) só pódese escribir en hangul (서울) e non admite escritura en caracteres hanja, por tratarse dunha palabra completamente coreana, sen raíz chinesa.

O 19 de xaneiro de 2005 suscitouse unha certa controversia cando o concello da cidade pediu publicamente a China que deixase de chamar á cidade polo seu nome tradicional chinés Hànchéng (漢城, en coreano Hanseong, nome antigo da cidade), e que adoptase no seu lugar o nome Shǒu’ěr 首爾 (chinés tradicional) ou 首尔 (chinés simplificado), adaptación fonética ao chinés do nome coreano actual. Esta decisión do concello de Seúl foi recibida con certo desdén na República Popular da China e en Taiwán. En calquera caso, algúns medios de comunicación en chinés xa empezaron a utilizar o nome acuñado polo concello de Seúl, mentres que este xa utiliza o novo nome nos seus folletos de información turística en lingua chinesa.

Historia

editar

Fundación

editar
 
Fortaleza de Seúl
 
Representación do Complexo de Palacios Ch'angdokkgung

O asentamento da zona do río Han, onde se atopa a actual Seúl, comezou arredor do ano 4000 a.C.[14] A historia urbana de Seúl comezou, no ano 18 a.C, cando Onjo, fillo de Dongmyeong rei de Goguryeo, fundou no norte de Corea, en Habuk (norte de Wiryeseong) (a actual área de Seúl no río Han), o reino de Baekje,[14] establecendo a capital en torno a un castelo na beira do río Han (preto do monte Acha).[15] Na zona quedan varias murallas que datan desta época. Pungnaptoseong, un muro de terra situado ao sueste de Seúl, crese que estivo no lugar principal de Wiryeseong.[16] Catro anos despois trasládana a Hanam (beira sur de Wiryeseong) (nos arredores do actual Estadio Olímpico), onde reinou o seu irmán Biryu. Mentres os Tres Reinos (Baekje, Goguryeo e Silla) competían por esta rexión estratéxica, o control pasou de Baekje a Goguryeo no século V, e de Goguryeo a Silla no século VI.[17]

No século XI o reino de Goryeo, que sucedeu o de Silla Unificada, construíu un palacio de verán en Seúl, ao que se refería como a "Capital do Sur". Foi só a partir deste período cando Seúl converteuse nun asentamento máis grande.[14]

Dinastía Joseon

editar
Artigo principal: Dinastía Joseon.

A principios da dinastía Joseon, en 1392, a capital foi trasladada, despois de superar a proba xeomántica do Feng Shui (en chinés: 風水, fong shuei ["vento" e "auga"]), a Seúl, tamén coñecida como Hanyang e máis tarde como Hanseong (한성, 漢城, "cidade fortaleza [no] [río] Han"), onde permaneceu ata a caída desta dinastía.[14] O palacio Gyeongbokgung, construído no século XIV, serviu como residência real até 1592.[14] O outro gran palacio, o Changdeokgung, construído en 1405, serviu como pazo real principal de 1611 a 1872.[14]

Orixinalmente, a cidade estaba completamente rodeada por un cinto de 18,6 quilómetros de muralla de pedra maciza construída en forma circular, -para proporcionar seguridade aos cidadáns contra animais salvaxes, ladróns e ataques estranxeiros- con pazos e santuarios que se estiveron construíndo ata o século XVII.[18] A cidade creceu máis aló desas murallas e aínda que a muralla xa non está en pé (excepto o tramo ao longo da montaña Bugaksan (coreano 북악산 hanja 北岳山 ), ao norte da zona céntrica[19]), as portas permanecen preto do distrito do centro de Seúl, incluíndo sobre todo a Sungnyemun (comunmente coñecida como Namdaemun "Porta das Cerimonias") e Heunginjimun (comunmente coñecida como Dongdaemun "Porta da benevolencia en ascenso").[20] Durante a dinastía Joseon, as portas abríanse e pechábanse todos os días, acompañadas polo repique das grandes campás do campanario Bosingak.[21] A finais do século XIX, tras centos de anos de illamento, Seúl abriu as súas portas aos estranxeiros e comezou a modernizarse. Seúl converteuse na primeira cidade da Asia Oriental en introducir electricidade no palacio real, electreficado pola Edison Illuminating Company[22] e unha década despois Seúl tamén implantou farolas eléctricas.[23]

Gran parte do desenvolvemento debeuse ao comercio con países estranxeiros como Francia e Estados Unidos. Por exemplo, a Compañía Eléctrica de Seúl, a Compañía de Tranvías Eléctricos de Seúl e a Compañía de Auga Doce de Seúl eran empresas conxuntas de propiedade coreana e estadounidense.[24] En 1904, un estadounidense chamado Angus Hamilton visitou a cidade e dixo: "As rúas de Seúl son magníficas, espazosas, limpas, admirablemente feitas e ben drenadas. Ampliáronse os carrís estreitos e sucios, cubríronse cunetas, ensancháronse as calzadas. Seúl está a unha distancia medible de converterse na cidade máis alta, máis interesante e máis limpa do leste".[25]

Dominio xaponés e guerra de Corea

editar

Despois do tratado de anexión en 1910, o Xapón anexionouse a Corea e renomeou a cidade como Gyeongseong ("Kyongsong" en coreano e "Keijo" en xaponés). Importouse tecnoloxía xaponesa, elimináronse as murallas da cidade, demoléronse algunhas das portas. As estradas asfaltáronse e construíronse edificios de estilo occidental. A cidade foi liberada polas forzas dos Estados Unidos ao final da segunda guerra mundial tras a cal e coa proclamación da República de Corea, a cidade converteuse na súa capital co nome actual, Seúl, que significa literalmente capital, e en 1949 foi nomeada como cidade especial de primeiro nivel.[14]

Durante a guerra de Corea (1950-1953), Seúl, deiido a súa posición fronteiriza entre o norte e o sur, cambiou de mans varias veces entre as forzas de Corea do Norte apoiadas pola Unión Soviética e a China e as forzas de Corea do Sur apoiadas polos Estados Unidos, estes feitos deixaron a cidade gravemente danada despois da guerra. A capital foi trasladada temporalmente a Busan.[14] Unha estimación dos grandes danos indica que despois da guerra, polo menos 191.000 edificios, 55.000 casas e 1.000 fábricas quedaron en ruínas. Ademais, unha avalancha de refuxiados entrou en Seúl durante a guerra, aumentando a poboación da cidade e a súa área metropolitana ata un millón e medio de persoas en 1955.[26]

Período contemporáneo

editar

Despois da guerra, Seúl comezou a centrarse na reconstrución e modernización. A medida que a economía de Corea do Sur comezou a crecer rapidamente a partir da década de 1960, a urbanización tamén se acelerou e os traballadores comezaron a trasladarse a Seúl e outras cidades máis grandes.[26] A partir da década de 1970, o tamaño da área administrativa de Seúl ampliouse moito xa que se anexou unha serie de cidades e aldeas de varios condados circundantes..[27]

Ata 1972, Seúl foi reclamada por Corea do Norte como a súa capital de iure, sendo especificada como tal no artigo 103 da Constitución norcoreana de 1948.[28]

A poboación de Corea do Sur en 2019 estimouse en 51,71 millóns, e segundo o Censo de poboación e vivenda de 2018, o 49,8% da poboación residía na área metropolitana de Seúl, o que representa un aumentou do 0,7% fronte ao 49,1% de 2010, mostrando unha clara tendencia á concentración da poboación na capital.[29] Seúl converteuse no centro económico, político e cultural do país,[14] con varias empresas Fortune Global 500, con sede alí, incluíndo Samsung, SK Holdings, Hyundai, POSCO e LG Group.[30]

Seúl foi a cidade sede dos Xogos Asiáticos de 1986 e dos Xogos Olímpicos de verán de 1988, así como unha das sedes da Copa Mundial da FIFA 2002.

O 29 de outubro de 2022, polo menos 153 persoas morreron esmagadash cando unha multitude xurdiu nunha rúa durante as festividades de Halloween no distrito de Itaewon de Seúl, feito polo que o presidente coreano Yoon declarou o estado de loito nacional oficial.[31]

Xeografía

editar
 
O río Han ao amencer.

Seúl está situada no noroeste da península coreana. Seúl propiamente abarca 605.25 km2,[32] cun radio de aproximadamente de 15 km, dividido, polo río Han, aproximadamente, en dúas metades: norte e sur. O río Han e os seus arredores xogaron un papel importante na historia de Corea. Os Tres Reinos de Corea esforzáronse por tomar o control desta terra, onde o río era usado como ruta comercial cara a China (a través do mar Amarelo).[33] O río xa non se utiliza activamente para a navegación, porque o seu estuario está situado nos límites das dúas Coreas, coa entrada prohibida os civís. Historicamente, durante a dinastía Joseon a cidade estaba delimitada pola Muralla da Fortaleza de Seúl, que se estendía entre as catro montañas principais do centro de Seúl: Bugaksan, Inwangsan, Naksan e Namsan. A cidade limita con oito montañas, así como as terras máis planas da chaira do río Han e as zonas occidentais. Debido á súa xeografía e ás políticas de desenvolvemento económico, Seúl é unha cidade moi policéntrica. A área que foi a antiga capital da dinastía Joseon comprende principalmente os distritos de Jongno e Jung, constitúe o centro histórico e político da cidade. Non obstante, por exemplo, considérase que a capital financeira da cidade está en Yeouido, mentres que a súa capital económica é o Distrito de Gangnam.[Cómpre referencia]

Clima

editar

Seúl ten un clima continental húmido influenciado polos monzóns (Köppen: Dwa). Ao estar no extremo oriental da Asia, o clima pódese describir como subtropical húmido con gran variación de temperatura e precipitación ao longo do ano. (Cwa, por -3 °C isoterma).[34][35] Os suburbios de Seúl son xeralmente máis frescos que o centro de Seúl debido ao efecto da illa de calor urbana.[36] Os veráns son cálidos e húmidos, o monzón do leste asiático ten lugar de xuño a setembro. Agosto, o mes máis caloroso, ten temperaturas medias altas e baixas de 32.6 e 23.4 °C coa posibilidade de temperaturas máis altas. Os valores da sensación de térmica poden superar os 40 °C en pleno verán. Os invernos adoitan ser entre fríos e xélidos, cunha media de temperaturas máximas e mínimas en xaneiro de 1,5 e -5,9 °C, e adoitan ser moito máis secos que os veráns, cunha media de 24,9 días de neve ao ano. Ás veces, as temperaturas descenden drasticamente por baixo de -10 °C, e nalgunhas ocasións ata -15 °C a mediados do período invernal de xaneiro e febreiro, chegando a rexistrarse temperaturas por baixo de -20 º.

Calidade do aire

editar

A contaminación atmosférica é un problema importante en Seúl.[37][38][39][40] Segundo a base de datos de 2016 da Organización Mundial da Saúde sobre a contaminación atmosférica urbana mundial,[41] a concentración media anual de partículas en suspensión en 2014 foi de 24 microgramos por metro cúbico (1,0 × 10−5 gr/m³), que é 2,4 veces superior a media anual de partículas en suspensión recomendada pola Directrices de calidade do aire da OMS.[42] O Goberno Metropolitano de Seúl supervisa e comparte publicamente os datos da calidade do aire en tempo real.[43]

Desde principios da década de 1960, o Ministerio do Medio Ambiente implementou unha serie de políticas e estándares de contaminación do aire para mellorar e xestionar a calidade do aire para a súa poboación.[44] A "Lei Especial para a Mellora da Calidade do Aire na área Metropolitana de Seúl" aprobouse en decembro de 2003. O seu 1º Plan de Mellora da Calidade do Aire da área Metropolitana de Seúl (2005-2014) centrouse en mellorar as concentracións de PM10 e dióxido de nitróxeno mediante a redución das emisións.[45] Como resultado, as concentracións medias anuais de PM10 diminuíron de 70,0 μg/m3 en 2001 a 44,4 μg/m3 en 2011.[46] e 46 μg/m3 en 2014.[41] A partir de 2014, a concentración media anual de PM10 aínda era polo menos o dobre que a recomendada polas Directrices de Calidade do Aire da OMS.[42] O Segundo Plan de Mellora da Calidade do Aire Metropolitano de Seúl (2015-2024) engadiu PM2,5 e ozono á súa lista de contaminantes xestionados.[47]

O po asiático, as emisións de Seúl e en xeral do resto de Corea do Sur, así como as emisións da China, contribúen á calidade do aire de Seúl.[38][48] Unha asociación entre investigadores de Corea do Sur e os Estados Unidos está a realizar un estudo internacional de campo sobre a calidade do aire en Corea (KORUS-AQ) para determinar en que medida contribúe cada fonte.[49]

Ademais da calidade do aire, as emisións de gases de efecto invernadoiro representan temas candentes en Corea do Sur, xa que o país atópase entre os 10 maiores emisores do mundo deste. Seúl é o maior foco de emisións de gases de efecto invernadoiro do país e, segundo datos de satélite, a anomalía persistente de dióxido de carbono sobre a cidade é unha das máis fortes do mundo. [50]

Goberno

editar
 
Concello de Seúl

O Goberno Metropolitano de Seúl é o goberno local de Seúl, e é responsable da administración e prestación de diversos servizos á cidade, como institucións penais, educación, bibliotecas, seguridade pública, instalacións recreativas, saneamento, subministración de auga e servizos de benestar. Está dirixido por un alcalde e tres vicealcaldes, e divídese en 25 distritos autónomos e 522 barrios administrativos.[51][52]

Distritos administrativos

editar
 
Distritos de Seúl

Seúl está dividida en 25 gus (구; 區) (distritos).[53] Os gu varían moito en superficie (de 10 a 47 km2) e poboación (de menos de 140.000 a 630.000). Songpa ten o maior número de habitantes, mentres que Seocho ten a maior superficie. O goberno de cada gu encárgase de moitas das funcións que realizan os gobernos municipais doutras xurisdicións. Cada gu divídese en "dong" (동 洞) ou barrios. Algúns gu só teñen uns poucos dong mentres que outros, como o distrito de Jongno, teñen un gran número de barrios distintos. O gu de Seúl consta de 423 dongs administrativos ( 행정동 ) en total.[53] O Dong tamén se subdivide en 13.787 tong (통 統), que á súa vez se dividen en 102.796 ban en total.[Cómpre referencia]

Demografía

editar
 
Pirámide de poboación de Seúl en 2022

Seúl propiamente dita destaca pola súa densidade de poboación, que é case o dobre da de Nova York e oito veces maior que a de Roma. A súa área metropolitana foi a máis densamente poboada entre os países da OCDE de Asia en 2012, e a segunda a nivel mundial tras a de París.[54] En 2012, era de 10,44 millóns. En 2015, a poboación era de 9,86 millóns de habitantes,[55] A finais de xuño de 2011, 10,29 millóns de cidadáns da República de Corea vivían na cidade. Isto supuxo un descenso do 0,24% respecto a finais de 2010. A poboación de Seúl leva diminuíndo desde principios dos anos 90, debido ao alto custo da vida, a expansión urbana cara ás cidades satélite da rexión de Gyeonggi e o envellecemento da poboación.[55]

En 2016, o número de estranxeiros que vivían en Seúl era de 404 037, o 22,9 % do total da poboación estranxeira de Corea do Sur.[56] En xuño de 2011, 186.631 estranxeiros eran cidadáns da China de ascendencia coreana. Isto supuxo un aumento do 8,84% desde finais de 2010 e do 12,85% desde xuño de 2010. O seguinte grupo máis numeroso era o dos cidadáns chineses que non son de etnia coreana; 29.901 deles residían en Seúl. O seguinte grupo máis numeroso estaba formado polos 9.999 cidadáns estadounidenses que non eran de ascendencia coreana. O seguinte grupo máis numeroso era o dos cidadáns taiwaneses, con 8.717.[57]

Relixión

editar

As dúas relixións maioritarias en Seúl son o cristianismo e o budismo. Outras relixións son o muismo (relixión indíxena) e o confucianismo. Seúl alberga unha das maiores congregacións cristiás do mundo, a Igrexa do Evanxeo Pleno de Yoido, que conta cuns 830.000 membros.[58] Segundo o censo de 2015, o 10,8% da poboación profesa o budismo e o 35% o cristianismo (24,3% protestantismo e 10,7% catolicismo). O 53,6% da poboación é atea.[59] Seúl alberga a maior universidade moderna do mundo fundada por unha orde budista, a Universidade de Dongguk.[60]

Educación

editar
 
Entrada da Universidade Nacional de Seúl

O ensino obrigatorio dura do primeiro ao noveno curso (seis anos de primaria e tres de secundaria).[61] Os alumnos pasan seis anos en primaria, tres en secundaria e tres en bacharelato. Os centros de secundaria adoitan obrigar aos alumnos a levar uniforme. Hai un exame de saída para graduarse en secundaria e moitos estudantes que acceden á universidade deben presentarse ao Test de Aptitude Escolar Universitaria que se celebra cada novembro. Aínda que existe unha proba para os que non terminaron o bacharelato, chamada exame de cualificación escolar, a maioría dos coreanos preséntanse a ela.

En Seúl hai varias escolas especializadas, entre elas tres institutos de ciencias e seis institutos de linguas estranxeiras. A Oficina Metropolitana de Educación de Seúl conta con 235 institutos de bacharelato, 80 centros de formación profesional, 377 institutos de ensino medio e 33 centros de educación especial no ano 2009.

Seúl alberga a maioría das universidades máis prestixiosas de Corea do Sur, como a Universidade Nacional de Seúl, a Universidade Yonsei e a Universidade de Corea. Seúl ocupa o 2º posto no QS Best Student Cities 2023.[62]

Cidades irmandadas

editar
Seúl ten varias cidades irmandadas arredor do mundo:[63][64]

Notas

editar
  1. ↑ Antes de 1972, Seúl era a capital de iure da República Popular Democrática de Corea (Corea do Norte) como se indica no artigo 103 Arquivado 14 de setembro de 2016 en Wayback Machine. da constitución de 1948.
  2. ↑ Thomas Brinkhoff, www.citypopulation.de; South Korea, The registered population of the South Korean provinces and urban municipalities Registered population 2007-12-31. Retrieved on
  3. ↑ "The World According to GaWC 2020". GaWC - Research Network. Globalization and World Cities. Arquivado dende o orixinal o 24 August 2020. Consultado o 26 August 2020. 
  4. ↑ Statistics Korea (ed.). "Current population of the Seoul National Capital Area". 
  5. ↑ Kosis.kr (ed.). "국가통계포털". Arquivado dende o orixinal o 26 de agosto de 2013. Consultado o 7 de agosto de 2013. 
  6. ↑ The Age, ed. (2009-06-15). "Tech capitals of the world". Melbourne. Arquivado dende o orixinal o 12 de setembro de 2009. Consultado o 17 de novembro do 2022. 
  7. ↑ "Samsung Electronics". Fortune. Arquivado dende o orixinal o 24 de outubro de 2014. Consultado o 17 de novembro do 2022. 
  8. ↑ Union of International Associations (UIA) International Meetings Statistics for the Year 2011 Arquivado 2014-07-03 en Wayback Machine.. Joel Fischer.
  9. ↑ "Lists: Republic of Korea". UNESCO. Arquivado dende o orixinal o 25 de decembro de 2019. Consultado o 17 de novembro do 2022. 
  10. ↑ "Bukhansan National Park (북한산국립공원)". English.visitkorea.or.kr. Arquivado dende o orixinal o 28 de setembro de 2013. Consultado o 2013-08-07. 
  11. ↑ English.chosun.com (ed.). "The Chosun Ilbo (English Edition): Daily News from Korea – Seoul Voted Asians' Top Travel Destination Again". Consultado o 7 de agosto de 2013. 
  12. ↑ Seoul Statistics Arquivado 27 de setembro de 2013 en Wayback Machine. 10,560,468 de xaneiro de 2012 a novembro de 2012.
  13. ↑ Yu, Woo-ik; Lee, Chan (6 de novembro de 2019). "Seoul". Encyclopædia Britannica. Arquivado dende o orixinal o 9 de xuño de 2015. Consultado o 18 de novembro do 2022. A cidade chamábase popularmente Seúl en coreano tanto durante a dinastía Chosŏn (Yi) (1392–1910) como durante o período de dominio xaponés (1910–45), aínda que os nomes oficiais neses períodos eran Hansŏng (Hanseong) e Kyŏngsŏng (Gyeongseong), respectivamente. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 14,7 14,8 "Seoul". Encyclopædia Britannica. Consultado o 18 de novembro do 2022. 
  15. ↑ Jinwung Kim, «A History of Korea: From "Land of the Morning Calm" to States in Conflict», p.38, Indiana University Press, 2012, ISBN 0253000785
  16. ↑ "Pungnap-toseong (Earthen Ramparts)". Seoul Metropolitan Government. Arquivado dende o orixinal o 2014-02-22. Consultado o 18 de novembro do 2022. 
  17. ↑ Tennant (12 de novembro de 2012). History Of Korea. ISBN 9781136166983. Arquivado dende o orixinal o 10 de outubro de 2020. 
  18. ↑ OrientalArchitecture.com (en inglés).
  19. ↑ "Bugaksan Mountain". Korea Tourism Organization. Arquivado dende o orixinal o 22 de febreiro de 2014. Consultado o 19 de novembro do 2022=2014-02-07. 
  20. ↑ "Seoul City Wall". UNESCO. Arquivado dende o orixinal o 31 de decembro de 2019. Consultado o 19 de novembro do 2022. 
  21. ↑ "Bosingak Belfry". Korea Tourism Organization. Arquivado dende o orixinal o 22 de febreiro de 2014. Consultado o 19 de novembro do 2022. 
  22. ↑ Nam Moon Hyon. "Early History of Electrical Engineering in Korea: Edison and First Electric Lighting in the Kingdom of Corea" (PDF). Promoting the History of EE Jan 23–26, 2000. Institute of Electrical and Electronics Engineers. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 22 de febreiro de 2014. Consultado o 19 de novembro do 2022. 
  23. ↑ Kyung Moon Hwang (2010). A History of Korea. Palgrave Macmillan. p. 142. ISBN 9780230364523. Arquivado dende o orixinal o 25 de xaneiro de 2016. Consultado o 19 de novembro do 2022. 
  24. ↑ Young-Iob Chung (2006). Korea under Siege, 1876–1945 : Capital Formation and Economic Transformation. Oxford University Press. p. 70. ISBN 9780198039662. 
  25. ↑ Bruce Cumings (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. W. W. Norton & Company. ISBN 9780393347531. Consultado o =20 de novembro do 2022. 
  26. ↑ 26,0 26,1 Stephen Hamnett, Dean Forbes, ed. (2012). Planning Asian Cities: Risks and Resilience. Routledge. p. 159. ISBN 9781136639272. Arquivado dende o orixinal o 25 de xaneiro de 2016. Consultado o =20 de novembro do 2022. 
  27. ↑ "Urban Planning of Seoul". Seoul Metropolitan Government. 2009. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 25 de xaneiro de 2016. Consultado o =20 de novembro do 2022. 
  28. ↑ "Archived copy" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 14 de setembro de 2016. Consultado o =20 de novembro do 2022. 
  29. ↑ "Korean Cultural Centre India New Delhi". Korean Cultural Centre India New Delhi (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 20 de xullo de 2020. Consultado o 20 de novembro do 2022. 
  30. ↑ "GLOBAL 500". CNNMoney. 2012-07-23. Arquivado dende o orixinal o 19 de novembro de 2018. Consultado o 20 de novembro do 2022. 
  31. ↑ "At least 153 killed in crowd crush during Halloween festivities in Seoul". The Guardian (en inglés). 30 October 2022. 
  32. ↑ "Seoul Statistics (Land Area)". Seoul Metropolitan Government. Arquivado dende o orixinal o 19 de outubro de 2013. Consultado o 20 de novembro do 2022. 
  33. ↑ "Brief History of Hangang (River)". Seoul Metropolitan Government. Arquivado dende o orixinal o 2016-10-31. Consultado o 20 de novembro do 2022. 
  34. ↑ "Seoul, South Korea Köppen Climate Classification (Weatherbase)". Weatherbase. Arquivado dende o orixinal o 10 de outubro de 2020. Consultado o 20 de novembro do 2022. 
  35. ↑ Peterson, Adam (2018-10-31). English: Data sources: Köppen types calculated from data from WorldClim.org. Arquivado dende o orixinal o 10 de outubro de 2020. Consultado o 20 de novembro do 2022. 
  36. ↑ Lee, Sang-Hyun; Baik, Jong-Jin (2010-03-01). "Statistical and dynamical characteristics of the urban heat island intensity in Seoul". Theoretical and Applied Climatology 100 (1–2). pp. 227–237. Bibcode:2010ThApC.100..227L. doi:10.1007/s00704-009-0247-1. Arquivado dende o orixinal o 10 de outubro de 2020. Consultado o 20 de novembro do 2022. 
  37. ↑ Lee, Hyun-jeong. "Korea Wrestles with Growing Health Threat from Fined Dust" Arquivado 2017-04-09 en Wayback Machine.. Korea Herald. 23 de marzo de 2015. Recuperado 8 de abril de 2017.
  38. ↑ 38,0 38,1 Hu, Elise. "Korea's Air Is Dirty, But It's Not All Close-Neighbor China's Fault" Arquivado 9 August 2018 en Wayback Machine.. NPR. 3 June 2016. Recuperado 8 de abril de 2017.
  39. ↑ "Seoul's smelly gingko problem". BBC News. 12 October 2015. Arquivado dende o orixinal o 17 February 2019. Consultado o 22 de novembro do 2022. 
  40. ↑ "[Feature] South Korea's odor pollution problem". 3 October 2018. Arquivado dende o orixinal o 17 February 2019. Consultado o 22 de novembro do 2022. 
  41. ↑ 41,0 41,1 Global Urban Ambient Air Pollution Database. Arquivado 2019-04-19 en Wayback Machine. World Health Organization. May 2016. Recuperado 8 de abril de 2017.
  42. ↑ 42,0 42,1 WHO Air Quality Guidelines. Arquivado 2018-04-23 en Wayback Machine. World Health Organization. September 2016. Recuperado 8 de abril de 2017.
  43. ↑ Air Quality Information. Arquivado 2017-04-10 en Wayback Machine. Seoul Metropolitan Government. Recuperado 8 de abril de 2017.
  44. ↑ Yu-Jin Choi; Woon-Soo Kim (25 de xuño de 2015). Seoul Solution, ed. "Changes in Seoul's Air Quality Control Policy". Arquivado dende o orixinal o 2017-09-06. Consultado o 17 de decembro do 2022. 
  45. ↑ 1st Seoul Metropolitan Air Quality Improvement Plan. Arquivado 27 de abril de 2017 en Wayback Machine. Ministry of Environment, Republic of Korea. Recuperado o 21 de abril de 2017.
  46. ↑ Kim, Honghyok; Kim, Hyomi; Lee, Jong-Tae (2015). "Effects of ambient air particles on mortality in Seoul: Have the effects changed over time?". Environmental Research 140. pp. 684–690. Bibcode:2015ER....140..684K. PMID 26079317. doi:10.1016/j.envres.2015.05.029. 
  47. ↑ 2nd Seoul Metropolitan Air Quality Improvement Plan. Arquivado 2017-04-26 en Wayback Machine. Ministry of Environment, Republic of Korea. Recuperado o 21 de abril de 2017.
  48. ↑ Chung, Anna. "Korea's policy towards pollution and fine particle: a sense of urgency" Arquivado 2017-04-27 en Wayback Machine.. Korea Analysis. v2. xuño de 2014. Consultado o 21 de abril de 2017.
  49. ↑ Zastrow, Mark (6 May 2016). "NASA jet gets a sniff of pollution over South Korea". Nature. doi:10.1038/nature.2016.19875. Arquivado dende o orixinal o 26 de abril de 2017. Consultado o 19 de maio do 2023. 
  50. ↑ Labzovskii, Lev; Jeong, Su-Jong; Parazoo, Nicholas C. (2019). "Working towards confident spaceborne monitoring of carbon emissions from cities using Orbiting Carbon Observatory-2". Remote Sensing of Environment 233. 111359. Bibcode:2019RSEnv.233k1359L. doi:10.1016/j.rse.2019.111359. 
  51. ↑ "서울특별시청 Goberno metropolitano de Seúl" (en coreano). Doosan Encyclopedia. Arquivado dende o orixinal o 2013-01-22. Consultado o 8 de novembro do 2023. 
  52. ↑ "Organization Chart". Sitio oficial do Goberno metropolitano de Seúl. Arquivado dende o orixinal o 8 de maio de 2008. Consultado o 8 de novembro do 2023. 
  53. ↑ 53,0 53,1 "Administrative Districts". Goberno metropolitano de Seúl. Arquivado dende o orixinal o 2011-08-10. Consultado o 21 de novembro do 2023. 
  54. ↑ "Regional population density: Asia and Oceania, 2012: Inhabitants per square kilometre, TL3 regions". OECD Regions at a Glance 2013. 2013. doi:10.1787/reg_glance-2013-graph37-en. Arquivado dende o orixinal o 21 de febreiro de 2014. Consultado o 10 de decembro do 2023. 
  55. ↑ 55,0 55,1 "Seoul's Population Drops Below 10 Million for First Time in 25 Years". Chosun Ilbo. 14 de febreiro de 2014. Arquivado dende o orixinal o 4 de marzo de 2014. Consultado o 10 de decembro do 2023. 
  56. ↑ "1.76 million foreigners live in South Korea; 3.4% of population". 17 de novembro de 2017. Arquivado dende o orixinal o 21 de decembro de 2017. Consultado o 21 de marzo do 2024. 
  57. ↑ "Korean Chinese account for nearly 70% of foreigners in Seoul". The Korea Times. 11 de setembro de 2011. Arquivado dende o orixinal o 19 de xaneiro de 2012. Consultado o 21 de marzo do 2024. 
  58. ↑ "South Korean mega-churches. For God and country". Economist. 15 de outubro de 2011. Arquivado dende o orixinal o 15 January 2018. Consultado o 23 de setembro do 2024. 
  59. ↑ "2015 Census – Religion Results" (en coreano). KOSIS KOrean Statistical Information Service. Arquivado dende o orixinal o 26 de febreiro de 2021. Consultado o 23 de setembro do 2024. 
  60. ↑ "Dongguk University". Arquivado dende o orixinal o 15 de setembro de 2018. 
  61. ↑ 의무교육(무상의무교육). Arquivado dende o orixinal o 10 de outubro de 2020. Consultado o 11 de outubro do 2024. 
  62. ↑ "QS Best Student Cities 2023". Quacquarelli Symonds Limited. 29 de xuño de 2022. Arquivado dende o orixinal o 7 de xullo de 2022. Consultado o 10 de novembro do 2024. 
  63. ↑ 63,00 63,01 63,02 63,03 63,04 63,05 63,06 63,07 63,08 63,09 63,10 63,11 63,12 63,13 63,14 63,15 63,16 63,17 63,18 63,19 63,20 63,21 63,22 63,23 "Seoul – Sister Cities [via WayBackMachine]". Seoul Metropolitan Government (archived 2012-04-25). Arquivado dende o orixinal o 25 de marzo de 2012. Consultado o 2013-08-23. 
  64. ↑ "International Cooperation: Sister Cities". Seoul Metropolitan Government. www.seoul.go.kr. Arquivado dende o orixinal o 10 de decembro de 2007. Consultado o 26 January 2008. 
  65. ↑ New Economic Spaces in Asian Cities: From Industrial Restructuring to the Cultural Turn. Routledge and the Taylor & Francis Group. 2012. Consultado o 2013-10-14. 
  66. ↑ "Atlas of Tehran Metropolis". Tehran Municipality. Arquivado dende o orixinal o 28 de setembro de 2013. Consultado o 2013-10-14. 
  67. ↑ Taipei Sister city list Arquivado 10 de abril de 2014 en Wayback Machine. Taipei City Council
  68. ↑ "Pesquisa de Legislação Municipal – No 14471" [Research Municipal Legislation – No 14471]. Prefeitura da Cidade de São Paulo [Municipality of the City of São Paulo] (en Portuguese). Arquivado dende o orixinal o 18 de outubro de 2011. Consultado o 2013-08-23. 
  69. ↑ Lei Municipal de São Paulo 14471 de 2007 WikiSource (en portugués)
  70. ↑ International Affairs Division. "Relationship with Sister Cities". International Affairs Division website. International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration. Arquivado dende o orixinal o 11 de xuño de 2016. Consultado o 12 September 2012. 

Véxase tamén

editar

Ligazóns externas

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Seúl&oldid=6883453»