Bævrar
 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Frøðilig flokking | ||||||||||
|
Bævur (frøðiheiti Castor) er súgdjór av gnagdýraætt. Bævrar eru náttúrunnar timburmenn. Teir byggja sær vandaligar bústaðir av móru og greinum, og inngongdin er undir vatni. Teir byggja fleiri byrgingar nær tilhaldinum, so at vatnið stendur altíð líka høgt, og er góður svimjihylur. Bævrar verða ofta hildnir at vera skaðadýr, tí teir gera stórar byrgingar í áum og áarstreymum. Bævurin dregur greinar saman við sterka kjaftinum. Tvey sløg eru av bævrum, annað í Evrásia, hitt í Norðuramerika. Amerikanski bævurin (frøðiheiti Castor canadensis) livir í øllum USA (uttan Florida, Nevada og Suðurkalifornia) og í Kanada. Evropeiski bævurin (frøðiheiti Castor fiber) livir í Evrásia í t.d. Skandinavia, Russlandi og Póllandi. Bæði sløgini eru gnagdýr. Gnagdýr eru súgdýr. Bævrar hava hvassar og langar framtenn; tær bíta væl á viðarbulum og greinum. Framtenninar bíta eisini lættliga á børki og viði. Viðurin verður etin ella brúktur til byrgingar. Meginpartin av tíðini eru teir í vatni ella nærindis vatni, men føðina finna teir uppi á turrum. Teir svimja ógvuliga væl, duga at kava og kunnu verða undir kavi í nógvar minuttir. Á afturlabbunum eru fitjur. Halin er flusutur og flatur, bævurin stýrir við honum. Tá ið bævurin letur við halanum upp og niður í vatninum, er hann sum tvíblaðað ár, og bævurin svimur skjótari. Bævrar ávara hvør annan um vanda og sláa tá halan harðliga niður í vatnskorpuna. Ullferðin er trøtt og mjúk, skinnini eru dýr. Í 19. og 20. øld vóru so nógvir bævrar veiddir, at teir mundu verið avoyddir. Men nú verður veitt flestustaðni undir eftirliti, og bævrarnir menna seg aftur.
Bævrar eru dugnaligir smiðir og gera byrgingar og smáttur í vøtnum ella í áum. Bævrasmáttur kunnu vera hægri enn 3 metrar. Bævrar flyta smáar steinar og greinar við framlabbunum. Áir verða byrgdar av við greinum, gróti og flag. Í vatninum oman fyri byrgingina gera bævrar smáttur. Tá eingi trø eru eftir, har bævrarnir eru, mugu teir longri burtur eftir tilfari. Teir grava veitir, so greinar og bular kunnu floytast heim til byrgingina. Bævurin leggur um várið. Ungarnir eru lodnir og síggja beinanvegin. Fáar dagar gamlir duga teir at svimja. Bævrahúskið býr í holu, nevnd bævrasmátta. Hon er gjørd úr flag og greinum. Inni í smáttuni gera bævrar eitt kamar yvir vatnskorpuni. Tað er lurt, og her sova og hvíla teir. Um heystið klína bævrar móru á smáttuna uttan. Móran frystir um veturin og verjir fyri ránsdýrum. Ikki slepst í bævrasmáttuna uttan undir vatni. Hetta forðar ránsdýrum at koma inn í smáttuna. Úlvar kunnu heldur ikki grava seg gjøgnum tjúkku veggirnar ella svimja inn í smáttuna.
Bævrar eta plantur. Um heystið og veturin eta teir bleytan við og børk, mest bævraøsp og píl. Føðina goyma teir í goymslu undir kavi. Ísur á vatninum forðar teimum ikki at koma til goymsluna, tí teir hava inngongdir undir kavi. Um várið og summarið eta bævrar gras, bløð og vatnplantur.
